شهر من پاهای ناتوانم را در نمی یابد

نگاهی به مشکلا ت اجتماعی معلولین

نویسنده : محمد رجالی

در گوشه و کنار شهر حتما افرادی را مشاهده کرده اید که به دلیلی، با نام معلول شناخته می شوند. این افراد اگرچه ممکن است در قسمتی از بدن دارای نواقصی باشند، اما قطعا دارای قابلیت های دیگری هستند حال سوال این است که به لحاظ شهرسازی، امکانات و وسایل اجتماعی به گونه ای طراحی شده که معلولین بتوانند از آنها استفاده کنند و با توجه به مشکلا تی که دارند با موانعی روبه رو نباشند؟ قادرسازی قادرسازی عبارتی است که در دهه های اخیر در بسیاری از کشورهای دنیا مطرح شده است. با تغییر نگرش و وسعت دید جوامع مختلف نسبت به مسئله معلولیت، این عبارت نیز در عالم توانبخشی جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. باید اشاره کرد که قادرسازی تنها در زمینه توانبخشی معلولین مطرح نمی شود، بلکه در نگرش های جدید علوم اجتماعی، قادرسازی به هر نوع قابلیت برای بهزیستی عموم مردم جامعه اشاره دارد. «هر نوع توانایی که تغییرات جدیدی را در زندگی افراد جامعه، اعم از سالم یا ناسالم منجر شود و نهایتا چالش با مشکلا ت قدیم زندگی روزمره راتسهیل سازد قادرساز نام می گیرد.» معلولیت عارضه ای اجتماعی است. درجامعه های گوناگون به صورت های متفاوت پدیدار می شود. آمار نشان می دهد که در اکثر کشورهای جهان، حداقل یک دهم از جمعیت به نوعی از عارضه معلولیت رنج می برند. ورزش به عنوان وسیله ای حرکتی - درمانی می تواند نقش ارزنده ای در بهبودی و استقلا ل معلولا ن ایفا کند. به این سبب باید مورد توجه معلولا ن، مراقبان و به ویژه سازمان های مربوطه قرار گیرد. بر اساس تعریف انجمن بین المللی توانبخشی، معلولیت عبارت است از: «عارضه ای که در نتیجه یک نقص به وجود می آید و انجام فعالیت های طبیعی فرد را به طریقی محدود می کند یا با مانع مواجه می سازد.» تلا ش برای بهبود شرایط محیط کار با توجه به این مسئله که امروزه در جوامع مختلف، پیش آمدها همچون جنگ و معلولیت های مادر زادی و ضایعات فیزیکی گوناگون در اثر تماس انسان با ماشین ایجاد می شود و با بالا  رفتن سن و از کارافتادگی سنی، ضایعات و صدمات فرسایشی زیادی پیش می آید لذا باید افرادی که درگیر مسائل درمانی و رفاهی جانبازان و معلولین هستند، در جهت بهبود شرایط محیط کار، زندگی و درمانی و تفریحی آنها بکوشند و تدابیری ایجاد کنند تا برقراری رابط از سوی آنان با جامعه از هر جهت سهل و آسان شود تا آنان بتوانند تمامی نیازهای زندگی خود را شخصا برآورده کنند و در نتیجه منزوی نشوند افراد معلول و جانباز برای برطرف کردن نیازهای مادی و معنوی فردی  و در دست گرفتن امور زندگی خویش لا زم است به خود متکی باشند تا بتوانند جلوی دلسوزی های بیهوده افراد دیگر را بگیرند، این ها همانند همه مردم برای رفع احتیاجات خود باید بتوانند در سطح شهر حرکت کرده و به موسسات اجتماعی و واحدهای خدماتی مختلف مراجعه نمایند لیکن برای این امر با مشکلا ت گوناگونی از جمله عدم تناسب اماکن عمومی و معماری شهری و حتی میادین ورزشی و غیره روبه رو بوده اند از این رو در جامعه غربی بعد از جنگ دوم جهانی و به جا ماندن گروه بیشماری معلول نیاز به توجه و رعایت ضوابطی در طراحی شهری احساس گردید و بعد از آن، این روند رو به توسعه گذاشت. عمده ترین مسئله معلولین مشکلا ت روحی، روانی و بیش از همه عدم اعتماد بنفس، بیکاری و از نظر اجتماعی مشکلا ت از قبیل استفاده از وسایل ایاب وذهاب  و مشکل عدم بهره مندی از امکانات ورزشی و تفریحی است جامعه شناسان ثابت کرده اند که مشکلا ت روانی یک فرد معلول که زائیده عدم آمیختگی او با محیط اطراف است سبب انزواطلبی و گوشه گیری آن فرد می شود که می تواند اثرات جبران ناپذیری بر جامعه و مناسبات حاکم بر آن داشته باشد، برای معلولا ن کافی نیست که در مسکنی راحت زندگی کنند ولی منزوی و دور از دیگران باشند پس، چه به جاست تغییرات ساده ای در معماری و شهرسازی و وسایل عمومی داده شود تا این افراد مسلما با تکیه بر روحیه قوی که در خود دارند بتوانند از عهده امور زندگی و ایجاد محیط مناسب برای خود برآیند یکی از این محیط ها میادین ورزشی و ورزشگاه ها بوده که همواره مامنی برای تمامی اعضای جامعه، برای گذران ساعات فارغ از هیاهوی زندگی و مشکلا ت عدیده آن می باشد که با برنامه ریزی صحیح در طراحی تمامی اماکن و امکانات شهری به ویژه میادین ورزشی می شود موجبات احساس امنیت و آسایش آنها را فراهم کنیم با توجه به نیاز مبرم به توسعه بیش از پیش فعالیت های ورزشی در سطح کشور و به خصوص اهمیتی که در پیشبرد و تداوم سالم سازی فکر وروان معلولین و جانبازان وجود دارد، لذا برای دستیابی به بهبود عملکرد فضاهای ورزشی، ایجاد ضوابط طراحی جدید برای اماکن ورزشی ضروری است. امروزه متاسفانه بسیاری از ورزشگاه ها و مراکز ورزشی کشورمان از نظر ساختمان سازی و معماری برای استفاده معلولین در نظر گرفته نشده است و روشنگر ناسازگاری و نداشتن تطبیق اصولی آنها، با وضعیت جسمی معلولا ن است. لذا در ایجاد ورزشگاه های جدید التاسیس مدیریت شهری باید نقشه های این ساختمان ها را با معیارهای استاندارد مناسب سازی محیطی برای معلولین تطبیق دهند و در زمینه ورزشگاه های قدیمی نیز باید آنها را تا جایی که امکان دارد برای استفاده جانبازان و معلولین بهبود و اصلاح کنند و نهایتا این که برای بازگشت جانبازان و معلولین به عرصه فعالیت و زندگی اجتماعی، نیازمند مناسب سازی محیط اجتماعی و شهری به ویژه مناسب سازی ورزشگاهها و میادین ورزشی بوده تا از این طریق بتوان شرایط لا زم جهت بازگشت جانبازان و معلولین را به جامعه و مشارکت فعال آنها را در زندگی اجتماعی فراهم کرد.   