پیمان نامة حقوق افراد کم توان (کنوانسیون حقوق معلولان) دیباچه: کشورهای عضو پیمان نامة حاضر (الف) ضمن تأکید بر اصول مصرح در منشور ملل متحد که ارزش و کرامت ذاتی و حقوق برابر و سلب ناشدنی تمامی اعضای خانواده بسشری را به مثابة بنیان آزادی، عدالت وصلح در جهان به رسمیت می شناسند؛ (ب) با به رسمیت شناختن این نکته که ملل متحد، در اعلامیه جهانی حقوق بشر و در پیمان نامة بین المللی حقوق بشر، بر این امر تأکید و موافقت کرده است که کلیه افراد بدون هیچ گونه تبعیصی از تمامی آزادی ها و حقوق ذکر شده در آن اعلامیه و پیمان نامه برخوردارند؛ (پ) ضمن تأیید مجدد بر جهانشمول بودن، منفک نبودن، وابستگی متقابل و روابط درونی تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین و ضرورت تضمین بهره مندی کامل و بدون تبعیض افراد کم توان از این حقوق و آزادی ها؛ (ت) ضمن یادآوری میثاق جهانی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ؛ میثاق جهانی حقوق مدنی و سیاسی ؛ پیمان نامة بین المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی ؛ پیمان نامة رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان ؛ پیمان نامة منع شکنجه و سایر رفتارها یا مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز ؛ پیمان نامه حقوق کودک ؛ و پیمان نامة بین المللی دفاع از حقوق تمامی کارگران مهاجر و اعضای خانواده های آنان ؛ (ث) ضمن به رسمیت شناختن این امر که کم توانی مفهومی رو به رشد بوده و معلولیت ناشی از تعامل میان افراد دارای اختلال و موانع نگرشی و محیطی است که از مشارکت کامل و ثمربخش آنان در جامعه به میزان برابر با سایرین جلو گیری می کند؛ (ج) ضمن تشخیص اهمیت اصول و خط مشی های مصرح در برنامة جهانی اقدام در خصوص افراد کم توان و نیز قواعد استاندارد برابر سازی فرصتها برای افراد کم توان در جهت تأثیرگذاری بر ارتقاء، صورت بندی و ارزیابی سیاستها، طرحها، برنامه ها و اقدامات در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی به منظور برابر سازی فزونتر فرصتها برای افراد کم توان؛ (چ) ضمن تأکید بر اهمیت برجسته ساختن موضوعات کم توانی به مثابة بخش یک پارچه ای از راهبردهای متناظر با توسعه پایدار؛ (ح) همچنین با برسمیت شناختن این امر که تبعیض بر علیه افراد بر مبنای کم توانی به منزلة نقض ارزش و کرامت ذاتی افراد بشری است؛ (خ) به علاوه با به رسمیت شناختن تنوع افراد کم توان؛ (د) ضمن به رسمیت شناختن ضرورت ارتقاء و حمایت از حقوق کلیة افراد کم توان، منجمله افرادی که نیازمند حمایت های فزون تر هستند؛ (ذ) ضمن ابراز نگرانی از این امر که علیرغم تمامی این شیوه ها و تعهدات افراد کم توان همچنان با موانعی بر سر راه مشارکتشان به عنوان اعضای برابر جامعه روبرو بوده و نقض حقوق بشری آنان در تمامی بخش های جهان هنوز ادامه دارد؛ (ر) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت همکاری های بین المللی در پیشبرد شرایط زیستی افراد کم توان در تمامی کشورها بخصوص کشورهای در حال توسعه؛ (ز) ضمن به رسمیت شناختن وجود ارزشمند و سهم بالقوه ای که افراد کم توان در بهزیستی نهایی و تنوع جوامع شان دارند، و اینکه ارتقای بهره مندی کامل افراد کم توان از حقوق بشری و آزادی های بنیادیشان و مشارکت کامل آنان، منجر به تقویت حسن تعلق آنان و پیشرفت های چشمگیر در توسعه اقتصادی، اجتماعی و انسانی جامعه و ریشه کنی فقر خواهد گردید؛ (ژ) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت خودمختاری و استقلال فردی برای افراد کم توان، از جمله آزادی اتخاذ تصمیم برای خودشان؛ (س) نظر به این که افراد کم توان باید فرصت مداخلة فعال درفرآیندهای تصمیم سازی های مرتبط با سیاست ها و برنامه ها، منجمله سیاست ها و برنامه هایی که مستقیماً با خود آنها در ارتباط است، داشته باشند؛ (ش) ضمن ابراز نگرانی از شرایط دشوار فراروی افراد کم توان که در معرض اشکال چندگانه یا تشدید شدة تبعیض بر مبنای نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، دیدگاه های سیاسی و غیره، خاستگاه ملی، قومی، قبیله ای یا اجتماعی، دارایی، تولد، سن و سایر موقعیت ها می باشند؛ (ط) ضمن به رسمیت شناختن این امر که زنان و دختران کم توان اغلب با خطر بیشتر خشونت، ضرب و جرح یا سؤ استفاده، غفلت یا رفتار مسامحه کارانه، سؤ رفتار یا بهره کشی، در داخل و خارج از خانه مواجهند؛ (ظ) ضمن به رسمیت شناختن این امر که کودکان کم توان باید بهره مندی کامل از تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایر کودکان، داشته و ضمن یادآوری تعهداتی که کشورهای عضو پیمان نامه حقوق کودک برای دستیابی به این اهداف بر عهده گرفته اند؛ (ع) ضمن تأکید بر ضرورت عدم دخیل نمودن یک چشم انداز جنسیتی در تمامی تلاش ها جهت ارتقای بهره مندی کامل افراد کم توان از حقوق بشری و آزادی های بنیادی؛ (غ) ضمن برجسته ساختن این واقعیت که اکثریت افراد کم توان در شرایط فقر بسر برده و در همین رابطه به رسمیت شناختن ضرورت حیاتی توجه به تأثیرات منفی فقر بر افراد کم توان؛ (ص) با در نظر گرفتن اینکه شرایط صلح و مامنیت مبتنی بر احترام کامل به اهداف و اصول مصرح در منشور ملل متحد و رعایت ابزارهای قابل اجرای حقوق بشر، بخصوص در حین درگیری های مسلحانه و اشغال بیگانه، برای حمایت همه جانبه از افراد کم توان، از ضرورت بالایی برخوردارند؛ (ض) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت دسترسی به محیط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی و به بهداشت و آموزش، و به اطلاعات و ارتباطات، در قادر سازی افراد کم توان به منظور بهره مندی کامل از حقوق بشر آزادی های بنیادین؛ (ف) با یقین به اینکه هر فرد نسبت به افراد دیگر و نسبت به جامعه ای که به آن تعلق دارد، وظایفی بر عهده داشته و مسئولیت محقق ساختن ارتقاء و نظارت بر حقوق به رسمیت شناخته شده در میثاق جهانی حقوق بشر را بر دوش دارد؛ (ق) با اذعان به این امر که خانواده واحد طبیعی و بنیادین جامعه بوده و تحت حمایت جامعه و دولت قرار دارد و اینکه افراد کم توان و اعضای خانوادة آنان باید از حمایت ها و یاری های ضروری در جهت قادرسازی خانواده ها به منظور تشریک مساعی در بهره مندی کامل و برابر افراد کم توان از حقوقشان، برخوردار گردند؛ (ک) و با اذعان بر این امر که یک پیمان نامة بین المللی جامع و فراگیر برای ارتقاء و حمایت از حقوق و کرامت افراد کم توان نقش چشمگیری در رفع کاستی های آشکار اجتماعی افراد کم توان و ارتقای مشارکت آنان با فرصت های برابر در سپهرهای مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه، خواهد داشت؛ موافقت خود را با اصول ذیل اعلام می دارند: ماده 1 اهداف هدف از پیمان نامة حاضر ارتقاء، حمایت و تضمین بهره مندی کامل و برابر تمامی افراد کم توان از کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، و ترویج احترام به کرامت ذاتی آنها می باشد. افراد کم توان شامل تمامی افرادی می شوند که دارای اختلالات دیرپای جسمی، ذهنی، هوشی یا حسی هستند و این اختلالات در تعامل با موانع گوناگون، از مشارکت کامل و ثمربخش آنان در جامعه، به میزان برابر با سایرین، جلوگیری می کنند. ماده 2 تعاریف به منظور اهداف پیمان نامة حاضر: ‍‍»ارتباطات» شامل زبان ها، نمایش متن، بریل، ارتباطات ملموس، درشت نمایی، چند رسانه ای قابل دسترسی و همچنین ارتباطات مکتوب، صوتی، زبان صریح، خوانندة انسانی و شیوه ها، ابزارها و قالب های ارتباطات غیر کلامی و جایگزین ، منجمله فناوری اطلاعات و ارتباطات قابل دسترسی می باشد. «زبان» شامل زبان های گفتاری و اشاره و سایر اشکال زبان های غیر گفتاری می باشد. «تبعیض بر مبنای ناتوانی » به معنای هر گونه تمایز، طرد یا محدودیت براساس ناتوانی است که هدف یا تأثیر آن ایجاد اختلال یا از میان بردن حق شناسایی، بهره مندی یا احقاق کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایرین، در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سایر حوزه ها می باشد. این مورد شامل کلیة اشکال تبعیض از جمله نفی مناسب سازی معقول می شود. «مناسب سازی معقول » به معنای تعدیلات و سازگاری های ضروری و لازمی است که بدون تحمیل فشارهای نامتجانس یا غیر ضروری، هر گاه در مورد خاصی ضرورت یابند، بهره مندی و یا تحقق کلیة حقوق بشری و آزادی های بنیادین را برای افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، تضمین می نمایند. «طراحی فراگیر » به معنای طراحی محصولات، محیط، برنامه ها و خدمات به نحوی است که تا حد امکان بدون نیاز به تعدیل یا طراحی ویژه برای همه افراد قابل استفاده باشد. «طراحی فراگیر» نباید موجب ممانعت از کاربرد وسایل کمکی برای گروه های خاص افراد کم توان در موارد ضروری شود. ماده 3 اصول عام اصول پیمان نامة حاضر، موارد ذیل خواهند بود: (الف) احترام به کرامت ذاتی، خودمختاری فردی از جمله آزادی انجام انتخاب شخصی، و استقلال فردی: (ب) عدم تبعیض؛ (پ) مشارکت کامل و ثمربخش و تلفیق در جامعه؛ (ت) احترام به تفاوت ها و پذیرش افراد کم توان به عنوان بخشی از تنوع انسانی و بشریت؛ (ث) برابری فرصت ها؛ (ج) دسترسی؛ (چ) برابری میان زن و مرد؛ (ح) احترام به ظرفیت های در حال رشد کودکان کم توان و حرمت قایل شدن برای حق کودکان کم توان در حفظ هویت خودشان؛ ماده 4 تعهدات عام 1. کشورهای عضو متعهد می گردند تحقق کامل تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین را برای کلیة افراد کم توان بدون هیچ گونه تبعیضی بر مبنای کم توانی تضمین نموده و ارتقاء بخشند. برای دستیابی به این هدف، کشورهای عضو متعهد می گردند: (الف) کلیه ابزارهای قانونگذاری، اجرایی و سایر ابزارها را در جهت پیاده سازی حقوق به رسمیت شناخته شده در پیمان نامة حاضر به کار گیرند؛ (ب) کلیه ابزارهای لازم، منجمله ابزارهای قانونگذاری را در جهت تعدیل یا لغو قوانین، مقررات، آداب و رسوم و اقدامات رایج که متضمن تبعیض بر علیه افراد کم توان می باشد، به کار گیرند؛ (پ) ارتقاء و دفاع از حقوق بشری افراد کم توان را در تمامی سیاست ها و برنامه ها مد نظر قرار دهند؛ (ت) از دست زدن به هر گونه اقدام یا فعالیت مغایر با پیمان نامة حاضر اجتناب ورزیده و تضمین نمایند که مقامات و نهادهای عمومی بر طبق پیمان نامة حاضر اقدام خواهند نمود؛ (ث) کلیه اقدامات لازم را در جهت رفع تبعیض بر مبنای کم توانی از سوی هر فرد سازمان یا مؤسسة خصوصی انجام دهند؛ (ج) پژوهش و توسعة کالاها، خدمات، تجهیزات و امکانات را با طراحی فراگیر بر طبق تعریف مادة 2 پیمان نامة حاضر به نحوی که نیازمند حداقل مناسب سازی احتمالی و کمترین هزینه در جهت تطابق با نیازهای یک فرد کم توان باشد، متعهد گردیده یا ارتقاء بخشند تا دسترسی و استفاده از آنها توسط این افراد ارتقاء یافته و طراحی فراگیر را در توسعة استانداردها و خط مشی ها تشویق نمایند؛ (چ) پژوهش و توسعه و نیز در دسترس بودن و کاربرد فنآوری های نوین، منجمله فناوری های اطلاعات و ارتباطات، وسایل کمکی راه پیمانی ، ابزارها و فنآوری های کمکی مناسب برای افراد کم توان را با اولویت فنآوری های ارزان قیمت، بر عهده گرفته یا تشویق نمایند؛ (ح) اطلاعات قابل دسترسی برای افراد کم توان را در خصوص وسایل کمکی راه پیمایی، ابزارها و فنآوری های کمکی، منجمله فنآوری های نوین و نیز سایر اشکال خدمات و تسهیلات کمکی و حمایتی تأمین نمایند؛ (خ) آموزش شاغلین و کارکنانی را که با افراد کم توان سر و کار دارند در زمینة حقوق به رسمیت شناخته شده در پیمان نامة حاضر تشویق نمایند، به نحوی که کمک ها و خدمات تضمین شده از سوی این حقوق بهتر تأمین شوند؛ 2. در خصوص حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، هر یک از کشورهای عضو متعهد می گردند اقدامات لازم را به میزان حداکثر منابع در دسترس خویش، و در صورت نیاز در قالب همکاری های بین المللی، با چشم انداز دستیابی بیش از پیش به تحقق کامل این حقوق، بدون لطمه زدن به آن دسته از تعهدات مندرج در پیمان نامة حاضر که براساس قوانین بین المللی بلافاصله قابل اعمال می باشند، به کار بندند. 3. در جهت اجرا و پیاده سازی قوانین و سیاست ها به منظور تحقق پیمان نامة حاضر، و در سایر فرآیندهای تصمیم گیری در ارتباط با موضوعات مرتبط به افراد کم توان، کشورهای عضو باید افراد کم توان، منجمله کودکان کم توان را بطور فعال دخیل ساخته و از مشاوره با آنان بهره مند گردند؛ 4. هیچ یک از مندرجات پیمان نامة حاضر نباید بر مقرراتی که در تحقق حقوق افراد کم توان مساعدتر بوده و در قوانین یک کشور عضو یا قوانین بین المللی لازم الاجرا در آن کشور مندرج هستند، تأثیر بگذارد. نباید هیچ گونه محدودیت یا نقضی در خصوص هر یک از حقوق انسانی و آزادی های بنیادین به رسمیت شناخته شده یا موجود در کشورهای عضو در هنگام تبدیل این پیمان نامه به قانون، پیمان، مقررات یا آداب و رسوم، به این بهانه که پیمان نامة حاضر این حقوق و آزادی ها را به رسمیت نشناخته یا آنها را به میزان کمتری به رسمیت شناخته است، ایجاد گردد. 5. مفاد پیمان نامة حاضر باید به تمامی بخش های دولت های فدرال بدون هیچ گونه محدودیت یا استثنایی تسری یابد. ماده 5 برابری و عدم تبعیض 1. کشورهای عضو اذعان دارند که تمامی افراد در پیشگاه قانون برابر بوده و بدون هیچ تبعیضی از حمایت یکسان و سود برابر از قانون برخوردارند. 2. کشورهای عضو باید هرگونه تبعیض را بر مبنای کم توانی ممنوع کرده و حمایت قانونی و مؤثر و برابر را بر علیه تبیض در تمام زمینه ها برای افراد کم توان تضمین نمایند. 3. به منظور تشویق برابری و رفع تبعیض، کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین برقراری مناسب سازی معقول بکار بندند. 