مناسب سازی تجهیزات شهری برای معلولین و جانبازان

فائزه اعتماد شیخ الاسلامی
دانشجوی کارشناسی ارشد معماری شهید بهشتی
آدرس: اوین، بلوار دانشجو، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی
F_ ete @ yahoo.com
شهر سالم شهری است که کلیه شهروندان بتوانند از خدم ات آن جامعه بهره مند شوند . این محیط شهری
باید ارائه دهنده خدمات بیشتر به اقشار آسیب پذیر باشد تا این گروه از صحنه جامعه محو نگردند و به
فراموشی سپرده نشوند . بر اساس برآورد سازمان ملل متحد بیش از ده درصد جمعیت جهان به گونه ای از
معلولیت رنج می برند . در جامع ه ای مانند کشور ما که تعداد ق ابل توجهی از این اقشار دارای معلولیت را
جانبازان جنگ تحمیلی تشکیل می دهند - کسانی که در راه دفاع از وطن جانبازی کردند - ضرورت توجه
به این امر بیشتر احساس می شود.
یکی از اقدامات اساسی در جهت کمک به افراد معلول و جانباز، بالا برد ن خدمات و تسهی لات محیط
شهری برای آنان می باشد . از این رو، مناسب سازی تجهیزات و مبلمان شهری به منظور استفاده افراد
معلول و جانباز اهمیت بسیاری دارد.
در ابتدا برای آشنا یی با نیازهای فرد معلول و طراحی مناسب برای او به طور مختصر با ابعاد و
استانداردهای صندلی چرخدار به عنوان عنصر اصلی مورد استفاده توسط معلول آشنا می شویم . سپس به
شناخت مشکلات او در زمی نه استفاده از تجهیزات شهری موجود می پردازیم و در نهایت ضوابط و توصیه
های طراحی مناسب این تجهیزات بیان می گردد . در طراحی و مناسب سازی تجهیزات به اصول برابری
در استف اده، انعطاف پذیری و استفاده ساده که از اصول طراحی همه شمول است توجه شده است . ضوابط
و توصیه های مناسب سازی تجهیزات شهری برای سه گروه عمده افراد معلول : معلولین جسمی- حرکتی،
معلولین نابینای حسی - حرکتی و معلولین ناشنوای حسی- حرکتی داده می شود.
تجهیزاتی که در این مقاله مورد نظر هستند شامل : ایستگاه اتوبوس، تلفن عمومی، سطل زباله و صندوق
پست، آبخوری و در نهایت علایم شهری و نورپردازی می باشد.
واژه های کلیدی: شهر سالم، مبلمان شهری، علایم شهری، بالابر، بهسازی
١. مقدمه
قابلیت حرکت برا ی بخشی که از نظر ف یزیولوژی ک توانا یی کمتر ی دارند، محدود یت ا یجاد م ی کند .
معمولترین شکل معلول یت ناتوان ی حرکت ی است . برای ا ین افراد قابل یتها ی مح یط به شکلها ی مختلف ی
٢
کاهش م ی یابد. افرادی که از و یلچر استفاده م ی کنند محدود یت ها ی ب یشتری دارند . بعض ی از آنها قطع
عضو یا فلج هستند، بعض ی د یگر در تعادل بخ ش با لایی بدن مشکل دارند؛ ب یشتر آنها در کشش بدن با
مشکل مواجهند . ویلچرها انواع مختلف ی دارند که اندازه، وزن و شعاع گردش آنها متفاوت است . طراح ی
استاندارد مح یط که برا ی افراد با قابل یت ف یزیولوژیک بالا طراح ی م ی شود، برا ی ناشنوا یان، ناب ینایان و افراد
( با مشکل حرکتی محدودیت های زیادی ایجاد می کند. (لنگ، 83
تصویر ١: حوزه دسترسی فرد استفاده کننده از ویلچر، پلان صندلی چرخدار، ابعاد فرد استفاده کننده از ویلچر
حوزه دستیابی صندلی چرخدار فرد معلول، (از راست به چپ و از بالا به پایین)
مناسب سازی مبلمان شهری و یا عناصر خدماتی بیشتر از جنبه ارائه خدمات رفاهی، تامین امنیت و
آسایش و تولید امکانات مناسب برای فرد معلول در حال حرکت و در رابطه مستقیم با مناسب سازی
عناصر شهری دارای مفهوم است.
٢. تجهیزات شهری و فرد معلول
تجهیزات شهری به مجموعه ای از وسایل ثابت یا نیمه متحرک با کاربرد مشخص اطلاق می شود که با
مجوز مقامات دولتی بطور دائم یا فصلی در فضای عمومی شهر در اختیار شهروندان قرار گرفته است .
تجهیزات ش هری جزء لاینفک محیط شهربوده و هویت و شناخت کامل شهر را امکان پذیر می سازند .
علاوه بر این، وظایف دیگری نیز دارند که عبارتند از : تعیین جهت و ارائه اطلاعات به شهروندان، ارائه
( مقررات، نحوه توزیع و جمع آوری کالا ، استراحت، روشنایی، وسایل فرهنگی و ... (پیرموره، 73
عمده ترین تجهیزات شهری عبارتند از:
وسایل حمل و نقل: ایستگاه اتوبوس