از این رو لا زم است که درباره وسایل ارتباطی، اماکن و مراکز عمومی و تفریحی و ورزشی همچون پارک ها و ورزشگاه ها و میادین ورزشی تدابیری به عمل بیاید که افراد معلول بتوانند به راحتی نیازمندی های خود را برآورده کنند. در همین راستا رفع موانع معماری و ساختمانی در مراکز عمومی کشور می تواند خود کمک موثری در برآورده شدن نیازهای معلولین به خصوص معلولا ن جسمی و حرکتی و جانبازان باشد. مشخصات تجهیزات شهری ایستگاه های اتوبوس: در پایانه های اتوبوسرانی درون شهری و شهرک های ورزشی احداث محل انتظار ایستگاه اتوبوس ویژه معلولین با عرض 150 سانتیمتر و همسطح با کف اتوبوس  با حفظ اصول اتصال پیاده رو به سواره رو باید ایجاد شود و نیمکت هایی با ارتفاع 45 سانتیمتر از کف زمین، ایجاد شود. توقفگاه های وسایل نقلیه: برای توقف وسایل نقلیه به منظور پیاده و سوار شدن معلولین از وسیله نقلیه در خیابان های اصلی ایجاد محلی به عمق حداقل 3/6 متر و طول حداقل 12 متر در ارتباط مناسب با پیاده رو ایجاد شود و همچنین اختصاص قسمتی از ایستگاه های عمومی به معلولین جسمی حرکتی  با نصب علا مت مشخص شود و حداقل اختصاص دو پارکینگ ویژه وسایل نقلیه معلولین صندلی دار با نصب علا مت مخصوص در کنار خیابان در هر 500 متر با عرض حداقل 3/5 متر برای محل پارکینگ، باید در نظر گرفته شود در ضمن برای دسترسی به وسایل نقلیه سواری و اتوبوس و پارکنیگ، باید محل سوار شدن در مجاورت در ورودی میادین ورزشی باشد. محل عبور پیاده در سواره رو: برای عبور جانبازان و معلولین از سواره رو به طرف پیاده رو باید با ایجاد خط کشی عابر پیاده در سواره رو در کلیه تقاطع ها و حداکثر در هر 500 متر محل عبور عابر پیاده ایجاد شود و در محل خط کشی عابر پیاده، جداول  اول خیابان حذف شود. در ضمن پیش بینی دستگاه تولید صدا خبر دهنده و نصب کلید دستی برای چراغ سبز و استفاده از مصالح متفاوت در کف سازی محل عابر پیاده برای تشخیص نابینایان ضروری است. پلهای ارتباطی بین پیاده رو و سواره رو: پیش بینی پلهای ارتباطی بین پیاده رو و سواره رو حداکثر در هر 500 متر در امتداد خط کشی عابر پیاده و همراه با نصب علا ئم حسی قابل تشخیص  برای نابینایان ضروری است این پلها باید بدون اختلا ف سطح بوده و در غیر این صورت از سطح شیب دار با حداکثر شیب 10/1 استفاده شود و عرض آن حداقل 150 سانتیمتر و جنس پلها از مواد غیرلغزنده و چنانچه از نرده های فلزی ساخته شده است باید فاصله نرده های آن بسیار کم باشد. پیاده روها: رویه پیاده روها باید محکم، صاف و غیر لغزنده از موادی مانند موزائیک شیاردار، بتون یا بتون آسفالتی باشد و نباید پیچ و خم های زیادی و تغییر مسیرهای ناگهانی در گذرگاه ها داشته باشند و تغییر سطح  در مسیر پیاده روها باید صرفا با استفاده از سطح شیبدار مناسب انجام شود و شیب نباید از 20/1 بیشتر باشد و در شرایط محدود حداکثر تا 12/1 می تواند باشد و حداقل عرض برای عبور جانبازان با صندلی چرخدار  1/2 متر و برای عبور  همزمان دو صندلی چرخدار  از کنار یکدیگر دو متر می باشد در مسیر پیاده روها از نصب هر نوع مانع غیرضروری مانند صندوق پستی، سطح زباله،  آبخوری و غیره باید خودداری شود و ایجاد جدول به ارتفاع  حداقل 5 سانتیمتر بین پیاده رو و باغچه یا جوی کنار پیاده رو الزامی است و استفاده از هرگونه  شبکه و اجزای تاسیساتی و شیرفلکه و غیره در کف پیاده رو غیر اصولی بوده و در صورت اجبار در به کار بردن  آنها، باید دارای سرپوش هم سطح با کف پیاده رو باشد و نیز از علا ئم حسی در کف پیاده رو به شعاع 90 سانتیمتری از مانع و حذف حفرات و درزها در پیاده روها برای نابینایان الزامی می باشد به علا وه در پیاده روهای بلند باید به وسیله نرده های اطمینان برای پیشگیری از سقوط جانبازان استفاده شود. سطوح شیبدار: استفاده از سطوح شیبدار یکی از تدابیر در جهت ایجاد سهولت برای جانبازان و معلولین در رفت و آمدهای شهری می باشد که اهمیت زیادی به ویژه برای اماکن عمومی همچون مساجد، ادارات، بانکها، ورزشگاه ها و ... دارد اندازه عرض سطح شیبدار حداقل 120 سانتی متر و حداکثر شیب 8 درصد برای سطح شیبدار از طول 3 تا 9 متر لا زم است، سطوح شیبدار ورودی ساختمان باید مسقف وبا نصب نرده در طرفین سطح شیبدار با ارتفاع 60 الی 85 سانتی متر و قطر 3/5 سانتی متر و حداقل 4 سانتی متر فاصله از دیوار ایجاد شود، همچنین جداولی با بلندی 5 سانتی متر جهت حفاظت و کمک در طرفین سطح شیبدار الزامی است و برای هر شبیراه باید یک پاگرد به اندازه 180 الی 200 سانتی متر مربع درهر 10 متر طول یا 80 سانتی متر ارتفاع ایجاد شود. پله ها: در صورت اجبار برای نصب پله و استفاده از آن، پله ها باید دارای کف به اندازه 28 الی 32 سانتی متر وارتفاع 15 سانتی متر و عرض حداقل 120 سانتی متر به صورت یکنواخت و بدون پخ در لبه پله و غیرلغزنده باشد واز اختلا ف رنگ بین کف و پاخور پله ها استفاده شود و نرده های مناسب به ارتفاع 60 الی 85 سانتی متر و قطر 3/5 سانتی متر در دو طرف راه پله و در راه پله های عریض در وسط آن نصب گردد.  همچنین از علا ئم حسی در کف راه رو قبل از ورود به قفسه پله برای هشدار به نابینایان استفاده شود ودر کنار عرضی پله تعبیه لبه مخصوصی برای جلوگیری از لغزش عصا لا زم است در ضمن حداکثر تعداد پله بین دو پاگرد 12 عدد می تواند باشد و هر پاگرد حداقل عمقی برابر با 120 سانتی متر باید داشته باشد. ورزش معلولین امروزه فعالیت های ورزش معلولین برای معلولین نقش تعیین کننده ای به خود گرفته و از یک وسیله تفریحی و درمانی پا فراتر گذاشته و به عنوان عاملی درجهت تکامل نارسایی های جسمانی روانی آنها مدنظر قرار گرفته است. در شرایط کنونی، معلولین به دلیل کوشش خارق العاده در فعالیت های ورزشی توانسته اند حقارت های ناشی از معلولیت را از بین برده و به عنوان افراد برجسته در اجتماع نمایان شوند. ورزش اعتماد به نفس معلولا ن را افزایش می دهد به طوری که آنان می توانند بر افراد دیگر اجتماع اثر گذارند. فراهم کردن بستر مناسب در زمینه ورزش جهت استفاده معلولین بهترین عامل جذب معلولین در جوامع است. مسوولین سازمان های ذی ربط در شهرها لا زم است با تدوین ضوابط و معیارهای ساختمانی و فنی موجبات شرکت افراد دارای معلولیت های جسمانی را در فعالیت های اجتماعی و ورزشی سهل تر کنند، تا از این طریق امکان سهیم بودن آنها درجامعه فراهم آید.  ورزش در نگرش عامه ورزشکار یعنی کسی که بدنی سالم دارد، یا کسی که از رفتاری سالم و مناسب برخوردار است، یا فردیکه از وجهه اجتماعی خوبی برخوردار است. این خاصیت ورزش است. ورزش جدای از تاثیراتی که برجسم فرد می گذارد نفوذی که در روحیه افراد دارد بیشتر از یک غذای خوب، یک خواب خوب یا مسافرت خوب است. معلولا ن به علت شرایط خاص بدنی و روحی خود فعالیت بدنی کمتری نسبت به افراد سالم دارند. بخش مهمی از این مسئله به عدم مناسب سازی محیط در جهت کشاندن معلولا ن به محیط های ورزش بر می گردد که خود این امر باز خورد منفی بر باور و نگرش و اعتماد به نفس معلولا ن و کمرنگ شدن انگیزه های آنها برای فعالیت های ورزشی دارد که منجر به رکود روحی، تحلیل قوای جسمانی، کاهش توانایی ها، کاهش طول عمر و ... خواهد شد. برای کاهش مشکلا ت ذکر شده، این سیکل معیوب باید در جایی شکسته شود. اما در کجا و چگونه؟ این سیکل معیوب را می توان با توجه به موارد زیر، اصلا ح کرد: - قابل دسترس ساختن مکانهای ورزشی، - آموزش و تربیت مربیان ورزشی آگاه به مسائل معلولا ن،  - نقش خانواده در تشویق و کشاندن معلولا ن به عرصه های ورزشی، - خدمات بیمه ورزشی خاص معلولا ن، - اختراع ورزش های خاص معلولا ن، - تغییر دادن ورزش های عمومی و مناسب ساختن آنها با وضعیت معلولا ن توسط متخصصان علوم ورزشی و توانبخشی، - برگزاری  سمینارها و کنفرانس های ورزشی و طب ورزشی خاص معلولین، - استفاده از تکنولوژی توانبخشی و مهندسی توانبخشی در تسهیل رشته های مختلف ورزشی برای معلولین، - تشویق و مطرح کردن ورزشکاران معلول موفق، - و بسط فرهنگی ورزشی در بین معلولین با ایجاد پوشش در میان انجمن های خودیار معلولین. سرگرمی هیچ شخصیتی نیست که علا قه ای به تفریح نداشته باشد، مگر آنکه در اثر عدم توانایی در استفاده از امکانات تفریحی انگیزه ای برای آن نداشته باشد. مناسب سازی سالن های تئاتر و سینما،  پارک ها و سایر اماکن تفریحی عمومی، متناسب  کردن امکانات تفریحی با شرایط خاص معلولین مختلف، ساخت و همه گیر کردن وسایل تفریحی الکترونیکی، تغییر نگرش مردم برای استقبال از معلولین در اماکن تفریحی عمومی، بهبود سیستم حمل و نقل، دخیل ساختن خود معلولا ن در اجرای طرح های تفریحی و سرگرمی و ایجاد استقبال مناسب در این جهت،  قائل شدن امکانات مادی برای برخورداری معلولا ن از تمام جنبه های تفریحی ، و آگاه سازی معلولا ن از بسیاری از امکاناتی که در جامعه وجود دارد و با شرایط جدید قابل دستیابی برای آنهاست، از جمله گام های موثر برای پرکردن اوقات فراغت و در پی آن افزایش نشاط روحی معلولین است. بسط استفاده از امکانات تفریحی جامعه معلولین می تواند یکی از موفق ترین آیتم هایی باشد که به آنها بیشترین احساس برابری فرصت ها را می بخشد. راهکارها برای معلولین باید این مساله امکان پذیر باشد که از کلیه امکانات رفاهی و ورزشی همانند افراد سالم استفاده کنند. در این راستا ضرورت دارد شرایطی را فراهم کرد که معلول  قادر باشد بدون کمک گرفتن از شخص همراه در جامعه زندگی کند، تردد کند و از امکانات و مکان های ورزشی بهره مند شود. کشورهای اروپایی بعد از جنگ جهانی دوم و افزایش تعداد معلولین، اقدامات گسترده ای را در جهت رفاه معلولین و تسهیل آنان از وسایل تفریحی و ساختمان ها و ... در جامعه انجام داده اند اما متاسفانه با آنکه در حال حاضر معلولین در جامعه ما تعداد قابل توجهی هستند هشت سال جنگ تحمیلی و شور عمومی برای شرکت در دفاع از میهن و عشق به جانبازی جمعیت کثیری را به عدد معلولین عادی کشور افزوده است، با این همه کمترین امکانات و تسهیلا ت برای زندگی، رفت و آمد  و تفریح و ورزش که فاکتور حیاتی و موردنیاز این قشر محسوب می شود فراهم نگردیده است. برای جانبازان و معلولین زندگی در مسکن راحت کافی نیست. آنها باید بتوانند بدون کمک دیگران به محل کار خود بروند، به مدرسه یا باشگاه ورزشی مراجعه کنند یا حداقل به تماشای مسابقات ورزشی بروند و در فضای باز گردش و تفریح کنند و به انجام حرکات ورزشی بپردازند. مکان ها و ساختمان های ورزشی و تفریحی قابل استفاده برای معلولین بایستی چنان ساخته شوند که معلولین و جانبازان روی صندلی چرخدار و نیز دیگر معلولین بتوانند از آنها بدون مشکل استفاده کنند. شکی نیست که این حق مسلم افراد معلول است که به خاطر استفاده آنها تغییراتی را در ساخت اماکن ورزشی و وسایل آنها بدهیم هر چند این کار هزینه زیادی را متحمل می شود ولی این وظیفه هر جامعه ای است که این خواسته را به هر قیمتی پاسخ گوید و معلولین را به اجتماع و به شرکت در فعالیت های ورزشی و تیم های باشگاهی ترغیب و جذب نماید. فرد معلولی که قصدحرکت به سوی یک مکان ورزشی را دارد در وهله اول نیاز دارد تا به راحتی به کمترین مشکل خود را به آنجا برساند. بنابراین وسایل نقلیه ای که استفاده می کنند حتی المقدور از لحاظ صندلی و فرمان و دنده برای معلولین طراحی شود. اخیرا شهرداری و سازمان تربیت بدنی اقدام مناسبی را در جهت ورزش همگانی انجام داده اند و در پارک ها و فضاهای سبز داخل شهری ایستگاه های تندرستی تعبیه کرده اند که مورد استفاده بسیاری از مردم است. در این مورد چه خوبست که وسایلی که در این ایستگاه ها تعبیه شده را از لحاظ ارتفاع یا موارد دیگر برای افراد معلول هم طراحی کنند. مثلا ارتفاع میزهای تنیس روی میز کم یا میزهای شطرنج نیز همین طور باشد. جهت تسهیل استفاده معلولین از این امکانات تفریحی - ورزشی بایستی معلولین به راحتی بتوانند وارد این فضاها بشوند.  بنابراین محل ورودی ها از خیابان به پارک نبایستی دارای اختلاف سطح باشد یا سطح شیب دار باشد (شیب ملایم) و در داخل پارک مسیرهایی را از محل ورود به پارک تا مکان ایستگاه تندرستی در نظر بگیرند که سطوح این مسیرها یک دست و بدون اختلاف باشد و پوشش کف این مسیرها بهتر است از مصالح سخت و غیرلغزنده انتخاب شده باشد. عرض این مسیرها حداقل 1/20 مترباشد زیرا یک فردی که با ویلچر یا وسایل کمکی دیگر بخواهد از این مسیرها عبور کند فضای بیشتری را نسبت به یک فرد عادی نیاز دارد. مکان های ورزشی دیگری که می تواند مورداستفاده این افراد قرار بگیرند، سالن ها، استخرها و استادیوم ها می باشد. چه خوب است که این محیط ها و مکان های ورزشی در مناطق مرکزی و پرجمعیت هر شهر قرار گیرد و حتی المقدور مخصوص افراد معلول باشد. ولی با توجه به اینکه این کار ممکن است متحمل هزینه شود بایستی این مکان ها را هم برای افراد عادی و هم برای افراد معلول طراحی کنند. مثلا در ورودی ها رامپ تعبیه کنند. سطح این رامپ ها لغزنده نباشد و شیبش طوری باشد که یک فرد ویلچر ران بتواند به تنهایی از آن عبور کند. در استخرها آب کمی گرم تر برای معلولین باشد و دوش اختصاصی برای آنها تعبیه شود. و کلام آخر اینکه هنوز بحث برابری فرصت ها، مشارکت و قادرسازی در ابتدای راه خود است. فعالیت های انجام شده، نهضت های برخاسته و فریادهای کشیده شده آغازگر راهی هستند که نهایتا هدفی به بزرگی از بین رفتن معلولیت طبق تعریف H.D.I.C.I (نقص و ناتوانی که منجر به ایجاد محرومیت در مشارکت اجتماعی شود) دارد.