4. اقدامات خاصی که در تسریع یا دستیابی به برابری واقعی افراد کم توان در قالب پیمان نامة حاضر ضروری است، نباید به عنوان تبعیض در نظر گرفته شوند. ماده 6 زنان کم توان 1. کشورهای عضو اذعان دارند که زنان و دختران کم توان در معرض تبعیضات چندگانه بوده و در همین خصوص باید اقداماتی در جهت تضمین بهره مندی کامل و برابر آنان از تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین صورت گیرد. 2. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت کسب اطمینان از توسعه، پیشرفت و توانمندی کامل زنان، به منظور تضمین تحقق و بهره مندی کامل آنان از حقوق بشری و آزادی های بنیادین پیش بینی شده در پیمان نامة حاضر به کار بندند. ماده 7 کودکان کم توان 1. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین بهره مندی کامل کودکان کم توان از کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایر کودکان، بعمل آورند. 2. در تمامی اقدامات مربوط به کودکان کم توان، منافع عالیة کودک باید اصلی ترین ملاحظه باشد. 3. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که کودکان کم توان حق ابراز آزادانه عقاید خود را در تمامی مسایل مرتبط با خودشان داشته و به نظرات آنها متناسب با سن و بلوغ شان، به میزان برابر با سایر کودکان قدر داده شده و کمک های متناسب با سن و کم توانی آنان برای تحقق این حق در اختیارشان قرار داده می شود. ماده 8 آگاه سازی 1. کشورهای عضو انجام اقدامات آنی، ثمربخش و لازم را خصوص موارد ذیل متعهد می گردند: (الف) افزایش آگاهی در میان جامعه، منجمله در سطح خانواده، در خصوص افراد کم توان و تحکیم احترام به حقوق و حرمت افراد کم توان؛ (ب) مبارزه با کلیشه ها، پیشداوری ها و اقدامات زیانبار در خصوص افراد کم توان، از جمله اقدامات مبتنی بر جنس وسن، در تمام حوزه های زندگی؛ (پ) ارتقای آگاهی در خصوص توانایی ها و ویژگی های افراد کم توان. 2. ابزارهای دستیابی به این اهداف عبارتند از: (الف) شروع و پیگیری برنامه های آگاه سازی عمومی ثمربخش و طراحی شده به منظور: ( I ) تقویت پذیرش حقوق افراد کم توان ؛ ( ii ) تشویق برداشت های مثبت و آگاهی اجتماعی فزون تر در خصوص افراد کم توان ؛ ( iii ) تشویق به رسمیت شناختن مهارت ها، شایستگی ها و توانایی های افراد کم توان، و ویژگی های آنان در محل کار و بازار کار؛ (ب) القای نگرش احترام آمیز به حقوق افراد کم توان در تمامی مقاطع سیستم آموزشی، منجمله در بین تمامی کودکان از سنین پایین؛ (پ) تشویق کلیه اصحاب رسانه ها در به تصویر کشاندن افراد کم توان به نحوی که با اهداف پیمان نامة حاضر سازگار باشد؛ (ت) ارتقای برنامه های آموزشی آگاه سازی در خصوص افراد کم توان و حقوق افراد کم توان . ماده 9 دسترسی 1. به منظور قادر ساختن افراد کم توان برای زندگی مستقل و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی، کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت تضمین دسترسی افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، به محیط های فیزیکی، حمل و نقل، اطلاعات و ارتباطات، از جمله سیستم ها و فنآوری های اطلاعاتی و ارتباطی و به سایر تسهیلات و خدماتی که در اختیار عموم قرار دارند، هم در محیط شهری و هم در محیط روستایی، به عمل آورند. این اقدامات که باید شامل شناسایی و رفع موانع دسترسی باشد، علاوه بر سایر موارد، باید در این موارد هم اعمال گردد: (الف) ساختمان ها، معابر، حمل و نقل و سایر تسهیلات در فضاهای روبسته و روباز، منجمله مدارس، منازل، تسهیلات درمانی و محل های کار؛ (ب) خدمات اطلاعاتی و ارتباطاتی و غیره، خدمات الکترونیکی و خدمات اضطراری ؛ 2. کشورهای عضو همچنین باید اقدامات لازم را در خصوص موارد ذیل بعمل آورند: (الف) توسعه، ترویج و نظارت بر پیاده سازی حداقل استانداردها و خط مشی ها برای دسترس پذیر بودن تسهیلات و خدماتی که در اختیار عموم قرار دارند؛ (ب) کسب اطمینان از این موضوع که بخش های خصوصی تأمین کننده تسهیلات و خدمات برای عموم، کلیه جنبه های دسترسی برای افراد کم توان را مد نظر قرار دهند؛ (پ) تأمین آموزش برای افراد ذینفع در خصوص موضوعات دسترسی که افراد کم توان با آنها روبرو هستند؛ (ت) ارائة اطلاعات به خط بریل و به شیوه ای که خواندن و درک آن آسان باشد، در ساختمان ها و تسهیلات در اختیار عموم؛ (ث) تأمین انواع راهنماها و واسطه های زنده ، از جمله راهنماها، خواننده ها و مفسران حرفه ای زبان اشاره ، در جهت تسهیل دسترسی به ساختمان ها و سایر تسهیلات در اختیار عموم؛ (ج) تشویق سایر اشکال مناسب کمک و حمایت از افراد کم توان به منظور تضمین دسترسی آنان به اطلاعات؛ (چ) تشویق دسترسی افراد کم توان به سیستم ها و فنآوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی، منجمله اینترنت؛ (ح) تشویق طراحی، توسعه، تولید و توزیع سیستم ها و فنآوری های قابل دسترسی اطلاعاتی و ارتباطاتی سطح پایین ، به نحوی که این سیستم ها و فنآوری ها با حداقل قیمت در دسترس باشند. ماده 10 حق حیات کشورهای عضو مجدداً تأکید دارند تمامی موجودات بشری دارای حق ذاتی حیات بوده و باید تمامی اقدامات لازم برای تضمین بهره مندی کامل افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، از این حق بعمل آید. ماده 11 موقعیت های خطر بار و اضطرارهای بشر دوستانه کشورهای عضو باید مطابق تعهداتی که بر اساس قوانین بین المللی، از جمله قانون بین المللی بشر دوستانه و قانون بین المللی حقوق بشر ، بر عهده دارند، تمامی اقدامات لازم را به منظور تضمین حمایت و امنیت افراد کم توان در موقعیت های درگیری مسلحانه، اضطرارهای بشر دوستانه و وقوع بلایای طبیعی بعمل آورند. ماده 12 شناسایی برابر در پیشگاه قانون 1. کشورهای عضو مجدداً تأکید دارند که افراد کم توان در همه جا بعنوان افراد بشری از حق شناسایی در پیشگاه قانون برخوردار هستند. 2. کشورهای عضو باید بهره مندی افراد کم توان از مزایای حقوقی را به میزان برابر با سایرین در تمامی جنبه های حیات به رسمیت بشناسند. 3. کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت تأمین دسترسی افراد کم توان به حمایت هایی که در احقاق مزایای حقوقی خود به آن نیازمند هستند، بعمل آورند. 4. کشورهای عضو باید تضمین کنند که کلیه اقدامات مرتبط با احقاق مزایای حقوقی را به منظور عرضه صیانت های لازم و کافی در جهت پیشگیری از سؤرفتار منطبق با قانون بین المللی حقوق بشر تأمین خواهند نمود. این صیانت ها باید تضمین کنند که اقدامات مرتبط با احقاق مزایای حقوقی به حقوق اراده و تمایلات افراد حرمت قایل شده فارغ از تعارض منافع و تأثیرات اجباری بوده متناسب و سازگار با شرایط فرد باشد و در کوتاه ترین زمان ممکن اعمال شده و در معرض نظارت مستمر از سوی مقامات صالحه مستقل و بی طرف یا دستگاه قضایی قرار داشته باشد. این صیانت ها باید متناسب با میزان اثر گذاری این اقدامات بر حقوق و منافع فرد باشند. 5. بر اساس ترتیبات مقرره در ماده حاضر، کشورهای عضو باید کلیه اقدامات لازم و کافی را به منظور تضمین حقوق برابر افراد کم توان در مالکیت یا به ارث بردن اموال و دارایی ها، کنترل امور مالی خودشان و دارا بودن دسترسی برابر به سپرده ها و وام های بانکی و سایر اشکال اعتبارات مالی بعمل آورده و باید تضمین نمایند که افراد کم توان به اجبار از دارایی های خود محروم نمی شوند. ماده 13 دسترسی به محاکم 1. کشورهای عضو باید دسترسی ثمربخش به محاکم را برای افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، از جمله از طریق ترتیب دادن تمهیدات رویه ای و متناسب با سن، به منظور تسهیل نقش ثمربخش آنها بعنوان نقش آفرینان مستقیم و غیر مستقیم، از جمله بعنوان شهود، در تمامی مراحل قضایی، شامل بازپرسی و سایر مراحل مقدماتی، تضمین نمایند. 2. به منظور کمک به دسترسی ثمربخش افراد کم توان به محاکم کشورهای عضو باید آموزش های لازم را برای کارکنان حوزه امور قضایی از جمله افراد پلیس و کارکنان زندان ها تشویق نمایند. ماده 14 آزادی و امنیت فردی 1. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که افراد کم توان به میزان برابر با سایرین: (الف) از حق آزادی و امنیت فردی برخوردار باشند؛ (ب) بطور غیر قانونی و اجباری از آزادی خود محروم نشده و هرگونه محرومیت آنان از آزادی بر اساس قانون بوده، و وجود کم توانی در هیچ موردی توجیه کننده سلب آزادی نخواهد بود. 2. کشورهای عضو باید تضمین نمایند در صورت سلب آزادی افراد کم توان تحت هر فرآیندی، آنها به میزان برابر با سایرین، تحت تضمین های مطابق با قانون بین المللی حقوق بشر بوده و مطابق با اهداف و قواعد این پیمان نامه و از جمله با ترتیب دادن مناسب سازی معقول با آنها رفتار خواهد شد. ماده 15 مصونیت از شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز 1. هیچ کس نباید در معرض شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز قرار گیرد. بویژه، هیچ کس نباید بدون ارادة آزادانة خودش در معرض آزمایشات پزشکی یا علمی قرار گیرد. 2. کشورهای عضو تمامی اقدامات مؤثر قانونگذاری، اجرایی، قضایی و سایر اقدامات را به منظور جلوگیری از قرار گرفتن افراد کم توان در معرض شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز، به میزان برابر با سایرین، بعمل خواهند آورد. ماده 16 مصونیت از بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده 1. کشورهای عضو تمامی اقدامات قانونگذاری، اجرایی، اجتماعی، آموزشی و سایر اقدامات لازم را به منظور صیانت افراد کم توان در برابر تمامی اشکال بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، منجمله جنبه های مبتنی بر جنسیت آنها، چه در محیط خانه و چه در خارج از خانه، بعمل خواهند آورد. 2. کشورهای عضو همچنین تمامی اقدامات لازم را در جهت جلوگیری از کلیه اشکال بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، منجمله از طریق تضمین شیوه های مناسب کمک و حمایت متناسب با سن و جنس برای افراد کم توان و اعضای خانواده و مراقبین آنها، و از جمله از طریق ارائة اطلاعات و آموزش در خصوص چگونگی اجتناب، تشخیص و گزارش موارد بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده بکار خواهند بست. 3. به منظور جلوگیری از وقوع هرگونه بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، کشورهای عضو باید تضمین نمایند کلیة تسهیلات و برنامه های طراحی شده برای خدمت رسانی به افراد کم توان، تحت نظارت ثمربخش مقامات مستقل باشند. 4. کشورهای عضو کلیة اقدامات لازم را به منظور تشویق بهبود جسمی، ذهنی و روانشناختی، بازتوانی و تلفیق اجتماعی مجدد افراد کم توانی که قربانی گونه های مختلف بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده شده اند، از جمله از طریق ارائة خدمات حمایتی، بعمل خواهند آورد. هرگونه بهبودی و تلفیق مجدد باید در محیطی صورت گیرد که سلامتی، رفاه، تکریم ذات، کرامت و خودمختاری فرد تقویت شده و نیازهای خاص مبتنی بر جنس و سن فرد باید مد نظر قرار گیرد. 5. کشورهای عضو قوانین و سیاست های ثمربخشی، از جمله قوانین و سیاست های معطوف به زنان و کودکان را، به مرحله اجرا در خواهند آورد، تا تضمین نمایند که موارد بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده بر علیه افراد کم توان شناسایی و بررسی شده، و در صورت لزوم تحت پیگرد قرار می گیرد. ماده 17 صیانت از تمامیت فرد تمامی افراد کم توان دارای حق احترام به تمامیت جسمی و ذهنی خود به میزان برابر با سایرین هستند. ماده 18 آزادی جابجایی و ملیت 1. کشورهای عضو باید حق افراد کم توان را در آزادی جابجایی، آزادی انتخاب محل سکونتشان و ملیتشان به میزان برابر با سایرین به رسمیت بشناسند، از جمله با تضمین موارد ذیل برای افراد کم توان: (الف) داشتن حق کسب و تغییر یک ملیت و عدم سلب ملیت آنها به صورت اجباری یا بعلت کم توانی؛ (ب) عدم سلب اختیار آنان بر اساس کم توانی، در کسب، مالکیت و سود بردن از مدارک مربوط به ملیت و سایر مدارک شناسایی یا بهره مندی از فرآیندهای متناسبی نظیر رویه های مهاجرتی که ممکن است برای تسهیل احقاق حق آزادی جابجایی لازم باشد؛ (پ) اختیار آنان در ترک هر کشور از جمله کشور خودشان؛ (ت) عدم سلب حق آنها در ورود به کشور خودشان به اجبار یا بر اساس کم توانی از آنان. 2. کودکان کم توان باید بلافاصله پس از تولد ثبت شده و باید از بدو تولد حق داشتن نام، حق کسب ملیت و تا حد امکان، حق شناسایی و بزرگ شدن در کنار والدین خودشان را داشته باشند. ماده 19 زندگی مستقل و تلفیق در جامعه کشورهای عضو پیمان نامة حاضر حق برابر تمامی افراد کم توان را برای زندگی در جامعه با حق انتخاب برابر با دیگران، به رسمیت شناخته و اقدامات ثمربخش و مناسب را به منظور تسهیل بهره مندی کامل افراد کم توان از این حق، و تلفیق و مشارکت کامل آنان در جامعه، از جمله از طریق تضمین موارد ذیل بعمل خواهند آورد: (الف) افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، فرصت انتخاب محل اقامت و مکان و افرادی را که می خواهند با آنان زندگی کنند، داشته و به اجبار ناچار به زندگی در شرایط زیستی خاصی نخواهند بود؛ (ب) افراد کم توان به دامنه ای از خدمات حمایتی در داخل منزل محل اقامت و جامعه از جمله کمک های فردی ضروری برای حمایت از زیست و تلفیق در جامعه و جلوگیری از انزوا و دور افتادن از جامعه دسترسی داشته باشند. (پ) خدمات و تسهیلات اجتماعی در دسترس عموم به میزان برابر در دسترس افراد کم توان بوده و پاسخگوی نیازهای آنان خواهند بود. ماده 20 تحرک فردی کشورهای عضو باید اقدامات ثمربخش را در جهت تضمین تحرک فردی با حداکثر استقلال ممکن برای افراد کم توان فراهم آورند، از جمله از طریق: (الف) تسهیل تحرک فردی افراد کم توان با شیوه و زمان انتخابی آنان و با کمترین هزینه؛ (ب) تسهیل دسترسی افراد کم توان به وسایل با کیفیت کمک راه پیمایی، ابزارها، فنآوری های کمکی و گونه های کمک و واسطه های زنده، از جمله از طریق در دسترس قرار دادن آنها با حداقل هزینه؛ (پ) ارائة آموزش های لازم در مهارت های تحرکی جهت افراد کم توان و پرسنل تخصصی که با افراد کم توان کا رمی کنند؛ (ت) تشویق تولید کنندگان وسایل کمک راه پیمایی، ابزارها و فنآوری های کمکی، در مد نظر قرار دادن تمامی جنبه های تحرک افراد کم توان. ماده 21 آزادی بیان و عقیده، و دسترسی به اطلاعات کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین اینکه افراد کم توان از حق آزادی بیان و عقیده، از جمله جستجو، دریافت و ارائة اطلاعات را به میزان برابر با سایرین و از طریق تمامی گونه های ارتباطی به انتخاب خودشان، طبق تعریف ارائه شده در مادة 2 پیمان نامة حاضر برخوردارند. از جمله از طریق موارد ذیل بعمل آورند: (الف) ارائة اطلاعات مورد نیاز عموم در قالب ها و فنآوری های قابل دسترسی متناسب با انواع گوناگون کم توانی در سریع ترین زمان و بدون هزینه اضافی برای افراد کم توان؛ (ب) پذیرش و تسهیل کاربرد زبان اشاره، بریل، ارتباط غیر کلامی و جایگیزین و تمامی ابزارها، شیوه ها و قالب های ارتباطی قابل دسترسی برای افراد کم توان در تعاملات رسمی به انتخاب خودشان ؛ (پ) موظف ساختن شرکت های خصوصی عرضه کنندة خدمات برای عموم، منجمله از طریق اینترنت، نسبت به عرضة اطلاعات و خدمات در قالب های قابل دسترسی و قابل استفاده برای افراد کم توان ؛ (ت) تشویق رسانه های همگانی، ازجمله عرضه کنندگان اطلاعات از طریق اینترنت، در جهت دسترس پذیر ساختن خدماتشان برای افراد کم توان؛ (ث) به رسمیت شناختن و تشویق کاربرد زبان اشاره. ماده22 احترام به حریم خصوصی 1. هیچ فرد کم توانی، صرف نظر از محل اقامت و شرایط زیستی اش، نباید در معرض مداخلات اجباری یا غیر قانونی در حریم خصوصی، خانواده، منزل، یا بستگانش یا سایر گونه های ارتباطی یا در معرض حملات غیر قانونی به شرافت یا حیثیتش قرار گیرد. افراد کم توان حق صیانت قانونی در برابر چنین مداخلات و حملاتی را دارند. 