مناسب سازی یا خانه نشینی اجباری

مناسب سازی یکی از اصول شهرسازی مدرنه که به منظور بهینه کردن معابر - خیابانها - ساختمانها و بطور کلی تمام مراکز عمومی شهر جهت استفاده قشر معلول و کهنسال جامعه است که متاسفانه در جامعه ما کمتر مورد توجه قرار میگیره این امر عوارضی در پی داره که بزرگترینش در درصد نچندان کم جامعه است که همه ساله هزاران نفر به انها اضافه میشه...


جانبازی تعریف می کرد که پس از سالها رنج ، خانه ای با انواع اقساط به او دادند که در طبقه پنجم یک ساختمان بود که آسانسور نداشت و او با ویلچر باید حداقل یک ساعت با کمک دو سه نفر از خانواده اش به طبقه پنجم می رسید.
باز فردا برای پایین آمدن ، همین ماجرا تکرار می شد. این مساله باعث شد او خانه نشین شود. حالا بماند او، معلول دیگری یا سالمندی از خانه خارج شود و به خیابان های پر از مانع برسد؛ در اتوبوس ها که نمی شود سوار شد، تاکسی ها که امکان جابه جایی معلول ندارند، مترو که نفس هر سالمندی را به شماره می اندازد، برای سوار شدن به قطار بین شهری نیز مصائب چند برابر می شود و هواپیما که پله آن یک عذاب مجسم است. به علت مناسب نبودن فضاهای شهری جانبازان ، معلولان و سالمندان نمی توانند حضوری پررنگ در جامعه داشته باشند.
برای بررسی بیشتر با دکتر علیرضا افتخار دادخواه ، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشیار دانشگاه لندن و دکتر محمد کمالی ، استاد دانشکده توانبخشی بهزیستی به گفتگو نشسته ایم:

وضعیت ارائه خدمات به معلولان بخصوص در بخش حمل و نقل چگونه است؟
دکتر علیرضا افتخاردادخواه: مشکلاتی که حمل و نقل برای ارائه خدمات به جانبازان ، معلولان و سالمندان دارد، شاید در طول تاریخ ایران به این بدی نبوده است. شما در بیشتر شهرها می بینید که طراحی و ساخت هندسی معابر برای جامعه سالم و معلول اشتباه بوده است و اصول مهندسی به وسیله شهرداری ها با آن که متولی رعایت اصول و قوانین جهانی معابر هستند، رعایت نمی شود.

می توانید مثال هایی بزنید تا این مساله عینی و ملموس شود؟
ما پدیده ای داریم به نام جدول که قرار است بدنه خیابان ، معبر، بزرگراه و... را از پیاده رو جدا کند. قوانین و آیین نامه هایی که ما در طراحی هندسی معابر داریم ، می گوید طراحی باید به گونه ای باشد که تمام شهروندان بتوانند براحتی از سطح پیاده رو به خیابان تردد کنند. شهروندان هم یعنی همه افراد جامعه و قانونگذار تبعیضی قائل نشده است ؛ اما متولی اجرا در طراحی و پیاده کردن تبعیض می گذارد.
مثلا در خیابان ولیعصر اگر یک معلول یا سالمند با ویلچر یا عصای سفید و... بخواهد از عرض خیابان عبور کند با مشکلات عدیده ای روبه روست.
اولا باید مسافت زیادی را طی کند تا به یک پل برسد که حتما فاصله شبکه آن به قدری است که عصای او گیر خواهد کرد یا قوس پلها به گونه ای است که خود معلول یا سالمند نمی تواند از روی این قوس حرکت کند، در ضمن جلوی بعضی از پل ها با میله بسته شده و از همه اینها گذشته ، وسط خیابان نیز با میله گذاری های متعدد سد بعدی مقابل جانباز، معلول و سالمند قرار دارد. این طراحی ها و اجراها غیر از آن که مغایر قانون است به صورت تلویحی به این گروه تذکر می دهد که خیابان جای تو نیست و برو در خانه بنشین و بیرون نیا. این مشکل فقط در یک خیابان و دو خیابان نیست ، بلکه 80 درصد خیابان های پایتخت پراز موانع و سدهایی است که جامعه هدف را ناامید از تردد در خیابان می کند. جدول ها و پلها در بیشتر خیابان های کشور کاملا غیراستاندارد و حتی غیرانسانی است.
نمونه دیگر، پلهای هوایی است که منحصر بفرد است و نه در کشورهای توسعه یافته که حتی در کشورهای در حال توسعه نیز وجود ندارد. پلهایی که فرد باید از پله های زیادی بالا برود، عرض خیابان را طی کند و باز از پله های متعدد با شیب نامناسب پایین بیاید. این پلها به نظر برای جوانان شاداب و ورزشکار و توانمند ساخته شده است. این تبعیض است. در کنار هیچکدام از این پلها آسانسوری تعبیه نشده که جامعه هدف بتواند از آن استفاده کند و اگر بعضی از این پلها مجهز به پله برقی شدند، ساعات متمادی با قطع برق مواجه هستند و حتی این پله های برقی برای تردد معلولان با ویلچر، نابینایان و... مناسب نیستند و این گروه نمی تواند از این وسیله استفاده کند. پیاده روها هم وضعیت مشابهی دارند. پیاده روها پر از درپوش ها، چاله های متعدد، رمپهای اضافه و... مناسب است که تردد برای معلولان را تقریبا غیرممکن یا پرآسیب می کند. به نظر می رسد شعارها که برای رفاه حال شهروندان داده می شود، در سطح همان شعار باقی خواهند ماند.