2. کشورهای عضو باید از حریم خصوصی اطلاعات فردی، بهداشتی و بازتوانی افراد کم توان به میزان برابر با سایرین، حفاظت نمایند. ماده 23 احترام به خانه و خانواده 1. کشورهای عضو باید اقدامات مؤثر و مناسب را به منظور رفع تبعیض بر علیه افراد کم توان در تمام موضوعات مرتبط با ازدواج، خانواده، رابطه والدین و خویشاوندی، به میزان برابر با سایرین، در جهت تضمین موارد ذیل بعمل آورند: (الف) حق کلیة افراد کم توانی که در سن ازدواج هستند، برای ازدواج و تشکیل خانواده بر اساس ارادة آزاد و کامل زوجین درگیر، به رسمیت شناخته شود؛ (ب) حقوق افراد کم توان در تصمیم گیری آزادانه و مسئولانه در خصوص تعداد و فاصله گذاری فرزندانشان و دسترسی به اطلاعات متناسب با سن و آموزش باروری و تنظیم خانواده، به رسمیت شناخته شده و ابزارهای لازم جهت توانمند سازی آنان در احقاق این حقوق تأمین گردد؛ (پ) افراد کم توان، از جمله کودکان، باروری خود را به میزان برابر با سایرین حفظ نمایند. 2. کشورهای عضو باید حقوق و مسئولیت های کم توان را در خصوص سرپرستی، حضانت، قیمومیت، فرزند خواندگی یا موارد مشابه، هر جا که این مفاهیم در قوانین ملی وجود دارند، تضمین نمایند؛ در تمام موارد منافع عالیه کودک باید در اولویت باشد. کشورهای عضو باید کمک های لازم را به افراد کم توان در جهت اجرای مسئولیت های نگهداری از فرزندانشان ارایه دهند. 3. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که کودکان کم توان حقوق برابری در خصوص زندگی خانوادگی داشته باشند. با چشم انداز تحقق این حقوق و جلوگیری از بی سرپرستی، رهاشدگی، غفلت و انزوای کودکان کم توان، کشورهای عضو باید عرضة اطلاعات، خدمات و حمایت های زود هنگام و جامع را برای کودکان کم توان و خانواده های آنان عهده دار گردند. 4. کشورهای عضو باید تضمین کنند که هیچ کودکی بر خلاف میل والدینش از آنان جدا نخواهد شد، مگر هنگامی که مقامات صالحة مشخص شده در قوانین، بر طبق قوانین و رویه های موجود، تشخیص دهند که این جدایی برای منافع عالیه کودک ضروری است. تحت هیچ شرایطی یک کودک نباید براساس کم توانی خود کودک، یا یکی، یا هر دوی والدین، از والدینش جدا شود. 5. کشورهای عضو باید هرگاه که والدین بلافصل قادر به مراقبت از یک کودک کم توان نباشد. تمامی تلاش ها را برای تأمین مراقبت در درون خانواده ای وسیع تر و در صورت عدم امکان این امر، در درون جامعه و در شرایط شبه خانواده، عهده دار گردند. ماده 24 آموزش 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را برای آموزش به رسمیت می شناسند. با چشم انداز تحقق این حق، بدون تبعیض و براساس برابری فرصت ها، کشورهای عضو باید یک سیستم آموزشی فراگیر را در تمامی سطوح و آموزش مادام العمر را با اهداف ذیل تضمین نمایند؛ (الف) توسعه کامل استعداد بشری و حس کرامت و حرمت نفس و تقویت احترام به حق بشر و آزادی های بنیادین و تنوع بشری؛ (ب) توسعة شخصیت، استعدادها و خلاقیت و همچنین توانایی های ذهنی و جسمی افراد کم توان تا بالاترین حد ممکن؛ (پ) توانمندسازی افراد کم توان به منظور مشارکت ثمربخش در یک جامعة آزاد. 2. در تحقق این حق، کشورهای عضو باید تضمین کنند که: (الف) افراد کم توان، بر مبنای کم توانی، از سیستم آموزشی عمومی کنار گذاشته نخواهند شد و کودکان کم توان از آموزش ابتدایی رایگان و همگانی یا از آموزش متوسطه، بر مبنای کم توانی، کنار گذاشته نمی شوند؛ (ب) افراد کم توان قادر خواهند بود به آموزش ابتدایی و آموزش متوسطة فراگیر، کیفی و رایگان، به میزان برابر با سایرین، در جوامعی که در آنها زندگی می کنند دسترسی داشته باشند؛ (پ) مناسب سازی معقول در خصوص نیازمندی های فردی فراهم خواهد گردید؛ (ت) افراد کم توان حمایت های لازم را از طریق سیستم آموزشی عمومی جهت تسهیل آموزش ثمربخش خود دریافت خواهند داشت؛ (ث) اقدامات حمایتی فردی ثمربخش را مطابق با اهداف تلفیق کامل در محیط هایی که توسعه آکادمیک و اجتماعی را به حداکثر برساند تأمین خواهند نمود. 3. کشورهای عضو باید افراد کم توان را در یادگیری مهارت های توسعة زندگی و اجتماعی به منظور تسهیل مشارکت کامل و برابر در آموزش و به عنوان اعضای جامعه توانمند سازند. برای دستیابی به این هدف کشورهای عضو باید اقدامات لازم را، از جمله موارد ذیل، بعمل آورند: (الف) تسهیل آموزش بریل، نسخه های جایگزین، شیوه ها، ابزارها و قالب های غیر کلامی و جایگزین ارتباطی و مهارت های جهت یابی و تحرکی، و تسهیل حمایت و مربیگری دو به دو؛ (ب) تسهیل آموزش زبان اشاره و تشویق موجودیت زبان شناختی جامعه ناشنوایان؛ (پ) تضمین این امر که آموزش افراد و بخصوص کودکان نابینا، ناشنوا و نابینا ـ ناشنوا با مناسب ترین زبان و شیوه ها و ابزارهای ارتباطی برای فرد و در محیط هایی ارایه خواهد شد که پیشرفت آکادمیک و اجتماعی آنان را به حداکثر برساند. 4. به منظور کمک به تضمین تحقق این حق کشورهای عضو باید اقدامات لازم را برای استخدام معلمان، از جمله معلمان کم توان، که آموزش زبان اشاره و یا بریل دیده باشند و آموزش کارکنان و پرسنلی که در تمام سطوح آموزشی به کار مشغول هستند، بعمل آورند. این آموزش ها باید متضمن آگاه سازی در خصوص کم توانی و استفاده از شیوه ها، ابزارها و قالب های مناسب غیر کلامی و جایگیزین ارتباطی، مصالح و تکنیک های آموزشی، در جهت حمایت از افراد کم توان باشد. 5. کشورهای عضو باید تضمین کنند که افراد کم توان قادر به دسترسی به آموزش متوسطة عمومی، آموزش فنی و حرفه ای، آموزش بزرگسالان و آموزش مادام العمر، بدون تبعیض و به میزان برابر با سایرین، باشند. برای رسیدن به این هدف، کشورهای عضو، باید تضمین کنند که مناسب سازی معقول برای افراد کم توان فراهم خواهد گردید. ماده 25 بهداشت کشورهای عضو حق افراد کم توان را در بهره مندی از بالاترین استاندارد قابل عرضة بهداشتی، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، به رسمیت می شناسند. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین دسترسی افراد کم توان به خدمات بهداشتی متناسب با جنس و از آن جمله بازتوانی مرتبط با سلامتی بعمل آورند. بخصوص کشورهای عضو باید: (الف) مراقبت ها و خدمات بهداشتی رایگان یا ارزانقیمت را با همان دامنه، کیفیت و استاندارد ارائه شده برای عموم مردم، از جمله برنامه های بهداشت جنسی و باروری و برنامه های بهداشت عمومی مبتنی بر جمعیت را برای افراد کم توان هم ارائه نمایند؛ (ب) خدمات بهداشتی مورد نیاز افراد کم توان، به ویژه به دلیل کم توانی آنها را، از جمله شناسایی و در صورت لزوم مدخلة زود هنگام و خدماتی که در جهت به حداقل رساندن و پیشگیری از کم توانی های بیشتر طراحی شده اند، را از جمله در میان کودکان و سالمندان ارائه نمایند؛ (پ) این خدمات بهداشتی را با حداقل فاصله مکانی ممکن با جوامع خود افراد، از جمله در مناطق روستایی، عرضه نمایند؛ (ت) کارکنان بهداشتی را به عرضة مراقبت هایی با کیفیت یکسان با سایرین برای افراد کم توان از جمله بر مبنای موافقت آزاد و اعلام شده، شامل بر آگاه سازی در خصوص حقوق بشری، کرامت، خودمختاری و نیازهای افراد کم توان، از طریق آموزش و تصویب استانداردهای اخلاقی، برای مراقبین بهداشتی عمومی و بخش خوصی، ملزم سازند؛ (ث) تبعیض بر علیه افراد کم توان را در برقراری بیمه های بهداشتی و بیمة عمر، در جاهایی که این بیمه ها از جانب قوانین ملی مجاز شمرده شده اند، ممنوع ساخته و این بیمه ها را به روشی مناسب و معقول در اختیار آنان قرار دهند؛ (ث) از انکار تبعیض آمیز مراقبت های بهداشتی یا خدمات بهداشتی یا غذا و نوشیدنی ها براساس کم توانی پیشگیری نمایند. ماده 26 توانبخشی و بازتوانی 1. کشورهای عضو باید اقدامات ثمربخش و مناسبی را، از جمله از طریق حمایت نظیر به نظیر، در جهت توانمند سازی افراد کم توان در کسب و حفظ حداکثر استقلال، توانایی کامل جسمی، ذهنی، اجتماعی و شغلی، و تلفیق و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی، بعمل آورند. برای دستیابی به این هدف کشورهای عضو باید به سازماندهی، تقویت و گسترش برنامه ها و خدمات فراگیر توانبخشی و بازتوانی بخصوص در حوزه های سلامت، اشتغال، تحصیل و خدمات اجتماعی بپردازند؛ به گونه ای که این خدمات و برنامه ها: (الف) در ابتدایی ترین مرحلة ممکن شروع شده و مبتنی بر ارزیابی چند گانه از نیازها و توانایی های فرد باشد؛ (ب) از مشارکت و تلفیق در جامعه و تمامی جنبه های اجتماع حمایت کرده، داوطلبانه بوده و در کمترین فاصله مکانی ممکن از جوامع افراد کم توان، از جمله در مناطق روستایی، در دسترس آنان قرار گیرد. 2. کشورهای عضو باید گسترش آموزش اولیه و مستمر را برای کارشناسان و کارکنان حوزه خدمات توانبخشی و بازتوانی تشویق نمایند. 3. کشورهای عضو باید دسترسی، آشنایی و کاربرد فنآوری ها و لوازم کمکی طراحی شده برای افراد کم توان را، تا جاییکه مرتبط با توانبخشی و بازتوانی می باشد، تشویق نمایند. ماده 27 کار و اشتغال 1. کشورهای عضو حق کار کردن افراد کم توان را به میزان برابر با سایرین به رسمیت می شناسند؛ این امر شامل حق دستیابی به فرصت امرار معاش از طریق انتخاب آزادانة کار یا پذیرفته شدن در یک بازار کار و محیط کاری آزاد، تلفیقی و قابل دسترسی برای افراد کم توان، می شود. کشورهای عضو باید تحقق حق کار کردن را، از جمله برای افرادی که در حین کار دچار کم توانی شده اند، از طریق برداشتن گام های مؤثر، منجمله از راه قانونگذاری، به منظور تحقق موارد ذیل صیانت و تشویق نمایند: (الف) ممنوعیت تبعیض بر مبنای کم توانی در خصوص کلیة موضوعات مرتبط با تمامی اشکال اشتغال از جمله شرایط بکارگیری، استخدام و اشتغال، ارتقای شغلی و شرایط ایمنی و بهداشت کار؛ (ب) صیانت از حقوق افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، در برخورداری از شرایط مطلوب و عادلانة کاری، از جمله فرصت های برابر و دستمزدهای یکسان در ازای کار برابر، شرایط کاری ایمن و بهداشتی، از جمله حمایت در برابر مخاطرات و جبران خسارات؛ (پ) تضمین این امر که افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، قادر به فعالیت در اتحادیه های کارگری و صنفی خودشان خواهند بود؛ (ت) توانمندسازی افراد کم توان در دسترسی مؤثر به برنامه های هدایت شغلی و فنی، عمومی و خدمات جایگزینی و آموزش شغلی و مستمر؛ (ث) تشویق فرصت های اشتغال و ارتقای شغلی برای افراد کم توان در بازار کار و همچنین یاری در یافتن، کسب، حفظ و بازگشت به کار؛ (ج) تشویق فرصت های خود اشتغالی، کسب و کار، ایجاد تعاونی ها و راه اندازی مشاغلی برای خودشان؛ (چ) بکار گماردن افراد کم توان در بخش عمومی؛ (ح) تشویق اشتغال افراد کم توان در بخش خصوصی از طریق سیاست ها وابزارهای مناسب که می تواند شامل برنامه های اقدامی تأیید آمیز، ابزارهای پاداشی و سایر ابزارها باشد؛ (خ) تضمین برقراری مناسب سازی معقول در محل های کار برای افراد کم توان؛ (د) تشویق کسب تجربة کاری از سوی افراد کم توان در بازار کار آزاد؛ (ذ) تشویق بازتوانی شغلی و حرفه ای، برنامه های حفظ کار، و بازگشت به کار برای افراد کم توان. 2. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که افراد کم توان به بردگی و بیکاری کشانده نشده و، به میزان برابر با سایرین، در برابر کار اجباری یا موظف محافظت خواهند شد. ماده 22 استاندارد زیستی مناسب و تأمین اجتماعی 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را در برخورداری از استاندارد مناسب زندگی برای خودشان و اعضای خانواده شان، از جمله غذا، پوشاک و مسکن مناسب و پیشبرد مستمر شرایط زیستی، به رسمیت شناخته و باید اقدامات مناسب را برای صیانت و ارتقای تحقق این حق، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، بعمل آورند. 2. کشورهای عضو حق افراد کم توان را در داشتن تأمین اجتماعی و بهره مندی از این حق، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، به رسمیت شناخته و باید اقدامات لازم را در جهت صیانت و تشویق تحقق این حق بعمل آورند، از جمله اقداماتی به منظور: (الف) تضمین دسترسی برابر افراد کم توان به خدمات آب بهداشتی، و تضمین دسترسی به خدمات، ابزارها و سایر یاری های مناسب و ارزان قیمت برای نیازهای مرتبط با کم توانی؛ (ب) تضمین دسترسی افراد کم توان، بخصوص زنان و دختران کم توان و سالمندان کم توان، به برنامه های تأمین اجتماعی و برنامه های کاهش فقر؛ (پ) تضمین دسترسی افراد کم توان که در شرایط فقر زندگی می کنند و اعضای خانواده آنان، به کمک های دولتی با زمینه های مرتبط با کم توانی، از جمله آموزش مناسب، مشاوره، کمک های مالی، و مراقبت های لازم؛ (ت) تضمین دسترسی افراد کم توان به برنامه های عمومی مسکن؛ (ث) تضمین دسترسی برابر افراد کم توان به برنامه ها و مزایای بازنشستگی. ماده 29 مشارکت در حیات سیاسی و عمومی کشورهای عضو باید حقوق سیاسی افراد کم توان و فرصت بهره مندی آنان از این حقوق را، به میزان برابر با سایرین، تضمین نموده و باید متعهد گردند که: (الف) تضمین نمایند که افراد کم توان قادر خواهد بود بطور ثمربخش و کامل، در حیات سیاسی و عمومی، به میزان برابر با سایرین، مستقیماً یا از طریق نمایندگانی که آزادانه انتخاب نموده اند، مشارکت نمایند، از جمله حق و فرصت افراد کم توان را در رأی دادن و انتخاب شدن منجمله از طریق ذیل تأمین خواهد نمود: ( i ) تضمین اینکه مصالح، رویه ها و تسهیلات رأی دادن، متناسب و قابل دسترسی بوده و درک و استفاده از آنها ساده باشد؛ ( ii ) صیانت از حقوق افراد کم توان در رأی دادن با آرای مخفی در انتخابات و همه پرسی های عمومی بدون دخالت و نظارت بر انتخابات، مداخلة مؤثر در امور و انجام تمامی فعالیت های عمومی، در تمامی سطوح حکومتی و تسهیل کاربرد فنآوری های نوین و کمکی در موارد نیاز؛ ( iii ) تضمین ابراز آزادنة خواست افراد کم توان به عنوان انتخاب کنندگان، و در راستای این هدف مجاز شمردن کمک در رأی دادن از طرف فردی به انتخاب خودشان در هنگام نیاز و طبق در خواست آنان؛ (ب) تشویق فعالانة محیطی که در آن افراد کم توان بتوانند بطور کامل و مؤثر در انجام امور عمومی بدون تبعیض و به میزان برابر با سایرین، مشارکت نموده و تشویق مشارکت آنان در امور عمومی از جمله: (i ) مشارکت در سازمان های مردم نهاد و انجمن های مرتبط با حیات عمومی و سیاسی کشور و در فعالیت ها و امور اجرایی احزاب سیاسی؛ ( ii ) تشکیل و ائتلاف سازمان های افراد کم توان برای نمایندگی افراد کم توان در سطوح بین المللی، ملی، منطقه ای و محلی. ماده 30 مشارکت در حیات فرهنگی، اوقات فراغت، تفریحات و ورزش 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را جهت شرکت داشتن، به میزان برابر با سایرین، در حیات فرهنگی به رسمیت شناخته و باید تمامی اقدامات لازم را در تضمین موارد ذیل برای افراد کم توان بعمل آورند: (الف) بهره مندی از دسترسی به مصالح فرهنگی در قالب های قابل دسترسی؛ (ب) بهره مندی از دسترسی به برنامه های تلویزیونی، فیلم ها، تئاترها و سایر فعالیت های فرهنگی در قالب های قابل دسترسی؛ (پ) بهره مندی از دسترسی به مکان های اجراها، یا خدمات فرهنگی نظیر تئاترها، موزه ها، سالن های سینما، کتابخانه ها و خدمات گردشگری و تا حد امکان، بهره مندی از دسترسی به یادبودها و جایگاه های با اهمیت فرهنگی و ملی. 2. کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت توانمندسازی افراد کم توان به منظور برخورداری از فرصت توسعه و بهره برداری از استعدادهای خلاقانة هنری و روشنفکرانه شان، نه تنها به سود خودشان، بلکه در عین حال در جهت غنای جامعه بعمل آورند. 3. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را بر طبق قوانین بین المللی، در جهت تضمین این امر که قوانین حمایت از مالکیت معنوی باعث ایجاد موانع غیر معقول یا تبعیض آمیز بر سر راه دسترسی افراد کم توان به مصالح فرهنگی نخواهد شد، بعمل آورند. 4. افراد کم توان باید به میزان برابر با سایرین مشمول شناسایی و صیانت از هویت فرهنگی و زبانی خاص خودشان، از جمله زبان های اشاره و فرهنگ ناشنوایان، گردند. 5. با چشم انداز توانمندسازی افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، در فعالیت های اوقات فراغت، تفریحی و ورزشی، کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در موارد ذیل بعمل آورند: (الف) تشویق کردن و ارتقای مشارکت افراد کم توان در فعالیت های عمدة ورزشی در تمام سطوح در گسترده ترین سطح ممکن؛ (ب) تضمین این امر که افراد کم توان فرصت سازماندهی، توسعه و تشریک مساعی در فعالیت های ورزشی و تفریحی ویژة کم توانان را داشته و در این راستا، تشویق ایجاد و برقراری ساختارها، آموزش و منابع مناسب، به میزان برابر با سایرین؛ (پ) تضمین دسترسی افراد کم توان به اعتبارات ورزشی، تفریحی و گردشگری؛ (ت) تضمین دسترسی کودکان کم توان، به میزان برابر با سایر کودکان، به مشارکت در فعالیت های بازی، اوقات فراغت و تفریح، از جمله فعالیت هایی در سیستم مدرسه؛ (ث) تضمین دسترسی افراد کم توان به خدمات عرضه شده از سوی افراد دخیل در سازماندهی فعالیت های اوقات فراغت، گردشگری، تفریحی و ورزشی؛ ماده 31 جمع آوری داده ها و آمار 1. کشورهای عضو جمع آوری اطلاعات مناسب از جمله داده های پژوهشی و آماری را جهت توانمندسازی آنان در صورتبندی و پیاده سازی سیاست های تأثیرگذار بر پیمان نامة حاضر بر عهدة می گیرند. فرآیند جمع آوری و نگهداری این اطلاعات باید: (الف) منطبق با صیانت های مصوب حقوقی، از جمله قوانین مرتبط با حفاظت داده ها باشند، تا قابلیت اعتماد و احترام به حریم خصوصی افراد کم توان تضمین شود؛ (ب) منطبق با هنجارهای پذیرفته شدة بین المللی در دفاع از حقوق بشری و آزادی های بنیادین و اصول اخلاقی در جمع آوری و کاربرد آمار باشد. 2. اطلاعات جمع آوری شده بر طبق این ماده، باید در صورت لزوم منتشر شده و برای کمک به ارزیابی نحوة پیاده سازی تعهدات کشورهای عضو به پیمان نامة حاضر و شناسایی و اشاره به موانع پیش روی افراد کم توان در تحقق حقوقشان به کار روند. 3. کشورهای عضو باید مسئولیت انتشار این آمارها و تضمین دسترسی افراد کم توان و سایر افراد به آنها را بر عهده گیرند. ماده 32 همکاری بین المللی 1. کشورهای عضو اهمیت همکاری های بین المللی و ارتقای آن را در حمایت از تلاش های ملی به منظور تحقق اهداف و چشم اندازهای پیمان نامة حاضر تشخیص داده و اقدامات لازم و ثمربخش را در این خصوص در بین دو یا چند کشور و در صورت لزوم با مشارکت سازمان های ملی و منطقه ای مرتبط و نهادهای مدنی، بخصوص سازمان های افراد کم توان، متعهد می گردند. این اقدامات علاوه بر سایر موارد شامل این موارد هم می تواند باشد: (الف) تضمین این امر که همکاری های بین المللی و از جمله برنامه های توسعه بین المللی در بر گیرنده و در دسترس افراد کم توان هم خواهد بود؛ (ب) تسهیل و پشتیبانی از ظرفیت سازی از جمله از طریق تبادل و اشتراک اطلاعات، تجارت، برنامه های آموزشی و فعالیت های نمونه؛ (پ) تسهیل همکاری در پژوهش و دستیابی به آگاهی های علمی و فنی؛ (ت) در صورت لزوم تأمین کمک های فنی و اقتصادی از جمله از طریق تسهیل دسترسی و به اشتراک گذاری فنآوری های کمکی و قابل دسترسی و از طریق انتقال فنآوری. ماده 33 پیاده سازی و نظارت ملی 1. کشورهای عضو، بر طبق سیستم سازمانی خود، باید یک یا چند نقطه تصمیم گیری را در درون دولت برای موضاعات مرتبط با پیاده سازی پیمان نامة حا ضر طراحی کرده و باید ملاحظات لازم را در استقرار یا طراحی یک سازوکار هماهنگ کننده در درون دولت، به منظور تسهیل فعالیت های مرتبط در بخش های مختلف و در سطوح مختلف، بعمل آورند. 2. کشورهای عضو باید در صورت لزوم براساس سیستم های حقوقی و اجرایی خود به نگهداری، تقویت، طراحی و تأسیس چهارچوبی مشتمل بر یک یا چند سازوکار مستقل به منظور ارتقاء، صیانت و نظارت بر پیاده سازی پیمان نامة حاضر در درون دولت مبادرت ورزند. در هنگام طراحی یا تأسیس چنین سازوکاری، کشورهای عضو باید اصول مرتبط با وضعیت و عملکرد نهادهای ملی حمایت و ارتقای حقوق بشری را مد نظر قرار دهند. 3. نهادهای مدنی و بخصوص افراد کم توان و سازمان های نمایندة آنان باید بطور کامل در فرآیند نظارت مداخله و مشارکت داشته باشند. ماده 34 کمیتة حقوق افراد کم توان 1. برای انجام دادن عملکردهایی که در ادامه ذکر می شود، کمیتة حقوق افراد کم توان (که منبعد کمینه نامیده خواهد شد) تشکیل می گردد. 2. کمیته در زمان لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر از دوازده عضو تشکیل خواهد گردید. پس از پیوستن 60 عضو دیگر به پیمان نامه، 6 نفر دیگر به تعداد اعضای کمیته افزوده می شود، تا به حداکثر تعداد خود که 18 نفر است، برسد. 3. اعضای کمیته با مسئولیت شخصی به انجام وظیفه در کمیته پرداخته و باید دارای وجهة اخلاقی بالا و تجربه و شایستگی شناخته شده در حوزة تحت پوشش پیمان نامة حاضر باشند. در هنگام اعلام نامزدی کاندیدها از سوی کشورهای عضو،‌ از آنان درخواست می شود که ملاحظات لازم را در خصوص مقررات ذکر شده در بند 3 مادة 4 پیمان نامة حاضر، رعایت نمایند. 4. اعضای کمیته از سوی کشورهای عضو انتخاب خواهند شد و ملاحظات لازم در خصوص توزیع جغرافیایی عادلانه، حضور نمایندگانی از گونه های تمدنی متفاوت و از سیستم های حقوقی اصلی، متعادل بودن جنسیت نمایندگان و مشارکت متخصصان دارای کم توانی، رعایت خواهد گردید. 5. اعضای کمیته با آرای مخفی و از میان فهرست افرادی که به نمایندگی از سوی کشورهای عضو نامزد شده اند، در نشست های کشورهای عضو انتخاب می گردند. در این نشست ها، که با حضور دو سوم اعضا رسمیت می یابد، افرادی که بالاترین آرا را کسب کرده و اکثریت مطلق آرای کشورهای عضو حاضر و رأی دهنده را به دست آورند، به عضویت کمیته در می آیند. 6. اولین انتخابات باید پیش از انقضای مهلت شش ماهه از تاریخ لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر برگزار گردد. حداقل چهار ماه پیش از تاریخ برگزاری هر انتخابات، دبیر کل سازمان ملل متحد طی نامه ای به کشور های عضو، از آنان درخواست می نماید ظرف مدت دو ماه اسامی نامزدهایشان را ثبت نمایند. متعاقباً دبیر کل فهرستی به ترتیب حروف الفبا از تمامی افراد نامزد شده و کشورهایی که آنها را نامزد کرده اند تهیه و این فهرست را به کشورهای عضو پیمان نامة حاضر تسلیم می نماید. 7. اعضای کمیته برای یک دورة چهار ساله انتخاب می گردند. آنها از شانس انتخاب مجدد برای یک دورة دیگر برخوردارند. دورة خدمت شش نفر از اعضای انتخاب شده در اولین انتخابات پس از گذشت دو سال منقضی خواهد گردید. بلافاصله پس از اولین انتخابات، اسامی این شش عضو باید از سوی رئیس نشست مورد اشاره در بند 5 ماده حاضر، به قید قرعه انتخاب گردد. 8 . انتخاب شش عضو اضافی کمیته باید در فاصله بین انتخابات دوره ای، بر طبق مقررات این ماده صورت پذیرد. 9. در صورت فوت، کناره گیری یا اعلام عدم امکان ادامة همکاری یکی از اعضای کمیته، بنا به هر دلیلی، کشور عضوی که آن عضو را نامزد نموده بود، کارشناس دیگری را که دارای همان کیفیات بوده و الزامات تعیین شده در مقررات مادة حاضر را برآورده سازد، به منظور خدمت در مهلت باقی مانده، معرفی خواهد نمود. 10. کمیته آیین نامة داخلی خود را تصویب خواهد نمود. 11. دبیرکل سازمان ملل باید کارکنان و امکانات لازم را برای اجرای ثمربخش فعالیت های کمیته بر طبق پیمان نامة حاضر، فراهم نموده و نشست اولیة آن را ترتیب دهد. 12. در صورت تصویب مجمع عمومی، اعضای کمیتة تشکیل شده براساس پیمان نامة حاضر، مطابق با اصول و شرایط مصوب مجمع عمومی و به تناسب اهمیت مسئولیت های کمیته، از منابع سازمان ملل متحد، حقوق دریافت خواهند داشت. 13. اعضای کمیته از تسهیلات، امتیازات و مصونیت های کارشناسان مأمور سازمان ملل متحد که در بخش های متناظر پیمان نامة امتیازات و مصونیت های سازمان ملل متحد پیش بینی شده است، برخوردار خواهند بود. ماده 35 گزارش های کشورهای عضو 1. هر یک از کشورهای عضو باید گزارش جامعی از اقدامات انجام یافته در جهت ایفای تعهدات خود تحت پیمان نامة‌ حاضر و پیشرفت های حاصل شده در این خصوص را، ظرف مدت دو سال پس از لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر در کشور متبوعه خود، از طریق دبیر کل به کمیته تقدیم نمایند. 2. بعد از تسلیم این گزارش اولیه، کشورهای عضو باید گزارش های بعدی را حداکثر هر چهار سال یکبار و در صورت درخواست کمیته در فواصل کمتر به کمیته تقدیم کنند. 3. کمیته درخصوص کلیة خط مشی هایی که باید در گزارش ها رعایت گردد، تصمیم گیری می نماید. 4. کشور عضوی که گزارش جامع اولیه را به کمیته تقدیم نموده باشد، نیازی ندارد که در گزارش های بعدی اطلاعاتی را که قبلاً ارائه نموده است تکرار نماید. در هنگام تهیه گزارش ها برای کیمته، از کشورهای عضو خواسته می شود این کار را طی یک فرآیند آزاد و سفاف انجام داده و ملاحظات لازم را در خصوص مقررات بند 3 مادة 4 پیمان نامة حاضر رعایت نمایند. 5. گزارش ها باید عوامل و مشکلات تأثیرگذار بر میزان تحقق تعهدات مندرج در پیمان نامة حاضر را مشخص نمایند. ماده 36 رسیدگی به گزارش ها 1. هر گزارش از سوی کمیته مورد رسیدگی قرار گرفته و پیشنهادها و توصیه های عمومی، در صورت لزوم، در مورد آنها بعمل آمده و به کشور عضو مسترد می گردد. کشور عضو مجاز است با هرگونه اطلاعات به انتخاب خود به کمیته پاسخ گوید. کمیته می تواند اطلاعات تکمیلی را در خصوص پیاده سازی پیمان نامة حاضر، از کشورهای عضو درخواست نماید. 