به این نکته نیز اشاره کنم که تعریف ما از توانمند، غلط و تبعیض آمیز است. توانمند کسی نیست که تنها توانایی فیزیکی دارد، بلکه توانایی استفاده از دانش و تولید اندیشه و کار است.
به این ترتیب برای حضور درصدی از جامعه که توانمند هستند مثل جانبازان ، معلولان ، سالمند و... جایی در نظر گرفته نشده است.
نکته دیگر این که مسوولان شهری برای حضور همه اقشار با تعریف توانمندی که ارائه شده برنامه ریزی دراز و میان مدت ندارند و بسیاری از طرحها مقطعی و در حد رفع نیازهای روزمره طراحی و اجرا می شوند.
مثالی می زنم تا موضوع وضوح بیشتری پیدا کند. من زمانی که در دانشگاه لندن دانشجو بودم ، استادی به نام پروفسور استیونس که از گردن به پایین معلول است و روی ویلچر می نشیند و یکی از نوابغ فیزیک جهان است که می دانید حتی نمی تواند تکلم کند و با رایانه ای که برای ایشان طراحی شده ، تکلم می کند به راحتی در لندن و دانشگاه آنجا تردد می کند، بدون این که هیچ کس به او کمک کند. این دانشمند معلول از مترو و اتوبوس لندن به راحتی استفاده کرده ، در تمام معابر این شهر تردد می کند بدون این که با هیچ مانعی روبه رو شود.
این سهولت در تردد نشان می دهد که مسوولان آن شهر برای همه اقشار فرصت برابر به وجود آورده اند. نکته جالب در کشور ما این است که بسیاری از مسوولان شهری ما سالها در جبهه بودند یا جانباز هستند که برای تردد مشکل دارند و مشکلات را دقیقا می شناسند، اما هنوز طرح یا بودجه اعتباری برای مناسب سازی محیط شهری در دستور کار نیست. در حمل و نقل بین شهری که این وضعیت بدتر و مشکلات شدیدتر نیز می شود. مثلا یک جانباز یا معلول برای بالا رفتن از پله هواپیما با مشکلات متعددی روبه روست و به شکل بسیار و حتی توهین آمیز فرد باید از پله هواپیما بالا برده شود، در حالی که در همه جای دنیا الزام هست که فرد معلول با بالابر به داخل هواپیما برده شود، در خدمات ریلی که وضعیت نامناسب تر از این است و افراد سالم هم نمی توانند به راحتی از سکوهای قطار بین شهری استفاده کنند و ارتفاع پله ها و فاصله با سکو آنقدر زیاد است که افراد معلول دچار مشکلات فراوانی می شوند.
از همه نکته هایی که گفتم ، می خواهم به این جمع بندی برسم که برای مناسب سازی محیط شهری کاری علمی و اصولی انجام نشده و اگر طرحی اجرا شده ، مقطعی و نامناسب بوده است.

آقای دکتر آن نکاتی که شما توضیح دادید ما را به این نتیجه می رساند که معابر و سیستم های حمل و نقل محیط شهری ما به گونه ای است که یک معلول یا جانباز در محیط شهری تحقیر شده و ناتوانایی های او بروز پیدا می کند، این مساله باعث می شود که این قشر دست به حذف خود از بستر جامعه بزند و در جامعه حضور پیدا نکند. راهکارهایی که می توانند این مشکلات را برطرف کنند چیست؟
افتخار دادخواه: من نمونه های عینی می گویم که مساله روشن شود. در حال حاضر شهرداری تهران خیابان ولیعصر را مناسب سازی کرده است ، اما آیا در این مناسب سازی استانداردهایی که توسط قانونگذار طراحی شده رعایت شده است؟ به عنوان مثال رعایت شیب خیابان یکی از الزامات فنی است ، اما در کدام خیابان تهران شیب استاندارد طراحی شده است ، هیچکدام از خیابان ها شیب استاندارد ندارد، از جمله همین خیابان ولیعصر.
پلهای عابر پیاده که در ارتفاع ساخته شده اند مشکل بعدی است که تردد را برای همه افراد سخت کرده ، در حالی که با ایجاد زیرگذر تردد برای معلول بسیار ساده و آسان می شود. ایجاد زیرگذر با رمپهایی که شیبهای ملایم دارد می تواند تردد را برای معلولان ، جانبازان ، سالمندان ، زنان باردار و... آسان کند.
اگر در شرایطی احداث زیرگذر غیرممکن باشد، در کشورهای توسعه یافته چراغهایی تعبیه شده که معلول ، کودک و... هنگام تردد از عرض خیابان با فشار دادن دکمه آن ، چراغ را برای تردد خودروها قرمز و برای عابر پیاده سبز می کند.
مشکل اصلی این است که ما شهر را برای خودروها طراحی کردیم و انسان را فراموش کردیم و به همین خاطر پلهای عابر پیاده ایجاد شده که عبور از آن بسیار سخت است.
اکثر نهادهای عمومی و دولتی رمپهایی با شیب مناسب که معلول بتواند از آن استفاده کند، ندارند و به همین علت ، این قشر پشت پله های فراوان این ساختمان ها می مانند.ساختمان ها و کوچه ها نیز مناسب سازی نشده اند. هر ساختمانی بیشتر از 4 طبقه ملزم به داشتن آسانسور و رمپ است ؛ اما رمپ برای تردد خودرو به پارکینگ طراحی می شود؛ این شرایط برای انسان های معلول ساکن آن ساختمان مناسب نیست.
این اتفاقات در حالی است که دستورالعمل های متعددی وجود دارد؛ اما نهادهای متولی هیچ اقدامی در این خصوص نمی کنند و با گرفتن عدم خلافی از رعایت استانداردها چشم پوشی می کنند.