2. اگر یکی از کشورهای عضو در تقدیم گزارش اهمال نماید، کمیته مجاز است لزوم تحقیق در خصوص اجرای پیمان نامة حاضر را به استناد اطلاعات قابل اعتماد در دسترس کمیته، به کشور مربوطه اعلام و در صورت عدم تحویل گزارش پس از مهلت سه ماهه از اخطار این تحقیق را انجام دهد. کمیته از کشور متبوع جهت مشارکت در اینگونه تحقیقات دعوت بعمل خواهد آورد. در صورتی که کشور مربوطه در پاسخ گزارش لازم را تقدیم نماید، ترتیبات مقرر در بند اول ماده حاضر اعمال خواهند شد. 3. دبیر کل سازمان ملل متحد به گزارش های تمامی کشورهای عضو دسترسی خواهد داشت. 4. کشورهای عضو باید گزارش های خود را بطور گسترده در کشورهای متبوع خود در اختیار عموم قرار داده و دسترسی به پیشنهادها وتوصیه های مربوط به گزارش ها را تسهیل نمایند. 5. کمیته در صورت صلاحدید، باید گزارش های کشورهای عضو را به منظور برآوردن درخواست ها، یا مشخص ساختن نیاز به توصیه ها یا مشاوره های فنی مندرج در آنها، به همراه مشاهدات و توصیه های کمیته در خصوص این درخواست ها یا اشارات به آژانس ها، سرمایه گذاری ها و برنامه های ملل متحد منتقل نماید. ماده 37 همکاری میان کشورهای عضو و کمیته 1. تمامی کشورهای عضو باید با کمیته هکاری کرده و اعضای کمیته را در تحقق وظایفشان یاری نمایند. 2. کمیته در روابط خود با کشورهای عضو، ملاحظات لازم را در خصوص روش ها و شیوه های بهبود ظرفیت های ملی، به منظور پیاده سازی پیمان نامة حاضر، از جمله از طریق همکاری های بین المللی بعمل خواهد آورد. ماده 38 روابط کمیته با سایر بخش های سازمان ملل متحد به منظور تقویت پیاده سازی مؤثر پیمان نامة حاضر و تشویق همکاری های بین المللی در حوزه های تحت پوشش این پیمان نامه: (الف) آژانس های تخصصی و سایر بخش های سازمان ملل متحد متعهد می گردند که ملاحظات مربوط به پیاده سازی ترتیبات پیمان نامة حاضر را تا جایی که در حوزه وظایف آنها می گنجد بر عهده گیرند. کمیته می تواند هرگاه که لازم دید از آژانس های تخصصی و سایر بخش های ذیصلاح سازمان ملل متحد، برای ارائة نظرات تخصصی در پیاده سازی پیمان نامه و در حوزه هایی که در چشم انداز وظایف محولة آنان می گنجد، دعوت بعمل آورد. کمیته می تواند از آژانس های تخصصی و سایر بخش های سازمان ملل متحد درخواست نماید گزارش های خود را در خصوص پیمان نامه، در حوزه های مربوط به وظایف محوله آنان، به کمیته تقدیم نمایند؛ (ب) کمیته مجاز است در راستای اجرای وظایف خود، در صورت صلاخدید و با هدف سازگار شدن با خط مشی ها، پیشنهادها و توصیه های عمومی سایر بخش های سازمان ملل متحد، که بر اساس پیمان های بین اللمللی حقوق بشری تتشکیل شده اند و به منظور اجتناب از موازی کاری و همپوشانی در اجرای وظایف آنان، با آنها مشورت بعمل آورد. ماده 39 گزارش کمیته کمیته باید هر دو سال یکبار گزارش فعالیت های خود را به مجمع عمومی و شورای اقتصادی و اجتماعی اعلام نموده و می تواند پیشنهاد ها و توصیه های عمومی خود را بر اساس ارزیابی گزارش ها و اطلاعات دریافتی از کشورهای عضو، ارائه نماید. این پیشنهادها و توصیه های عمومی باید در کنار نقطه نظرات کشورهای عضو در گزارش کمیته گنجانده شوند. ماده 40 کنفرانس کشورهای عضو 1. کشورهای عضو به منظور تبادل نظر در خصوص موضوعات مرتبط با پیاده سازی پیمان نامة حاضر بطور منظم در کنفرانس کشورهای عضو با هم دیدار خواهند کرد. 2. حداکثر شش ماه پس از لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر، کنفرانس کشورهای عضو باید از سوی دبیر کل سازمان ملل متحد برگزار گردد. جلسات بعدی به صورت دو سالانه، یا براساس تصمیم کنفرانس کشورهای عضو، از طرف دبیر کل سازمان ملل متحد برگزار می گردد. ماده 41 امانت دار دبیر کل سازمان ملل متحد امانت دار پیمان نامة حاضر خواهد بود. ماده 42 امضا پیمان نامة حاضر برای امضا از طرف تمامی دولت ها و سازمان های یکپارچه منطقه ای از تاریخ 30 مارس 2007 ، در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک، مفتوح می باشد. ماده 43 درخواست عضویت پیمان نامة حاضر باید در معرض تصویب دولت های امضا کننده و تائید رسمی سازمان های یکپارچه منطقه ای قرار گیرد. پیمان نامه در دسترس تمامی دولت ها یا سازمان های همکاری منطقه ای که آن را امضا نکرده اند، قرار خواهد داشت. ماده 44 سازمان های همکاری منطقه ای 1. «سازمان همکاری منطقه ای» به معنای سازمان متشکل از دولت های مستقل یک منطقه است که دولت های عضو در آن دارای صلاحیت در خصوص موضوعات تحت کنترل پیمان نامة حاضر می باشند. این سازمان ها باید تدر چارچوب ابزارهای اعلام رسمی خودشان، گسترة صلاحیت خود را در خصوص موضوعات مصوب این پیمان نامه اعلام نمایند. متعاقباً آنها باید هرگونه تغییر در گسترة صلاحیت خود را به امانتدار اطلاع دهند. 2. ارجاعات به کشورهای عضو در پیمان نامة حاضر این سازمان ها را هم، در محدودة صلاحیت آنها، در بر خواهد دهند. 3. به منظور برآورده کردن اهداف بند 1 ماده 45 و بندهای 2 و 3 ماده 47، هیچ گونه شرایط اعمال شده از سوی سازمان همکاری منطقه ای، نباید به حساب آورده شود. 4. سازمان های همکاری منطقه ای در موضوعاتی که در حوزه صلاحیت آنها می گنجند، می توانند از حق رأی دادن در کنفرانس کشورهای عضو، با تعداد آرایی برابر با تعداد کشورهای عضو سازمان که اعضای پیمان نامة حاضر هستند، برخوردار گردند. در صورتی که هر یک از دولت های عضو چنین سازمانی از حق خود در رأی دادن استفاده نماید، سازمان نمی تواند از حق رأی دادن خود استفاده کند و بالعکس. ماده 45 لازم الاجرا شدن 1. پیمان نامة حاضر سی روز پس از تسلیم بیستمین اعلام عضویت یا تصویب، لازم الاجرا خواهد شد. 2. برای هر کشور یا سازمان همکاری منطقه ای، که پیمان نامه را پس از تسلیم بیستمین اعلام تصویب، تأیید رسمی یا مورد پذیرش قرار دهد، پیمان نامه در سی امین روز پس از تسلیم این اعلام از سوی آن دولت لازم الاجرا خواهد شد. ماده 46 حق تحفظ 1. حق تحفظ هایی که مغایر با منظور و اهداف پیمان نامة حاضر باشند، مجاز نخواهد بود. 2. حق تحفظ را می توان در هر زمان اعمال نمود. ماده 47 اصلاحیه ها 1. هر کشور عضو می تواند اصلاحیه ای بر پیمان نامة حاضر تهیه و آن را به دبیر کل سازمان ملل متحد تقدیم نماید. دبیر کل باید تمامی اصلاحیه های پیشنهادی را همراه با درخواست اعلام نظر در خصوص موافقت کشورهای عضو با تشکیل کنفرانس کشورهای عضو، به منظور تبادل نظر و تصمیم گیری در خصوص پیشنهادها، به کشورهای عضو ارسال نماید. در چنین مواردی و در صورتی که ظرف مدت چهار ماه از تاریخ ارسال، حداقل یک سوم از کشورهای عضو با برگزاری کنفرانس موافق باشند، دبیر کل باید کنفرانس را با حمایت سازمان ملل متحد برگزار نماید. هر اصلاحیه با اکثریت دو سوم از کشورهای عضو حاضر مورد پذیرش قرار می گیرد و رأی گیری برای تأیید باید از طرف دبیر کل به مجمع عمومی و بعد از آن برای تصویب به کلیه کشورهای عضو تقدیم گردد. 2. اصلاحیه ای که براساس ترتیبات مقرره در بند 1 مادة حاضر طرح و تصویب شود، در سی امین روز پس از این که تعداد اعلام تصویب های تقدیم شده به دو سوم تعداد کشورهای عضو در تاریخ تصویب اصلاحیه برسد، لازم الاجرا خواهد شد. از آن به بعد، این اصلاحیه برای هر کشور عضو، در سی امین روز پس از تسلیم اعلام قبولی، لازم الاجرا خواهد شد. یک اصلاحیه تنها برای کشورهایی که آن را تصویب نموده اند الزام آور خواهد بود. 3. اگر کنفرانس کشورهای عضو با اجماع اصلاحیه ای را بر طبق بند 1 مادة حاضر مطرح و تصویب نماید که منحصراً در ارتباط با اصول 34، 38، 39 و 40 پیمان نامه باشد، این اصلاحیه در سی امین روز پس از این که تعداد اعلام تصویب های تسلیم شده به تعداد دو سوم کشورهای عضو در تاریخ طرح اصلاحیه برسد، برای تمام کشورهای عضو لازم الجرا خواهد بود. ماده 48 خروج از پیمان نامه هر کشور عضو می تواند با اعلام کتبی به دبیر کل سازمان ملل متحد، از پیمان نامة حاضر خارج شود. خروج از پیمان نامه یک سال پس از تاریخ دریافت اعلام از سوی دبیر کل عملی می شود. ماده 49 قالب های در دسترس متن پیمان نامة حاضر باید در قالب های دسترس پذیر، قابل دستیابی باشد. ماده 50 متن های معتبر متن های عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیایی پیمان نامة حاضر، همگی از اعتبار یکسانی برخوردارند. با حضور امضا کنندگان تام الاختیار ذیل که از طرف دولت های متبوع خود برای این امر کاملاً مجاز می باشند، پیمان نامة حاضر به امضاء رسید. پیمان نامة حقوق افراد کم توان (کنوانسیون حقوق معلولان) دیباچه: کشورهای عضو پیمان نامة حاضر (الف) ضمن تأکید بر اصول مصرح در منشور ملل متحد که ارزش و کرامت ذاتی و حقوق برابر و سلب ناشدنی تمامی اعضای خانواده بسشری را به مثابة بنیان آزادی، عدالت وصلح در جهان به رسمیت می شناسند؛ (ب) با به رسمیت شناختن این نکته که ملل متحد، در اعلامیه جهانی حقوق بشر و در پیمان نامة بین المللی حقوق بشر، بر این امر تأکید و موافقت کرده است که کلیه افراد بدون هیچ گونه تبعیصی از تمامی آزادی ها و حقوق ذکر شده در آن اعلامیه و پیمان نامه برخوردارند؛ (پ) ضمن تأیید مجدد بر جهانشمول بودن، منفک نبودن، وابستگی متقابل و روابط درونی تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین و ضرورت تضمین بهره مندی کامل و بدون تبعیض افراد کم توان از این حقوق و آزادی ها؛ (ت) ضمن یادآوری میثاق جهانی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ؛ میثاق جهانی حقوق مدنی و سیاسی ؛ پیمان نامة بین المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی ؛ پیمان نامة رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان ؛ پیمان نامة منع شکنجه و سایر رفتارها یا مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز ؛ پیمان نامه حقوق کودک ؛ و پیمان نامة بین المللی دفاع از حقوق تمامی کارگران مهاجر و اعضای خانواده های آنان ؛ (ث) ضمن به رسمیت شناختن این امر که کم توانی مفهومی رو به رشد بوده و معلولیت ناشی از تعامل میان افراد دارای اختلال و موانع نگرشی و محیطی است که از مشارکت کامل و ثمربخش آنان در جامعه به میزان برابر با سایرین جلو گیری می کند؛ (ج) ضمن تشخیص اهمیت اصول و خط مشی های مصرح در برنامة جهانی اقدام در خصوص افراد کم توان و نیز قواعد استاندارد برابر سازی فرصتها برای افراد کم توان در جهت تأثیرگذاری بر ارتقاء، صورت بندی و ارزیابی سیاستها، طرحها، برنامه ها و اقدامات در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی به منظور برابر سازی فزونتر فرصتها برای افراد کم توان؛ (چ) ضمن تأکید بر اهمیت برجسته ساختن موضوعات کم توانی به مثابة بخش یک پارچه ای از راهبردهای متناظر با توسعه پایدار؛ (ح) همچنین با برسمیت شناختن این امر که تبعیض بر علیه افراد بر مبنای کم توانی به منزلة نقض ارزش و کرامت ذاتی افراد بشری است؛ (خ) به علاوه با به رسمیت شناختن تنوع افراد کم توان؛ (د) ضمن به رسمیت شناختن ضرورت ارتقاء و حمایت از حقوق کلیة افراد کم توان، منجمله افرادی که نیازمند حمایت های فزون تر هستند؛ (ذ) ضمن ابراز نگرانی از این امر که علیرغم تمامی این شیوه ها و تعهدات افراد کم توان همچنان با موانعی بر سر راه مشارکتشان به عنوان اعضای برابر جامعه روبرو بوده و نقض حقوق بشری آنان در تمامی بخش های جهان هنوز ادامه دارد؛ (ر) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت همکاری های بین المللی در پیشبرد شرایط زیستی افراد کم توان در تمامی کشورها بخصوص کشورهای در حال توسعه؛ (ز) ضمن به رسمیت شناختن وجود ارزشمند و سهم بالقوه ای که افراد کم توان در بهزیستی نهایی و تنوع جوامع شان دارند، و اینکه ارتقای بهره مندی کامل افراد کم توان از حقوق بشری و آزادی های بنیادیشان و مشارکت کامل آنان، منجر به تقویت حسن تعلق آنان و پیشرفت های چشمگیر در توسعه اقتصادی، اجتماعی و انسانی جامعه و ریشه کنی فقر خواهد گردید؛ (ژ) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت خودمختاری و استقلال فردی برای افراد کم توان، از جمله آزادی اتخاذ تصمیم برای خودشان؛ (س) نظر به این که افراد کم توان باید فرصت مداخلة فعال درفرآیندهای تصمیم سازی های مرتبط با سیاست ها و برنامه ها، منجمله سیاست ها و برنامه هایی که مستقیماً با خود آنها در ارتباط است، داشته باشند؛ (ش) ضمن ابراز نگرانی از شرایط دشوار فراروی افراد کم توان که در معرض اشکال چندگانه یا تشدید شدة تبعیض بر مبنای نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، دیدگاه های سیاسی و غیره، خاستگاه ملی، قومی، قبیله ای یا اجتماعی، دارایی، تولد، سن و سایر موقعیت ها می باشند؛ (ط) ضمن به رسمیت شناختن این امر که زنان و دختران کم توان اغلب با خطر بیشتر خشونت، ضرب و جرح یا سؤ استفاده، غفلت یا رفتار مسامحه کارانه، سؤ رفتار یا بهره کشی، در داخل و خارج از خانه مواجهند؛ (ظ) ضمن به رسمیت شناختن این امر که کودکان کم توان باید بهره مندی کامل از تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایر کودکان، داشته و ضمن یادآوری تعهداتی که کشورهای عضو پیمان نامه حقوق کودک برای دستیابی به این اهداف بر عهده گرفته اند؛ (ع) ضمن تأکید بر ضرورت عدم دخیل نمودن یک چشم انداز جنسیتی در تمامی تلاش ها جهت ارتقای بهره مندی کامل افراد کم توان از حقوق بشری و آزادی های بنیادی؛ (غ) ضمن برجسته ساختن این واقعیت که اکثریت افراد کم توان در شرایط فقر بسر برده و در همین رابطه به رسمیت شناختن ضرورت حیاتی توجه به تأثیرات منفی فقر بر افراد کم توان؛ (ص) با در نظر گرفتن اینکه شرایط صلح و مامنیت مبتنی بر احترام کامل به اهداف و اصول مصرح در منشور ملل متحد و رعایت ابزارهای قابل اجرای حقوق بشر، بخصوص در حین درگیری های مسلحانه و اشغال بیگانه، برای حمایت همه جانبه از افراد کم توان، از ضرورت بالایی برخوردارند؛ (ض) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت دسترسی به محیط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی و به بهداشت و آموزش، و به اطلاعات و ارتباطات، در قادر سازی افراد کم توان به منظور بهره مندی کامل از حقوق بشر آزادی های بنیادین؛ (ف) با یقین به اینکه هر فرد نسبت به افراد دیگر و نسبت به جامعه ای که به آن تعلق