دکتر کمالی قوانین حمایت از معلولان چگونه شکل گرفت؟ مساله دیگر این که چرا حقوق معلولان رعایت نشد و مناسب سازی محیط شهری اتفاق نمی افتد؟
دکتر محمد کمالی: به نظر من ، مهم این است که ما به حقوق افراد در یک جامعه چگونه نگاه می کنیم.
امروز براساس اعلام سازمان ملل ، 650 میلیون نفر از معلولیت رنج می برند که این تعداد در جوامع مختلف ، گستردگی متفاوت دارد. به علاوه شاید در سوئیس اعلام شود که 20 درصد جامعه معلول است و در افغانستان این رقم یک درصد اعلام شود. معلولیت به توان پزشکی و درمانی و رشد تکنولوژی بستگی دارد. در جوامعی که پیشرفت معلولیت بیشتر است ، امکان نگهداری افراد معلول افزایش می یابد. مثلا در ایران تا پیش از عمل قلب ، بسیاری به این دلیل جان خود را از دست می دادند؛ اما با این عمل ، آن افراد با معلولیت باقی می مانند و در جوامعی که توسعه رشد اندکی دارد، افراد با اولین نشانه های بیماری از بین می روند. امروز در جوامع در حال توسعه و توسعه یافته افراد دیابتی ، سرطانی و... زنده می مانند؛ اما با ناتوانی جسمی.
یک روزی در ایران امید به زندگی 50 سال بود؛ اما امروز امید به زندگی به 72 سال رسیده است. این نشان می دهد که جمعیتی با ناتوانایی در حال رشد است.
پیش از انقلاب حدود 5 درصد افراد بالای 60 سال بودند؛ در حالی که براساس آخرین آمار 7.2 درصد بالای 60 سال در کشور زندگی می کنند و بزودی 10 میلیون نفر بالای 60 سال در کشور خواهیم داشت. این نکته را هم اضافه کنم که در حال حاضر براساس سرشماری سال 85 ، 3 میلیون نفر معلول داریم که وضعیتشان شدید و متوسط است.
این آمار و ارقام نشان می دهد که برای حضور این جمعیت در جامعه نیاز به تمهیدات ویژه است. اگر جمعیت معلولان و جانبازان ، سالمندان ، زنان باردار و کودک را جمع کنیم ، به یک جمعیت 10 میلیون نفری می رسیم و سوال این است که نگاه مسوولان کشوری به این جمعیت چگونه است؟
به نظر من ، بزرگترین اقلیت غیرنژادی در یک کشور معلولان هستند که در سایه مانده اند و به نظر می رسد نگاه به این اقلیت منفی است.
نگاه این است که لزومی به بیرون آمدن این اقلیت نیست. به لحاظ تاریخی بعد از جنگ جهانی دوم نگاه به حضور افراد در جامعه عوض شده است ، از سال 1980 که سال معلول نام گرفت و در 1993 قوانین استاندارد در 23 ماده در سازمان ملل تصویب می شود تا برخورد جوامع با معلولان اصلاح شده و این قوانین رعایت شود. یکی از مهمترین مواد این قانون جهانی مناسب سازی محیط شهری است که در آن اشاره شده باید دولتها دسترسی آسان معلولان به امکانات جامعه را فراهم کنند. از 1980 نگاه به معلول تغییر پیدا می کند و دیگر فرد معلول مقصر نیست و فرد معلول در تعامل با جامعه معنا پیدا می کند. به این معنا که اگر فرد معلول خانه نشین شد، جامعه نیز معلول است. براساس این تعریف آسایشگاه های معلولان تعطیل و خالی می شود و البته دیگر معلولان هم حاضر نیستند در آسایشگاه بمانند.
از سال 2000 معلولان خودشان به دنبال فعالیت های جهانی رفتند و در سال 2006کنوانسیون حقوق معلولان به تصویب رسید که باید در پارلمان های کشورها به تصویب برسد و اجرای آن لازم الاجرا شود که البته کشور ما هنوز این کنوانسیون را امضا نکرده است. در این کنوانسیون اصلی ترین نکته ای که لحاظ می شود، امکان دسترسی آسان است.
چه در دیگر کشورها و چه در ایران بازسازی پس از جنگ شروع شد و در کشور 2 قانون مناسب سازی شهری به تصویب رسیده است. حتی در قانون برنامه توسعه ماده 193 بند «ج» تاکید شده است که این آیین نامه شهرسازی باید اجرایی شود. در سال 83 هم در قانون حمایت از معلولان ماده 2 باز از مناسب سازی می گوید، بنابراین باز به این مساله می رسیم که ما به لحاظ قانونی هیچ مشکلی نداریم ؛ هر چه در حال اتفاق افتادن است ، تخلف نهادهای مرتبط با مناسب سازی است.
جالب است بدانید که بساز بفروش ها وقتی تخلف می کنند و قوانین ساخت و ساز را رعایت نمی کنند، می گویند: ما جریمه معلولان را می پردازیم. ما باید به سمت شهر بدون مانع حرکت کنیم ، شهر باید سهولت تردد ایجاد کند تا معلول خانه نشین و به یک آسیب تبدیل نشود. متاسفانه بعضی مسوولان فکر می کنند معلولان و جانبازان شهروند درجه دو هستند؛ در حالی که این گونه نیست و جالب است که در قرآن کریم ، خداوند هم به پیامبر این تذکر را می دهد و ما این تعالیم را هم داریم و باز بی توجه هستیم.
به نظر من مسوولان باید به معلولان رانت بدهند تا آنها همسطح جامعه شوند نه این که درصدد حذف جامعه معلول برآیند. مشکلات معلولان بسادگی قابل حل است.
افتخار دادخواه: به نظر می رسد در خصوص مناسب سازی محیط شهری و احقاق نشدن حقوق معلولان باید همه نهادهای دولتی و غیردولتی پاسخگو باشند. باید پرسید مجلس شورای اسلامی که نماینده آحاد مردم است ، چه کاری برای معلولان انجام داده است؟ وزارت کشور، شهرداری ها و نهادهایی همچون نظام مهندسی که ارتباط مستقیم با شهرسازی دارند، چه کرده اند؟ سازمان تامین اجتماعی به عنوان متولی اصلی حمایت از حقوق معلولان به جای ارائه خدمات و تحت پوشش گرفتن افراد معلول ، سرمایه های مالی خود را در برج سازی متمرکز کرده است.

درخصوص قوانین صحبت شد. مساله ای مطرح است و آن این که این قوانین ترجمه هستند و بومی نیستند. به نظر شما آیا نیازی به بومی کردن این قوانین هست یا این که شهر دارای یک ساختار فیزیکی است و دیگر فرق نمی کند که لندن باشد یا سنندج ، تهران باشد یا پاریس؟



جدول ها و پلها در بیشتر خیابان های کشور کاملاغیراستاندارد است

کمالی: بومی سازی اصلا در اینجا مطرح نیست ؛ چرا که مهندسان این قوانین را نوشته اند و فقط در آن دسترسی مطرح است. شهردار پیشین منطقه 8 ، مهندس ماندگار در همین تهران به اصلاح و مناسب سازی خیابان دماوند برای معلولان اقدام کرد که خیابان بدون مانع طراحی و اجرا شد و این تجربه عملی است که انجام شده است. زمانی که شهردار این منطقه دنبال رفع موانع سر راه جانبازان و معلولان بود، شهردار منطقه دیگر در خیابان ها میله می گذاشت و مانع ایجاد می کرد. در شیراز در تپه های دروازه قرآن که آرامگاه خواجوی کرمانی است ، با پیگیری بهزیستی ، دسترسی برای معلول صورت گرفت. می خواهم بگویم در جاهای سخت هم امکان ایجاد دسترسی هست و فقط باید اراده برای انجام مناسب سازی محیط شهری وجود داشته باشد.
یکی از مسائل بودجه و اعتبار است. وقتی می گویند زیر گذر احداث شود، این مستلزم هزینه فراوانی است ؛ چرا که باید زیر خیابان گودبرداری شود، اما یک سازه فلزی با چهار تا خال جوش به یک پل عابر پیاده تبدیل می شود. آیا هزینه دسترسی های آسان برای مدیریت شهری گران تمام نمی شود؟
افتخار دادخواه: باید هزینه ها را از سوی دیگر نگاه کنیم و باید ببینیم اقدامی که انجام می دهیم ، چه سودی برای جامعه دارد. شاید سازه ای در اول کار به نظر برسد که بسیار پرهزینه است ، اما رفاه و فرصت برابر که برای مردم ایجاد می کند تا همه بتوانند در افزایش تولید، بهره وری و کارآمدی جامعه نقش داشته باشند، چندین برابر سرمایه گذاری اولیه ، سود اجتماعی خواهد داشت. وقتی شما سازه ای بسازید که مردم از آن رضایت نداشته باشند و نارضایتی اجتماعی به دنبال داشته باشد، هرچند شما هزینه کمی را صرف کردید، اما زیانهای فراوانی را به تولید و کارآمدی جامعه وارد کردید.
نکته اصلی این است که شهر باید برای شهروند طراحی شود، اما متاسفانه در کشور ما شهر برای سهولت تردد خودروها طراحی می شود.
چون بحث خودرو پیش آمد، این را هم اشاره کنم که سازندگان خودروی کشور با همه مشکلات فنی ای که خودروهایشان دارد، هیچ گاه به ضرورت این مساله فکر نکردند که خودروی ویژه معلولان بسازند؛ در حالی که سالهاست خودروهای ویژه معلولان حتی آنهایی که دست یا پا ندارند، ساخته شده است. خودروها با امکانات متفاوت برای ناتوانایی های مختلف ساخته شده است و هدف ما از این امکانات برخوردار نیست.