دارد، وظایفی بر عهده داشته و مسئولیت محقق ساختن ارتقاء و نظارت بر حقوق به رسمیت شناخته شده در میثاق جهانی حقوق بشر را بر دوش دارد؛ (ق) با اذعان به این امر که خانواده واحد طبیعی و بنیادین جامعه بوده و تحت حمایت جامعه و دولت قرار دارد و اینکه افراد کم توان و اعضای خانوادة آنان باید از حمایت ها و یاری های ضروری در جهت قادرسازی خانواده ها به منظور تشریک مساعی در بهره مندی کامل و برابر افراد کم توان از حقوقشان، برخوردار گردند؛ (ک) و با اذعان بر این امر که یک پیمان نامة بین المللی جامع و فراگیر برای ارتقاء و حمایت از حقوق و کرامت افراد کم توان نقش چشمگیری در رفع کاستی های آشکار اجتماعی افراد کم توان و ارتقای مشارکت آنان با فرصت های برابر در سپهرهای مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه، خواهد داشت؛ موافقت خود را با اصول ذیل اعلام می دارند: ماده 1 اهداف هدف از پیمان نامة حاضر ارتقاء، حمایت و تضمین بهره مندی کامل و برابر تمامی افراد کم توان از کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، و ترویج احترام به کرامت ذاتی آنها می باشد. افراد کم توان شامل تمامی افرادی می شوند که دارای اختلالات دیرپای جسمی، ذهنی، هوشی یا حسی هستند و این اختلالات در تعامل با موانع گوناگون، از مشارکت کامل و ثمربخش آنان در جامعه، به میزان برابر با سایرین، جلوگیری می کنند. ماده 2 تعاریف به منظور اهداف پیمان نامة حاضر: ‍‍»ارتباطات» شامل زبان ها، نمایش متن، بریل، ارتباطات ملموس، درشت نمایی، چند رسانه ای قابل دسترسی و همچنین ارتباطات مکتوب، صوتی، زبان صریح، خوانندة انسانی و شیوه ها، ابزارها و قالب های ارتباطات غیر کلامی و جایگزین ، منجمله فناوری اطلاعات و ارتباطات قابل دسترسی می باشد. «زبان» شامل زبان های گفتاری و اشاره و سایر اشکال زبان های غیر گفتاری می باشد. «تبعیض بر مبنای ناتوانی » به معنای هر گونه تمایز، طرد یا محدودیت براساس ناتوانی است که هدف یا تأثیر آن ایجاد اختلال یا از میان بردن حق شناسایی، بهره مندی یا احقاق کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایرین، در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سایر حوزه ها می باشد. این مورد شامل کلیة اشکال تبعیض از جمله نفی مناسب سازی معقول می شود. «مناسب سازی معقول » به معنای تعدیلات و سازگاری های ضروری و لازمی است که بدون تحمیل فشارهای نامتجانس یا غیر ضروری، هر گاه در مورد خاصی ضرورت یابند، بهره مندی و یا تحقق کلیة حقوق بشری و آزادی های بنیادین را برای افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، تضمین می نمایند. «طراحی فراگیر » به معنای طراحی محصولات، محیط، برنامه ها و خدمات به نحوی است که تا حد امکان بدون نیاز به تعدیل یا طراحی ویژه برای همه افراد قابل استفاده باشد. «طراحی فراگیر» نباید موجب ممانعت از کاربرد وسایل کمکی برای گروه های خاص افراد کم توان در موارد ضروری شود. ماده 3 اصول عام اصول پیمان نامة حاضر، موارد ذیل خواهند بود: (الف) احترام به کرامت ذاتی، خودمختاری فردی از جمله آزادی انجام انتخاب شخصی، و استقلال فردی: (ب) عدم تبعیض؛ (پ) مشارکت کامل و ثمربخش و تلفیق در جامعه؛ (ت) احترام به تفاوت ها و پذیرش افراد کم توان به عنوان بخشی از تنوع انسانی و بشریت؛ (ث) برابری فرصت ها؛ (ج) دسترسی؛ (چ) برابری میان زن و مرد؛ (ح) احترام به ظرفیت های در حال رشد کودکان کم توان و حرمت قایل شدن برای حق کودکان کم توان در حفظ هویت خودشان؛ ماده 4 تعهدات عام 1. کشورهای عضو متعهد می گردند تحقق کامل تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین را برای کلیة افراد کم توان بدون هیچ گونه تبعیضی بر مبنای کم توانی تضمین نموده و ارتقاء بخشند. برای دستیابی به این هدف، کشورهای عضو متعهد می گردند: (الف) کلیه ابزارهای قانونگذاری، اجرایی و سایر ابزارها را در جهت پیاده سازی حقوق به رسمیت شناخته شده در پیمان نامة حاضر به کار گیرند؛ (ب) کلیه ابزارهای لازم، منجمله ابزارهای قانونگذاری را در جهت تعدیل یا لغو قوانین، مقررات، آداب و رسوم و اقدامات رایج که متضمن تبعیض بر علیه افراد کم توان می باشد، به کار گیرند؛ (پ) ارتقاء و دفاع از حقوق بشری افراد کم توان را در تمامی سیاست ها و برنامه ها مد نظر قرار دهند؛ (ت) از دست زدن به هر گونه اقدام یا فعالیت مغایر با پیمان نامة حاضر اجتناب ورزیده و تضمین نمایند که مقامات و نهادهای عمومی بر طبق پیمان نامة حاضر اقدام خواهند نمود؛ (ث) کلیه اقدامات لازم را در جهت رفع تبعیض بر مبنای کم توانی از سوی هر فرد سازمان یا مؤسسة خصوصی انجام دهند؛ (ج) پژوهش و توسعة کالاها، خدمات، تجهیزات و امکانات را با طراحی فراگیر بر طبق تعریف مادة 2 پیمان نامة حاضر به نحوی که نیازمند حداقل مناسب سازی احتمالی و کمترین هزینه در جهت تطابق با نیازهای یک فرد کم توان باشد، متعهد گردیده یا ارتقاء بخشند تا دسترسی و استفاده از آنها توسط این افراد ارتقاء یافته و طراحی فراگیر را در توسعة استانداردها و خط مشی ها تشویق نمایند؛ (چ) پژوهش و توسعه و نیز در دسترس بودن و کاربرد فنآوری های نوین، منجمله فناوری های اطلاعات و ارتباطات، وسایل کمکی راه پیمانی ، ابزارها و فنآوری های کمکی مناسب برای افراد کم توان را با اولویت فنآوری های ارزان قیمت، بر عهده گرفته یا تشویق نمایند؛ (ح) اطلاعات قابل دسترسی برای افراد کم توان را در خصوص وسایل کمکی راه پیمایی، ابزارها و فنآوری های کمکی، منجمله فنآوری های نوین و نیز سایر اشکال خدمات و تسهیلات کمکی و حمایتی تأمین نمایند؛ (خ) آموزش شاغلین و کارکنانی را که با افراد کم توان سر و کار دارند در زمینة حقوق به رسمیت شناخته شده در پیمان نامة حاضر تشویق نمایند، به نحوی که کمک ها و خدمات تضمین شده از سوی این حقوق بهتر تأمین شوند؛ 2. در خصوص حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، هر یک از کشورهای عضو متعهد می گردند اقدامات لازم را به میزان حداکثر منابع در دسترس خویش، و در صورت نیاز در قالب همکاری های بین المللی، با چشم انداز دستیابی بیش از پیش به تحقق کامل این حقوق، بدون لطمه زدن به آن دسته از تعهدات مندرج در پیمان نامة حاضر که براساس قوانین بین المللی بلافاصله قابل اعمال می باشند، به کار بندند. 3. در جهت اجرا و پیاده سازی قوانین و سیاست ها به منظور تحقق پیمان نامة حاضر، و در سایر فرآیندهای تصمیم گیری در ارتباط با موضوعات مرتبط به افراد کم توان، کشورهای عضو باید افراد کم توان، منجمله کودکان کم توان را بطور فعال دخیل ساخته و از مشاوره با آنان بهره مند گردند؛ 4. هیچ یک از مندرجات پیمان نامة حاضر نباید بر مقرراتی که در تحقق حقوق افراد کم توان مساعدتر بوده و در قوانین یک کشور عضو یا قوانین بین المللی لازم الاجرا در آن کشور مندرج هستند، تأثیر بگذارد. نباید هیچ گونه محدودیت یا نقضی در خصوص هر یک از حقوق انسانی و آزادی های بنیادین به رسمیت شناخته شده یا موجود در کشورهای عضو در هنگام تبدیل این پیمان نامه به قانون، پیمان، مقررات یا آداب و رسوم، به این بهانه که پیمان نامة حاضر این حقوق و آزادی ها را به رسمیت نشناخته یا آنها را به میزان کمتری به رسمیت شناخته است، ایجاد گردد. 5. مفاد پیمان نامة حاضر باید به تمامی بخش های دولت های فدرال بدون هیچ گونه محدودیت یا استثنایی تسری یابد. ماده 5 برابری و عدم تبعیض 1. کشورهای عضو اذعان دارند که تمامی افراد در پیشگاه قانون برابر بوده و بدون هیچ تبعیضی از حمایت یکسان و سود برابر از قانون برخوردارند. 2. کشورهای عضو باید هرگونه تبعیض را بر مبنای کم توانی ممنوع کرده و حمایت قانونی و مؤثر و برابر را بر علیه تبیض در تمام زمینه ها برای افراد کم توان تضمین نمایند. 3. به منظور تشویق برابری و رفع تبعیض، کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین برقراری مناسب سازی معقول بکار بندند. 4. اقدامات خاصی که در تسریع یا دستیابی به برابری واقعی افراد کم توان در قالب پیمان نامة حاضر ضروری است، نباید به عنوان تبعیض در نظر گرفته شوند. ماده 6 زنان کم توان 1. کشورهای عضو اذعان دارند که زنان و دختران کم توان در معرض تبعیضات چندگانه بوده و در همین خصوص باید اقداماتی در جهت تضمین بهره مندی کامل و برابر آنان از تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین صورت گیرد. 2. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت کسب اطمینان از توسعه، پیشرفت و توانمندی کامل زنان، به منظور تضمین تحقق و بهره مندی کامل آنان از حقوق بشری و آزادی های بنیادین پیش بینی شده در پیمان نامة حاضر به کار بندند. ماده 7 کودکان کم توان 1. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین بهره مندی کامل کودکان کم توان از کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایر کودکان، بعمل آورند. 2. در تمامی اقدامات مربوط به کودکان کم توان، منافع عالیة کودک باید اصلی ترین ملاحظه باشد. 3. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که کودکان کم توان حق ابراز آزادانه عقاید خود را در تمامی مسایل مرتبط با خودشان داشته و به نظرات آنها متناسب با سن و بلوغ شان، به میزان برابر با سایر کودکان قدر داده شده و کمک های متناسب با سن و کم توانی آنان برای تحقق این حق در اختیارشان قرار داده می شود. ماده 8 آگاه سازی 1. کشورهای عضو انجام اقدامات آنی، ثمربخش و لازم را خصوص موارد ذیل متعهد می گردند: (الف) افزایش آگاهی در میان جامعه، منجمله در سطح خانواده، در خصوص افراد کم توان و تحکیم احترام به حقوق و حرمت افراد کم توان؛ (ب) مبارزه با کلیشه ها، پیشداوری ها و اقدامات زیانبار در خصوص افراد کم توان، از جمله اقدامات مبتنی بر جنس وسن، در تمام حوزه های زندگی؛ (پ) ارتقای آگاهی در خصوص توانایی ها و ویژگی های افراد کم توان. 2. ابزارهای دستیابی به این اهداف عبارتند از: (الف) شروع و پیگیری برنامه های آگاه سازی عمومی ثمربخش و طراحی شده به منظور: ( I ) تقویت پذیرش حقوق افراد کم توان ؛ ( ii ) تشویق برداشت های مثبت و آگاهی اجتماعی فزون تر در خصوص افراد کم توان ؛ ( iii ) تشویق به رسمیت شناختن مهارت ها، شایستگی ها و توانایی های افراد کم توان، و ویژگی های آنان در محل کار و بازار کار؛ (ب) القای نگرش احترام آمیز به حقوق افراد کم توان در تمامی مقاطع سیستم آموزشی، منجمله در بین تمامی کودکان از سنین پایین؛ (پ) تشویق کلیه اصحاب رسانه ها در به تصویر کشاندن افراد کم توان به نحوی که با اهداف پیمان نامة حاضر سازگار باشد؛ (ت) ارتقای برنامه های آموزشی آگاه سازی در خصوص افراد کم توان و حقوق افراد کم توان . ماده 9 دسترسی 1. به منظور قادر ساختن افراد کم توان برای زندگی مستقل و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی، کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت تضمین دسترسی افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، به محیط های فیزیکی، حمل و نقل، اطلاعات و ارتباطات، از جمله سیستم ها و فنآوری های اطلاعاتی و ارتباطی و به سایر تسهیلات و خدماتی که در اختیار عموم قرار دارند، هم در محیط شهری و هم در محیط روستایی، به عمل آورند. این اقدامات که باید شامل شناسایی و رفع موانع دسترسی باشد، علاوه بر سایر موارد، باید در این موارد هم اعمال گردد: (الف) ساختمان ها، معابر، حمل و نقل و سایر تسهیلات در فضاهای روبسته و روباز، منجمله مدارس، منازل، تسهیلات درمانی و محل های کار؛ (ب) خدمات اطلاعاتی و ارتباطاتی و غیره، خدمات الکترونیکی و خدمات اضطراری ؛ 2. کشورهای عضو همچنین باید اقدامات لازم را در خصوص موارد ذیل بعمل آورند: (الف) توسعه، ترویج و نظارت بر پیاده سازی حداقل استانداردها و خط مشی ها برای دسترس پذیر بودن تسهیلات و خدماتی که در اختیار عموم قرار دارند؛ (ب) کسب اطمینان از این موضوع که بخش های خصوصی تأمین کننده تسهیلات و خدمات برای عموم، کلیه جنبه های دسترسی برای افراد کم توان را مد نظر قرار دهند؛ (پ) تأمین آموزش برای افراد ذینفع در خصوص موضوعات دسترسی که افراد کم توان با آنها روبرو هستند؛ (ت) ارائة اطلاعات به خط بریل و به شیوه ای که خواندن و درک آن آسان باشد، در ساختمان ها و تسهیلات در اختیار عموم؛ (ث) تأمین انواع راهنماها و واسطه های زنده ، از جمله راهنماها، خواننده ها و مفسران حرفه ای زبان اشاره ، در جهت تسهیل دسترسی به ساختمان ها و سایر تسهیلات در اختیار عموم؛ (ج) تشویق سایر اشکال مناسب کمک و حمایت از افراد کم توان به منظور تضمین دسترسی آنان به اطلاعات؛ (چ) تشویق دسترسی افراد کم توان به سیستم ها و فنآوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی، منجمله اینترنت؛ (ح) تشویق طراحی، توسعه، تولید و توزیع سیستم ها و فنآوری های قابل دسترسی اطلاعاتی و ارتباطاتی سطح پایین ، به نحوی که این سیستم ها و فنآوری ها با حداقل قیمت در دسترس باشند. ماده 10 حق حیات کشورهای عضو مجدداً تأکید دارند تمامی موجودات بشری دارای حق ذاتی حیات بوده و باید تمامی اقدامات لازم برای تضمین بهره مندی کامل افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، از این حق بعمل آید. ماده 11 موقعیت های خطر بار و اضطرارهای بشر دوستانه کشورهای عضو باید مطابق تعهداتی که بر اساس قوانین بین المللی، از جمله قانون بین المللی بشر دوستانه و قانون بین المللی حقوق بشر ، بر عهده دارند، تمامی اقدامات لازم را به منظور تضمین حمایت و امنیت افراد کم توان در موقعیت های درگیری مسلحانه، اضطرارهای بشر دوستانه و وقوع بلایای طبیعی بعمل آورند. ماده 12 شناسایی برابر در پیشگاه قانون 1. کشورهای عضو مجدداً تأکید دارند که افراد کم توان در همه جا بعنوان افراد بشری از حق شناسایی در پیشگاه قانون برخوردار هستند. 2. کشورهای عضو باید بهره مندی افراد کم توان از مزایای حقوقی را به میزان برابر با سایرین در تمامی جنبه های حیات به رسمیت بشناسند. 3. کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت تأمین دسترسی افراد کم توان به حمایت هایی که در احقاق مزایای حقوقی خود به آن نیازمند هستند، بعمل آورند. 4. کشورهای عضو باید تضمین کنند که کلیه اقدامات مرتبط با احقاق مزایای حقوقی را به منظور عرضه صیانت های لازم و کافی در جهت پیشگیری از سؤرفتار منطبق با قانون بین المللی حقوق بشر تأمین خواهند نمود. این صیانت ها باید تضمین کنند که اقدامات مرتبط با احقاق مزایای حقوقی به حقوق اراده و تمایلات افراد حرمت قایل شده فارغ از تعارض منافع و تأثیرات اجباری بوده متناسب و سازگار با شرایط فرد باشد و در کوتاه ترین زمان ممکن اعمال شده و در معرض نظارت مستمر از سوی مقامات صالحه مستقل و بی طرف یا دستگاه قضایی قرار داشته باشد. این صیانت ها باید متناسب با میزان اثر گذاری این اقدامات بر حقوق و منافع فرد باشند. 5. بر اساس ترتیبات مقرره در ماده حاضر، کشورهای عضو باید کلیه اقدامات لازم و کافی را به منظور تضمین حقوق برابر افراد کم توان در مالکیت یا به ارث بردن اموال و دارایی ها، کنترل امور مالی خودشان و دارا بودن دسترسی برابر به سپرده ها و وام های بانکی و سایر اشکال اعتبارات مالی بعمل آورده و باید تضمین نمایند که افراد کم توان به اجبار از دارایی های خود محروم نمی شوند. ماده 13 دسترسی به محاکم 1. کشورهای عضو باید دسترسی ثمربخش به محاکم را برای افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، از جمله از طریق ترتیب دادن تمهیدات رویه ای و متناسب با سن، به منظور تسهیل نقش ثمربخش آنها بعنوان نقش آفرینان مستقیم و غیر مستقیم، از جمله بعنوان شهود، در تمامی مراحل قضایی، شامل بازپرسی و سایر مراحل مقدماتی، تضمین نمایند. 2. به منظور کمک به دسترسی ثمربخش افراد کم توان به محاکم کشورهای عضو باید آموزش های لازم را برای کارکنان حوزه امور قضایی از جمله افراد پلیس و کارکنان زندان ها تشویق نمایند. ماده 14 آزادی و امنیت فردی 1. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که افراد کم توان به میزان برابر با سایرین: (الف) از حق آزادی و امنیت فردی برخوردار باشند؛ (ب) بطور غیر قانونی و اجباری از آزادی خود محروم نشده و هرگونه محرومیت آنان از آزادی بر اساس قانون بوده، و وجود کم توانی در هیچ موردی توجیه کننده سلب آزادی نخواهد بود. 2. کشورهای عضو باید تضمین نمایند در صورت سلب آزادی افراد کم توان تحت هر فرآیندی، آنها به میزان برابر با سایرین، تحت تضمین های مطابق با قانون بین المللی حقوق بشر بوده و مطابق با اهداف و قواعد این پیمان نامه و از جمله با ترتیب دادن مناسب سازی معقول با آنها رفتار خواهد شد. ماده 15 مصونیت از شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز 1. هیچ کس نباید در معرض شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز قرار گیرد. بویژه، هیچ کس نباید بدون ارادة آزادانة خودش در معرض آزمایشات پزشکی یا علمی قرار گیرد. 2. کشورهای عضو تمامی اقدامات مؤثر قانونگذاری، اجرایی، قضایی و سایر اقدامات را به منظور جلوگیری از قرار گرفتن افراد کم توان در معرض شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز، به میزان برابر با سایرین، بعمل خواهند آورد. ماده 16 مصونیت از بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده 1. کشورهای عضو تمامی اقدامات قانونگذاری، اجرایی، اجتماعی، آموزشی و سایر اقدامات لازم را به منظور صیانت افراد کم توان در برابر تمامی اشکال بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، منجمله جنبه های مبتنی بر جنسیت آنها، چه در محیط خانه و چه در خارج از خانه، بعمل خواهند آورد. 2. کشورهای عضو همچنین تمامی اقدامات لازم را در جهت جلوگیری از کلیه اشکال بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، منجمله از طریق تضمین شیوه های مناسب کمک و حمایت متناسب با سن و جنس برای افراد کم توان و اعضای خانواده و مراقبین آنها، و از جمله از طریق ارائة اطلاعات و آموزش در خصوص چگونگی اجتناب، تشخیص و گزارش موارد بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده بکار خواهند بست. 3. به منظور جلوگیری از وقوع هرگونه بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، کشورهای عضو باید تضمین نمایند کلیة تسهیلات و برنامه های طراحی شده برای خدمت رسانی به افراد کم توان، تحت نظارت ثمربخش مقامات مستقل باشند. 4. کشورهای عضو کلیة اقدامات لازم را به منظور تشویق بهبود جسمی، ذهنی و روانشناختی، بازتوانی و تلفیق اجتماعی مجدد افراد کم توانی که قربانی گونه های مختلف بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده شده اند، از جمله از طریق ارائة خدمات حمایتی، بعمل خواهند آورد. هرگونه بهبودی و تلفیق مجدد باید در محیطی صورت گیرد که سلامتی، رفاه، تکریم ذات، کرامت و خودمختاری فرد تقویت شده و نیازهای خاص مبتنی بر جنس و سن فرد باید مد نظر قرار گیرد. 5. کشورهای عضو قوانین و سیاست های ثمربخشی، از جمله قوانین و سیاست های معطوف به زنان و کودکان را، به مرحله اجرا در خواهند آورد، تا تضمین نمایند که موارد بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده بر علیه افراد کم توان شناسایی و بررسی شده، و در صورت لزوم تحت پیگرد قرار می گیرد. ماده 17 صیانت از تمامیت فرد تمامی افراد کم توان دارای حق احترام به تمامیت جسمی و ذهنی خود به میزان برابر با سایرین هستند. ماده 18 آزادی جابجایی و ملیت 1. کشورهای عضو باید حق افراد کم توان را در آزادی جابجایی، آزادی انتخاب محل سکونتشان و ملیتشان به میزان برابر با سایرین به رسمیت بشناسند، از جمله با تضمین موارد ذیل برای افراد کم توان: (الف) داشتن حق کسب و تغییر یک ملیت و عدم سلب ملیت آنها به صورت اجباری یا بعلت کم توانی؛ (ب) عدم سلب اختیار آنان بر اساس کم توانی، در کسب، مالکیت و سود بردن از مدارک مربوط به ملیت و سایر مدارک شناسایی یا بهره مندی از فرآیندهای متناسبی نظیر رویه های مهاجرتی که ممکن است برای تسهیل احقاق حق آزادی جابجایی لازم باشد؛ (پ) اختیار آنان در ترک هر کشور از جمله کشور خودشان؛ (ت) عدم سلب حق آنها در ورود به کشور خودشان به اجبار یا بر اساس کم توانی از آنان. 2. کودکان کم توان باید بلافاصله پس از تولد ثبت شده و باید از بدو تولد حق داشتن نام، حق کسب ملیت و تا حد امکان، حق شناسایی و بزرگ شدن در کنار والدین خودشان را داشته باشند. ماده 19 زندگی مستقل و تلفیق در جامعه کشورهای عضو پیمان نامة حاضر حق برابر تمامی افراد کم توان را برای زندگی در جامعه با حق انتخاب برابر با دیگران، به رسمیت شناخته و اقدامات ثمربخش و مناسب را به منظور تسهیل بهره مندی کامل افراد کم توان از این حق، و تلفیق و مشارکت کامل آنان در جامعه، از جمله از طریق تضمین موارد ذیل بعمل خواهند آورد: (الف) افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، فرصت انتخاب محل اقامت و مکان و افرادی را که می خواهند با آنان زندگی کنند، داشته و به اجبار ناچار به زندگی در شرایط زیستی خاصی نخواهند بود؛ (ب) افراد کم توان به دامنه ای از خدمات حمایتی در داخل منزل محل اقامت و جامعه از جمله کمک های فردی ضروری برای حمایت از زیست و تلفیق در جامعه و جلوگیری از انزوا و دور افتادن از جامعه دسترسی داشته باشند. (پ) خدمات و تسهیلات اجتماعی در دسترس عموم به میزان برابر در دسترس افراد کم توان بوده و پاسخگوی نیازهای آنان خواهند بود. ماده 20 تحرک فردی کشورهای عضو باید اقدامات ثمربخش را در جهت تضمین تحرک فردی با حداکثر استقلال ممکن برای افراد کم توان فراهم آورند، از جمله از طریق: (الف) تسهیل تحرک فردی افراد کم توان با شیوه و زمان انتخابی آنان و با کمترین هزینه؛ (ب) تسهیل دسترسی افراد کم توان به وسایل با کیفیت کمک راه پیمایی، ابزارها، فنآوری های کمکی و گونه های کمک و واسطه های زنده، از جمله از طریق در دسترس قرار دادن آنها با حداقل هزینه؛ (پ) ارائة آموزش های لازم در مهارت های تحرکی جهت افراد کم توان و پرسنل تخصصی که با افراد کم توان کا رمی کنند؛ (ت) تشویق تولید کنندگان وسایل کمک راه پیمایی، ابزارها و فنآوری های کمکی، در مد نظر قرار دادن تمامی جنبه های تحرک افراد کم توان. ماده 21 آزادی بیان و عقیده، و دسترسی به اطلاعات کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین اینکه افراد کم توان از حق آزادی بیان و عقیده، از جمله جستجو، دریافت و ارائة اطلاعات را به میزان برابر با سایرین و از طریق تمامی گونه های ارتباطی به انتخاب خودشان، طبق تعریف ارائه شده در مادة 2 پیمان نامة حاضر برخوردارند. از جمله از طریق موارد ذیل بعمل آورند: (الف) ارائة اطلاعات مورد نیاز عموم در قالب ها و فنآوری های قابل دسترسی متناسب با انواع گوناگون کم توانی در سریع ترین زمان و بدون هزینه اضافی برای افراد کم توان؛ (ب) پذیرش و تسهیل کاربرد زبان اشاره، بریل، ارتباط غیر کلامی و جایگیزین و تمامی ابزارها، شیوه ها و قالب های ارتباطی قابل دسترسی برای افراد کم توان در تعاملات رسمی به انتخاب خودشان ؛ (پ) موظف ساختن شرکت های خصوصی عرضه کنندة خدمات برای عموم، منجمله از طریق اینترنت، نسبت به عرضة اطلاعات و خدمات در قالب های قابل دسترسی و قابل استفاده برای افراد کم توان ؛ (ت) تشویق رسانه های همگانی، ازجمله عرضه کنندگان اطلاعات از طریق اینترنت، در جهت دسترس پذیر ساختن خدماتشان برای افراد کم توان؛ (ث) به رسمیت شناختن و تشویق کاربرد زبان اشاره. ماده22 احترام به حریم خصوصی 1. هیچ فرد کم توانی، صرف نظر از محل اقامت و شرایط زیستی اش، نباید در معرض مداخلات اجباری یا غیر قانونی در حریم خصوصی، خانواده، منزل، یا بستگانش یا سایر گونه های ارتباطی یا در معرض حملات غیر قانونی به شرافت یا حیثیتش قرار گیرد. افراد کم توان حق صیانت قانونی در برابر چنین مداخلات و حملاتی را دارند. 2. کشورهای عضو باید از حریم خصوصی اطلاعات فردی، بهداشتی و بازتوانی افراد کم توان به میزان برابر با سایرین، حفاظت نمایند. ماده 23 احترام به خانه و خانواده 1. کشورهای عضو باید اقدامات مؤثر و مناسب را به منظور رفع تبعیض بر علیه افراد کم توان در تمام موضوعات مرتبط با ازدواج، خانواده، رابطه والدین و خویشاوندی، به میزان برابر با سایرین، در جهت تضمین موارد ذیل بعمل آورند: (الف) حق کلیة افراد کم توانی که در سن ازدواج هستند، برای ازدواج و تشکیل خانواده بر اساس ارادة آزاد و کامل زوجین درگیر، به رسمیت شناخته شود؛ (ب) حقوق افراد کم توان در تصمیم گیری آزادانه و مسئولانه در خصوص تعداد و فاصله گذاری فرزندانشان و دسترسی به اطلاعات متناسب با سن و آموزش باروری و تنظیم خانواده، به رسمیت شناخته شده و ابزارهای لازم جهت توانمند سازی آنان در احقاق این حقوق تأمین گردد؛ (پ) افراد کم توان، از جمله کودکان، باروری خود را به میزان برابر با سایرین حفظ نمایند. 2. کشورهای عضو باید حقوق و مسئولیت های کم توان را در خصوص سرپرستی، حضانت، قیمومیت، فرزند خواندگی یا موارد مشابه، هر جا که این مفاهیم در قوانین ملی وجود دارند، تضمین نمایند؛ در تمام موارد منافع عالیه کودک باید در اولویت باشد. کشورهای عضو باید کمک های لازم را به افراد کم توان در جهت اجرای مسئولیت های نگهداری از فرزندانشان ارایه دهند. 3. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که کودکان کم توان حقوق برابری در خصوص زندگی خانوادگی داشته باشند. با چشم انداز تحقق این حقوق و جلوگیری از بی سرپرستی، رهاشدگی، غفلت و انزوای کودکان کم توان، کشورهای عضو باید عرضة اطلاعات، خدمات و حمایت های زود هنگام و جامع را برای کودکان کم توان و خانواده های آنان عهده دار گردند. 4. کشورهای عضو باید تضمین کنند که هیچ کودکی بر خلاف میل والدینش از آنان جدا نخواهد شد، مگر هنگامی که مقامات صالحة مشخص شده در قوانین، بر طبق قوانین و رویه های موجود، تشخیص دهند که این جدایی برای منافع عالیه کودک ضروری است. تحت هیچ شرایطی یک کودک نباید براساس کم توانی خود کودک، یا یکی، یا هر دوی والدین، از والدینش جدا شود. 5. کشورهای عضو باید هرگاه که والدین بلافصل قادر به مراقبت از یک کودک کم توان نباشد. تمامی تلاش ها را برای تأمین مراقبت در درون خانواده ای وسیع تر و در صورت عدم امکان این امر، در درون جامعه و در شرایط شبه خانواده، عهده دار گردند. ماده 24 آموزش 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را برای آموزش به رسمیت می شناسند. با چشم انداز تحقق این حق، بدون تبعیض و براساس برابری فرصت ها، کشورهای عضو باید یک سیستم آموزشی فراگیر را در تمامی سطوح و آموزش مادام العمر را با اهداف ذیل تضمین نمایند؛ (الف) توسعه کامل استعداد بشری و حس کرامت و حرمت نفس و تقویت احترام به حق بشر و آزادی های بنیادین و تنوع بشری؛ (ب) توسعة شخصیت، استعدادها و خلاقیت و همچنین توانایی های ذهنی و جسمی افراد کم توان تا بالاترین حد ممکن؛ (پ) توانمندسازی افراد کم توان به منظور مشارکت ثمربخش در یک جامعة آزاد. 2. در تحقق این حق، کشورهای عضو باید تضمین کنند که: (الف) افراد کم توان، بر مبنای کم توانی، از سیستم آموزشی عمومی کنار گذاشته نخواهند شد و کودکان کم توان از آموزش ابتدایی رایگان و همگانی یا از آموزش متوسطه، بر مبنای کم توانی، کنار گذاشته نمی شوند؛ (ب) افراد کم توان قادر خواهند بود به آموزش ابتدایی و آموزش متوسطة فراگیر، کیفی و رایگان، به میزان برابر با سایرین، در جوامعی که در آنها زندگی می کنند دسترسی داشته باشند؛ (پ) مناسب سازی معقول در خصوص نیازمندی های فردی فراهم خواهد گردید؛ (ت) افراد کم توان حمایت های لازم را از طریق سیستم آموزشی عمومی جهت تسهیل آموزش ثمربخش خود دریافت خواهند داشت؛ (ث) اقدامات حمایتی فردی ثمربخش را مطابق با اهداف تلفیق کامل در محیط هایی که توسعه آکادمیک و اجتماعی را به حداکثر برساند تأمین خواهند نمود. 3. کشورهای عضو باید افراد کم توان را در یادگیری مهارت های توسعة زندگی و اجتماعی به منظور تسهیل مشارکت کامل و برابر در آموزش و به عنوان اعضای جامعه توانمند سازند. برای دستیابی به این هدف کشورهای عضو باید اقدامات لازم را، از جمله موارد ذیل، بعمل آورند: (الف) تسهیل آموزش بریل، نسخه های جایگزین، شیوه ها، ابزارها و قالب های غیر کلامی و جایگزین ارتباطی و مهارت های جهت یابی و تحرکی، و تسهیل حمایت و مربیگری دو به دو؛ (ب) تسهیل آموزش زبان اشاره و تشویق موجودیت زبان شناختی جامعه ناشنوایان؛ (پ) تضمین این امر که آموزش افراد و بخصوص کودکان نابینا، ناشنوا و نابینا ـ ناشنوا با مناسب ترین زبان و شیوه ها و ابزارهای ارتباطی برای فرد و در محیط هایی ارایه خواهد شد که پیشرفت آکادمیک و اجتماعی آنان را به حداکثر برساند. 