الان شما معتقدید که باید امکانات ویژه در اختیار جامعه هدف قرار بگیرد و یا این که همه شهر مناسب شود؟
کمالی: ما به همه امکانات معتقدیم ، هم باید خدمات ویژه به معلولان داد و همه باید شهرها را مناسب کرد. در حال حاضر شعار جهانی این است ؛ جامعه برای همه. همه باید بتوانند از همه خدمات بهره مند شوند. دیگر مدارس ویژه معلولان حذف شده است. یونسکو تاکید دارد که مدارس باید توانایی پذیرش معلول را داشته باشند. البته آنجایی که لازم هست آموزش ویژه باید باشد. می شود از اتوبوس هایی استفاده کرد که ویلچر براحتی بتواند از آن بالا برود.
مساله این است تا زمانی که مناسب سازی اتفاق نیفتاده است ، باید امکانات ویژه به معلولان داد.
افتخاردادخواه: مسوولان مرتبط به این فکر کنند که روزی سالمند خواهند شد و احتمال معلول شدن در تصادفات برای همه هست.
آینده نگری و مشکل جامعه را مشکل خود دیدن ، تنها راه حل مسائل است. معلولان در جهان براحتی حق حضور دارند و در افزایش بهره وری جامعه نقش دارند. در دولت انگلیس وزیر نابینایی بود که نشان می دهد معلولان می توانند تا کجا رشد کنند.
حذف معلول به نفع جامعه نیست و نمی شود همه معلولان را تلفنچی کرد. باید به آنها اجازه رشد در محیط جامعه را داد.

سلامت باشین.

شهر بدون مانع در ایران تاسیس می شود

رییس دبیرخانه ستاد مناسب سازی سازمان بهزیستی کشور:
شهر بدون مانع در ایران تاسیس می شود

مسؤول دبیرخانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی سازمان بهزیستی کشور گفت:طرح مناسب سازی از سوی رییس سازمان بهزیستی کشور با توجه به رشد نا کافی امار مناسب سازی در سال های گذشته با نام «نهضت مناسب سازی» مطرح شد تا تاکید لازم به منظور تسریع در اجرای این طرح به وضوح احساس شود.
به گزارش مرکز خبری امید محمدرضا مرادی به تشریح فعالیت های این سازمان در خصوص مبحث مناسب سازی پرداخت و گفت: امروز در دنیا نسبت به مساله مناسب سازی افق جدید و نگاه تازه ای باز شده که مناسب سازی را از نصب سطح شیبدار برای معلولان فراتر می برد و ضرورت این مساله را به عموم مردم نشان می دهد.
وی ادامه داد: در جامعه امروز نگاه ها به گونه ای شده که باید محیط و محصولات برای همه اقشار جامعه به منطور ایجاد برابری برای عموم به سهولت قابل استفاده باشد و نباید در ارائه خدمات بین افراد تمایزی قائل شویم.
مرادی با اشاره به اینکه مناسب سازی برای همه اقشار جامعه یک نیاز و برای معلولان یک ضرورت بارز است اعلام کرد: طبق آمار ارائه شده در سال 87 در ارزیابی از 9 هزار مرکز انتخابی نمونه در سطح کشور به صورت اتفاقی و با ارزیابی مکان ها از نظر شاخص های مناسب سازی ورودی ها، سطح شیبدار، سرویس بهداشتی و غیره آمار به دست آمده حاکی از وجود 70 درصد مانع برای حضور افراد معلول در سطح کشور بوده و این بدان معنی است که با توجه به سابقه 15 ساله تصویب اجرای طرح مناسب سازی فقط 30 درصد از تمام مراکز اداری، فرهنگی،بهداشتی واموزشی مناسب سازی شده که این آمار نشان از عدم توجه دستگاه های مرتبط در اجرای این طرح دارد.
وی با اعلام کمبود نگرش مثبت نسبت به مبحث مناسب سازی در بین جامعه و نبودن ضعف در اجرای این طرح به عنوان 2 فاکتور شاخص آسیب شناسی اجرایی «محیط پر از مانع»، ادامه داد: در اکثر موارد امکان مناسب سازی فضاهای شهری و ساختمان ها وجود دارد و حتی هزینه برآورد شده هر اداره در امر مناسب سازی چیزی حدود 5 میلیون تومان است که در مقابل هزینه های جاری ادارات مبلغ قابل ملاحظه ای نیست اما به دلیل بی توجهی به این امر وضعیت مطلوبی در خصوص مناسب سازی در سال های اخیر نداریم.
رییس ستاد مناسب سازی بهزیستی گفت: طبق قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، ستاد هماهنگی 11 نفره با ریاست وزیر رفاه وظیفه رسیدگی به امور مرتبط با مناسب سازی را برعهده دارد که وزیر رفاه این وظیفه را به ریاست بهزیستی کشور، آقای فقیه واگذار کردند و ایشان از طرح مناسب سازی در سال 87 با نام نهضت مناسب سازی یاد کرده و بر اهمیت این موضوع در سال 87 تاکید کرده و ساماندهی طرح مناسب سازی را در برنامه های سازمان قرار دادند تا بتوانند طی سال جاری رشد قابل ملاحظه ای در آمار ثابت مناسب سازی طی این سال ها ایجاد کنند.
مرادی با اشاره به اینکه قانون وظیفه نظارت در این خصوص را برعهده بهزیستی گذاشته است گفت: قانون جامع حمایت از حقوق معلولان که در رابطه با این موضوع تصویب شده است قانون جامعی است و فقط در مرحله اجرایی شدن با نقص و کم کاری مواجه شده که بهزیستی طی سال های گذشته با تشکیل کمیته های استانی و شهرستانی با ریاست استاندار یا فرمانده مربوطه و سمت دبیر برای بهزیستی در این کمیته سعی در حل این مشکل داشت.
محیط بدون مانع برای معلولان و جانبازان یک ضرورت است
مرادی با تاکید بر ضرورت محیط بدون مانع برای تمامی اقشار جامعه گفت: سازمان هم اکنون در حال جریان سازی و کمک به ایجاد نگرش مثبت نسبت به این موضوع در بین مردم است تا بتواند زمینه لازم برای ارتقا کیفیت زندگی را برای تمامی افراد نیازمند خدمات و نه فقط معلولان با زندگی در محیطی بدون مانع فراهم کند اما بهزیستی به تنهایی قادر به اجرای این طرح نخواهد بود و تک تک مراکز باید نسبت به این موضوع احساس نیاز کرده و از تمامی تلاش خود به منظور یاری رساندن به اجرای این طرح استفاده کنند.
وی با اشاره به خدمات مختلف بهزیستی به معلولان خاطرنشان کرد: کمترین کار بهزیستی برای این افراد اعطای کمک هزینه زندگی است و اساسی ترین سرویس بهزیستی ارائه خدمات تخصصی است که شامل فراهم کردن شرایط محیط مناسب زندگی برای این افراد است که تاثیر غیر قابل انکاری در آسایش و آرامش روانی و جسمی این افراد و اطرافیانش دارد.
وی اعلام کرد: در سال 87 برای اولین بار اعتباری به منظور مناسب سازی محیط زندگی شخصی معلولان اختصاص یافته و سازمان قصد دارد این طرح را از معلولیت های شدید ضایعات نخاعی و فلج مغزی آغاز و پس از موفقیت، برای تمام جامعه هدف اجرایی نماید.
وی افزود: در حاشیه این برنامه کتاب جامعی مطابق با استانداردهای خارجی و رعایت آداب و عادات ایرانی به منظور آگاه سازی خانواده ها در زمینه نگهداری افراد معلول در منزل در حال تدوین است تا به منظور رفاه بیشتر این افراد در دسترس خانواده ها قرار گیرد.
امکان شکایت تشکل های غیردولتی معلولان در خصوص مناسب سازی محیط شهری
مرادی اظهار داشت: سازمان بهزیستی به منظور تمرکز بیشتر روی فعالیت های در حال انجام در حوزه مناسب سازی سعی دارد برای تشکل های غیردولتی معلولان حق شکایت لحاظ کند تا در صورت مشاهده رعایت نکردن اصول مناسب سازی و بی توجهی نهادهای دولتی و غیر دولتی در این خصوص، حق اعتراض و پیگیری داشته باشند.
وی ادامه داد: البته این گام آخر سازمان است زیرا تمام سازمان های مرتبط و کم کار در این زمینه به علت تفهیم نشدن در این امر و آگاه نبودن نسبت به کارهایی که باید انجام دهند به این موضوع بی توجهی کرده اند و می توان در گام اول با تفهیم و شناسایی مجموعه اقدامات قابل انجام خط مشی مناسب در اختیار این ادارات قرار داد.
بهزیستی و راهکارهای اجرایی کردن طرح مناسب سازی محیط شهری
مرادی گفت: طی سال های گذشته دستورهای مرتبط با مناسب سازی توسط بخشنامه به ادارات ابلاغ شد ولی به علت آسیب های ذکر شده و تمکین نکردن ادارات بودجه اختصاص یافته صرف مصارف دیگر شده است. در برنامه های سال 87 یک ردیف اعتبار جداگانه در ذیل اعتبارات ساختمانی و عمرانی تحت عنوان مناسب سازی فضاهای فیزیکی پیشنهاد شد تا ادارات از این پس ملزم شوند بودجه را صرف مصارف دیگر نکنند و نسبت به بودجه اختصاص یافته پاسخ گو باشند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر سازمان سعی دارد توسط ستاد مناسب سازی کمیته های 4 گانه ای در مباحث مختلف مناسب سازی تعیین کند که روسای هر حوزه معاون وزارت خانه مرتبط با خود شامل حوزه آموزش و تحقیقات و فرهنگسازی زیر نظر معاون وزیر علوم، شهرسازی و معماری تحت نظر معاون وزیر مسکن و در بحث حقوقی نظارت برعهده معاونت پشتیبانی وزارت رفاه باشد تا بررسی و نظارت هر چه بیشتر روی این موضوع صورت گیرد.
دبیر ستاد مناسب سازی بهزیستی با اشاره به یکی از اقدامات در حال انجام سازمان گفت: نیمه دوم سال 86 سازمان در هر شهر به کمک کمیته ای 4 نفره متشکل از 2 نفر از تشکل های معلولان، یک جانباز و یک کارشناس بهزیستی، 30 درصد از اولویت های هر یک از ادارات دولتی و غیر دولتی را براساس 2 فاکتور اهمیت حضور معلول و تراکم معلولان شناسایی و در سال 87 این آمار و مجموعه فعالیت هایی که باید انجام دهند به هر یک از دستگاه ها ابلاغ خواهد شد و دستگاه ها موظف هستند تا پایان سال 87 با رعایت استانداردهای مناسب سازی این اقدامات را انجام دهند.
وی اضافه کرد: در راستای اجرای این طرح و کمک به رعایت کامل استانداردها پیشنهاد می کنیم 2 یا 3 نفر از پیمانکاران را با استفاده از آموزش های لازم تفهیم و مبانی مناسب سازی را به توجه به استانداردهای جهانی به ‌آنها آموزش دهند تا روند اجرا و کنترل کیفیت آسان تر و سریع تر اجرا شود.
طرج یسر و ورود بسیج به طرح مناسب سازی اماکن عمومی
به گزارش امید به نقل از حیات مرادی اعلام کرد: سازمان بهزیستی طرح جدیدی با نام طرح "یسر" را در حال برنامه ریزی دارد. این طرح به منظور فرهنگ سازی و تسریع فعالیت های مناسب سازی تلاش دارد با نیروی مقاومت بسیج تفاهم نامه ای امضا تا همکاری نیروی بسیج را در برنامه مناسب سازی جلب کند و به کمک آموزش این گروه مسوولیت سازماندهی، پیگیری و کنترل ادارات در خصوص مناسب سازی را برعهده این نهاد قرار دهد.
وی با اشاره به اینکه بسیج از نظر مردم نهادی رسمی است و علاوه بر جنگ وظایفی فرهنگی نیز برعهده دارد گفت: این طرح نه تنها به تسریع امر مناسب سازی کمک غیر قابل انکاری خواهد کرد از طرفی بهانه ای می شود تا حجم قابل توجهی از جوانان وارد عرصه جامعه شده و حضور فعالانه داشته باشد و با ارائه گزارش به بهزیستی و پیگیری مستمر بر روی فعالیت سازمان ها به عنوان کاتالیزور امر مناسب سازی عمل کنند و مفهومی از عدالت را در مناسب سازی به عینیت تبدیل کنند.
احداث شهر بدون مانع یا شهر بهزیستی
مرادی در پایان اعلام کرد:با توجه به اینکه در همه کشور های دنیاشهری به عنوان شهر بدون مانع ساخته می شود، شهری در یکی از شهرهای کوچک ایران با رعایت حد اعلای مناسب سازی به منظور دستیابی راحت به امکانات و ایجاد شرایط مناسب برای زندگی احداث می شود تا الگوی دیگر شهرهای کشور در طرح ملی مناسب سازی محیط شهری شود

خودرو ویژه معلولان و جانبازان رونمایی شد

با حضور رییس سازمان بهزیستی کشور :
خودرو ویژه معلولان و جانبازان رونمایی شد

رییس سازمان بهزیستی گفت: موضوع مناسب سازی اماکن ، محیط های شهری و حمل و نقل در بند دوم قانون جامع حمایت از حقوق معلولان از ضعیف ترین بخش های این قانون است.
به گزارش خبرنگار مرکز خبری امید، عبدالحسن فقیه صبح امروز در مراسم رونمایی خودروی مناسب سازی شده معلولان و جانبازان که با حضور مدیرعاملان شرکت های خودروسازی سایپا و پارس خودرو در محل شیرخوارگاه آمنه برگزار شد اعلام کرد: سال گذشته سازمان بهزیستی با تفاهم نامه ای با شرکت پارس خودرو گام اول این طرح را به منظور آغاز روند مناسب سازی حمل و نقل به طور ویژه آغاز کردند.
وی بند دوم قانون جامع حمایت از حقوق معلولان که شامل انواع مناسب سازی ها است را به عنوان ضعیف ترین بخش این قانون در اجرا معرفی کرد و گفت: این بخش در طی سال های زیادی که از تصویب این قانون گذشته است آمار پایینی از مناسب سازی را به خود اختصاص داده است و بدین علت سازمان بهزیستی نگاه جدی ای به منظور تسریع به این روند با هماهنگی های لازم با ارگان های مربوطه را در اولویت برنامه های سازمان قرار داده است.
وی در رابطه با خودروهای مناسب سازی شده ویژه معلولان و جانبازان اضافه کرد: در بحث مناسب سازی حمل و نقل شرکت های پارس خودرو و سایپا بدون درنظر گرفتن سیاست های سودمحوری آمادگی کامل خود را در راستای همکاری برای اجرای این طرح اعلام کردند.
فقیه با اشاره به اینکه تاکنون خودروهای مناسب سازی وجود داشته اما به دلیل استاندارد نبودن فرآیند ساخت خطراتی را برای معلولان و جانبازان به وجود آورده بود اعلام کرد: امروز با ساخت این گروه از خودروها برای معلولان و جانبازان با توجه به تمام شاخص های استاندارد می توان به جرات اعلام کرد این خودرو بدون هیچ خطرآفرینی برای انواع معلولیت ها تعریف شده است.
وی در پایان ساخت این خودرو را گامی موثر برای جانبازان و معلولان معرفی کرد و گفت: تمام تلاش سازمان و شرکت های خودروسازی برای انجام این پروژه تولید با هزینه پایین معطوف است و امید داریم گستره این فعالیت به سرعت و با کیفیت افزایش یابد تا بتوانیم پاسخگوی کامل جامعه هدف خود باشیم.