4. به منظور کمک به تضمین تحقق این حق کشورهای عضو باید اقدامات لازم را برای استخدام معلمان، از جمله معلمان کم توان، که آموزش زبان اشاره و یا بریل دیده باشند و آموزش کارکنان و پرسنلی که در تمام سطوح آموزشی به کار مشغول هستند، بعمل آورند. این آموزش ها باید متضمن آگاه سازی در خصوص کم توانی و استفاده از شیوه ها، ابزارها و قالب های مناسب غیر کلامی و جایگیزین ارتباطی، مصالح و تکنیک های آموزشی، در جهت حمایت از افراد کم توان باشد. 5. کشورهای عضو باید تضمین کنند که افراد کم توان قادر به دسترسی به آموزش متوسطة عمومی، آموزش فنی و حرفه ای، آموزش بزرگسالان و آموزش مادام العمر، بدون تبعیض و به میزان برابر با سایرین، باشند. برای رسیدن به این هدف، کشورهای عضو، باید تضمین کنند که مناسب سازی معقول برای افراد کم توان فراهم خواهد گردید. ماده 25 بهداشت کشورهای عضو حق افراد کم توان را در بهره مندی از بالاترین استاندارد قابل عرضة بهداشتی، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، به رسمیت می شناسند. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین دسترسی افراد کم توان به خدمات بهداشتی متناسب با جنس و از آن جمله بازتوانی مرتبط با سلامتی بعمل آورند. بخصوص کشورهای عضو باید: (الف) مراقبت ها و خدمات بهداشتی رایگان یا ارزانقیمت را با همان دامنه، کیفیت و استاندارد ارائه شده برای عموم مردم، از جمله برنامه های بهداشت جنسی و باروری و برنامه های بهداشت عمومی مبتنی بر جمعیت را برای افراد کم توان هم ارائه نمایند؛ (ب) خدمات بهداشتی مورد نیاز افراد کم توان، به ویژه به دلیل کم توانی آنها را، از جمله شناسایی و در صورت لزوم مدخلة زود هنگام و خدماتی که در جهت به حداقل رساندن و پیشگیری از کم توانی های بیشتر طراحی شده اند، را از جمله در میان کودکان و سالمندان ارائه نمایند؛ (پ) این خدمات بهداشتی را با حداقل فاصله مکانی ممکن با جوامع خود افراد، از جمله در مناطق روستایی، عرضه نمایند؛ (ت) کارکنان بهداشتی را به عرضة مراقبت هایی با کیفیت یکسان با سایرین برای افراد کم توان از جمله بر مبنای موافقت آزاد و اعلام شده، شامل بر آگاه سازی در خصوص حقوق بشری، کرامت، خودمختاری و نیازهای افراد کم توان، از طریق آموزش و تصویب استانداردهای اخلاقی، برای مراقبین بهداشتی عمومی و بخش خوصی، ملزم سازند؛ (ث) تبعیض بر علیه افراد کم توان را در برقراری بیمه های بهداشتی و بیمة عمر، در جاهایی که این بیمه ها از جانب قوانین ملی مجاز شمرده شده اند، ممنوع ساخته و این بیمه ها را به روشی مناسب و معقول در اختیار آنان قرار دهند؛ (ث) از انکار تبعیض آمیز مراقبت های بهداشتی یا خدمات بهداشتی یا غذا و نوشیدنی ها براساس کم توانی پیشگیری نمایند. ماده 26 توانبخشی و بازتوانی 1. کشورهای عضو باید اقدامات ثمربخش و مناسبی را، از جمله از طریق حمایت نظیر به نظیر، در جهت توانمند سازی افراد کم توان در کسب و حفظ حداکثر استقلال، توانایی کامل جسمی، ذهنی، اجتماعی و شغلی، و تلفیق و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی، بعمل آورند. برای دستیابی به این هدف کشورهای عضو باید به سازماندهی، تقویت و گسترش برنامه ها و خدمات فراگیر توانبخشی و بازتوانی بخصوص در حوزه های سلامت، اشتغال، تحصیل و خدمات اجتماعی بپردازند؛ به گونه ای که این خدمات و برنامه ها: (الف) در ابتدایی ترین مرحلة ممکن شروع شده و مبتنی بر ارزیابی چند گانه از نیازها و توانایی های فرد باشد؛ (ب) از مشارکت و تلفیق در جامعه و تمامی جنبه های اجتماع حمایت کرده، داوطلبانه بوده و در کمترین فاصله مکانی ممکن از جوامع افراد کم توان، از جمله در مناطق روستایی، در دسترس آنان قرار گیرد. 2. کشورهای عضو باید گسترش آموزش اولیه و مستمر را برای کارشناسان و کارکنان حوزه خدمات توانبخشی و بازتوانی تشویق نمایند. 3. کشورهای عضو باید دسترسی، آشنایی و کاربرد فنآوری ها و لوازم کمکی طراحی شده برای افراد کم توان را، تا جاییکه مرتبط با توانبخشی و بازتوانی می باشد، تشویق نمایند. ماده 27 کار و اشتغال 1. کشورهای عضو حق کار کردن افراد کم توان را به میزان برابر با سایرین به رسمیت می شناسند؛ این امر شامل حق دستیابی به فرصت امرار معاش از طریق انتخاب آزادانة کار یا پذیرفته شدن در یک بازار کار و محیط کاری آزاد، تلفیقی و قابل دسترسی برای افراد کم توان، می شود. کشورهای عضو باید تحقق حق کار کردن را، از جمله برای افرادی که در حین کار دچار کم توانی شده اند، از طریق برداشتن گام های مؤثر، منجمله از راه قانونگذاری، به منظور تحقق موارد ذیل صیانت و تشویق نمایند: (الف) ممنوعیت تبعیض بر مبنای کم توانی در خصوص کلیة موضوعات مرتبط با تمامی اشکال اشتغال از جمله شرایط بکارگیری، استخدام و اشتغال، ارتقای شغلی و شرایط ایمنی و بهداشت کار؛ (ب) صیانت از حقوق افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، در برخورداری از شرایط مطلوب و عادلانة کاری، از جمله فرصت های برابر و دستمزدهای یکسان در ازای کار برابر، شرایط کاری ایمن و بهداشتی، از جمله حمایت در برابر مخاطرات و جبران خسارات؛ (پ) تضمین این امر که افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، قادر به فعالیت در اتحادیه های کارگری و صنفی خودشان خواهند بود؛ (ت) توانمندسازی افراد کم توان در دسترسی مؤثر به برنامه های هدایت شغلی و فنی، عمومی و خدمات جایگزینی و آموزش شغلی و مستمر؛ (ث) تشویق فرصت های اشتغال و ارتقای شغلی برای افراد کم توان در بازار کار و همچنین یاری در یافتن، کسب، حفظ و بازگشت به کار؛ (ج) تشویق فرصت های خود اشتغالی، کسب و کار، ایجاد تعاونی ها و راه اندازی مشاغلی برای خودشان؛ (چ) بکار گماردن افراد کم توان در بخش عمومی؛ (ح) تشویق اشتغال افراد کم توان در بخش خصوصی از طریق سیاست ها وابزارهای مناسب که می تواند شامل برنامه های اقدامی تأیید آمیز، ابزارهای پاداشی و سایر ابزارها باشد؛ (خ) تضمین برقراری مناسب سازی معقول در محل های کار برای افراد کم توان؛ (د) تشویق کسب تجربة کاری از سوی افراد کم توان در بازار کار آزاد؛ (ذ) تشویق بازتوانی شغلی و حرفه ای، برنامه های حفظ کار، و بازگشت به کار برای افراد کم توان. 2. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که افراد کم توان به بردگی و بیکاری کشانده نشده و، به میزان برابر با سایرین، در برابر کار اجباری یا موظف محافظت خواهند شد. ماده 22 استاندارد زیستی مناسب و تأمین اجتماعی 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را در برخورداری از استاندارد مناسب زندگی برای خودشان و اعضای خانواده شان، از جمله غذا، پوشاک و مسکن مناسب و پیشبرد مستمر شرایط زیستی، به رسمیت شناخته و باید اقدامات مناسب را برای صیانت و ارتقای تحقق این حق، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، بعمل آورند. 2. کشورهای عضو حق افراد کم توان را در داشتن تأمین اجتماعی و بهره مندی از این حق، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، به رسمیت شناخته و باید اقدامات لازم را در جهت صیانت و تشویق تحقق این حق بعمل آورند، از جمله اقداماتی به منظور: (الف) تضمین دسترسی برابر افراد کم توان به خدمات آب بهداشتی، و تضمین دسترسی به خدمات، ابزارها و سایر یاری های مناسب و ارزان قیمت برای نیازهای مرتبط با کم توانی؛ (ب) تضمین دسترسی افراد کم توان، بخصوص زنان و دختران کم توان و سالمندان کم توان، به برنامه های تأمین اجتماعی و برنامه های کاهش فقر؛ (پ) تضمین دسترسی افراد کم توان که در شرایط فقر زندگی می کنند و اعضای خانواده آنان، به کمک های دولتی با زمینه های مرتبط با کم توانی، از جمله آموزش مناسب، مشاوره، کمک های مالی، و مراقبت های لازم؛ (ت) تضمین دسترسی افراد کم توان به برنامه های عمومی مسکن؛ (ث) تضمین دسترسی برابر افراد کم توان به برنامه ها و مزایای بازنشستگی. ماده 29 مشارکت در حیات سیاسی و عمومی کشورهای عضو باید حقوق سیاسی افراد کم توان و فرصت بهره مندی آنان از این حقوق را، به میزان برابر با سایرین، تضمین نموده و باید متعهد گردند که: (الف) تضمین نمایند که افراد کم توان قادر خواهد بود بطور ثمربخش و کامل، در حیات سیاسی و عمومی، به میزان برابر با سایرین، مستقیماً یا از طریق نمایندگانی که آزادانه انتخاب نموده اند، مشارکت نمایند، از جمله حق و فرصت افراد کم توان را در رأی دادن و انتخاب شدن منجمله از طریق ذیل تأمین خواهد نمود: ( i ) تضمین اینکه مصالح، رویه ها و تسهیلات رأی دادن، متناسب و قابل دسترسی بوده و درک و استفاده از آنها ساده باشد؛ ( ii ) صیانت از حقوق افراد کم توان در رأی دادن با آرای مخفی در انتخابات و همه پرسی های عمومی بدون دخالت و نظارت بر انتخابات، مداخلة مؤثر در امور و انجام تمامی فعالیت های عمومی، در تمامی سطوح حکومتی و تسهیل کاربرد فنآوری های نوین و کمکی در موارد نیاز؛ ( iii ) تضمین ابراز آزادنة خواست افراد کم توان به عنوان انتخاب کنندگان، و در راستای این هدف مجاز شمردن کمک در رأی دادن از طرف فردی به انتخاب خودشان در هنگام نیاز و طبق در خواست آنان؛ (ب) تشویق فعالانة محیطی که در آن افراد کم توان بتوانند بطور کامل و مؤثر در انجام امور عمومی بدون تبعیض و به میزان برابر با سایرین، مشارکت نموده و تشویق مشارکت آنان در امور عمومی از جمله: (i ) مشارکت در سازمان های مردم نهاد و انجمن های مرتبط با حیات عمومی و سیاسی کشور و در فعالیت ها و امور اجرایی احزاب سیاسی؛ ( ii ) تشکیل و ائتلاف سازمان های افراد کم توان برای نمایندگی افراد کم توان در سطوح بین المللی، ملی، منطقه ای و محلی. ماده 30 مشارکت در حیات فرهنگی، اوقات فراغت، تفریحات و ورزش 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را جهت شرکت داشتن، به میزان برابر با سایرین، در حیات فرهنگی به رسمیت شناخته و باید تمامی اقدامات لازم را در تضمین موارد ذیل برای افراد کم توان بعمل آورند: (الف) بهره مندی از دسترسی به مصالح فرهنگی در قالب های قابل دسترسی؛ (ب) بهره مندی از دسترسی به برنامه های تلویزیونی، فیلم ها، تئاترها و سایر فعالیت های فرهنگی در قالب های قابل دسترسی؛ (پ) بهره مندی از دسترسی به مکان های اجراها، یا خدمات فرهنگی نظیر تئاترها، موزه ها، سالن های سینما، کتابخانه ها و خدمات گردشگری و تا حد امکان، بهره مندی از دسترسی به یادبودها و جایگاه های با اهمیت فرهنگی و ملی. 2. کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت توانمندسازی افراد کم توان به منظور برخورداری از فرصت توسعه و بهره برداری از استعدادهای خلاقانة هنری و روشنفکرانه شان، نه تنها به سود خودشان، بلکه در عین حال در جهت غنای جامعه بعمل آورند. 3. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را بر طبق قوانین بین المللی، در جهت تضمین این امر که قوانین حمایت از مالکیت معنوی باعث ایجاد موانع غیر معقول یا تبعیض آمیز بر سر راه دسترسی افراد کم توان به مصالح فرهنگی نخواهد شد، بعمل آورند. 4. افراد کم توان باید به میزان برابر با سایرین مشمول شناسایی و صیانت از هویت فرهنگی و زبانی خاص خودشان، از جمله زبان های اشاره و فرهنگ ناشنوایان، گردند. 5. با چشم انداز توانمندسازی افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، در فعالیت های اوقات فراغت، تفریحی و ورزشی، کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در موارد ذیل بعمل آورند: (الف) تشویق کردن و ارتقای مشارکت افراد کم توان در فعالیت های عمدة ورزشی در تمام سطوح در گسترده ترین سطح ممکن؛ (ب) تضمین این امر که افراد کم توان فرصت سازماندهی، توسعه و تشریک مساعی در فعالیت های ورزشی و تفریحی ویژة کم توانان را داشته و در این راستا، تشویق ایجاد و برقراری ساختارها، آموزش و منابع مناسب، به میزان برابر با سایرین؛ (پ) تضمین دسترسی افراد کم توان به اعتبارات ورزشی، تفریحی و گردشگری؛ (ت) تضمین دسترسی کودکان کم توان، به میزان برابر با سایر کودکان، به مشارکت در فعالیت های بازی، اوقات فراغت و تفریح، از جمله فعالیت هایی در سیستم مدرسه؛ (ث) تضمین دسترسی افراد کم توان به خدمات عرضه شده از سوی افراد دخیل در سازماندهی فعالیت های اوقات فراغت، گردشگری، تفریحی و ورزشی؛ ماده 31 جمع آوری داده ها و آمار 1. کشورهای عضو جمع آوری اطلاعات مناسب از جمله داده های پژوهشی و آماری را جهت توانمندسازی آنان در صورتبندی و پیاده سازی سیاست های تأثیرگذار بر پیمان نامة حاضر بر عهدة می گیرند. فرآیند جمع آوری و نگهداری این اطلاعات باید: (الف) منطبق با صیانت های مصوب حقوقی، از جمله قوانین مرتبط با حفاظت داده ها باشند، تا قابلیت اعتماد و احترام به حریم خصوصی افراد کم توان تضمین شود؛ (ب) منطبق با هنجارهای پذیرفته شدة بین المللی در دفاع از حقوق بشری و آزادی های بنیادین و اصول اخلاقی در جمع آوری و کاربرد آمار باشد. 2. اطلاعات جمع آوری شده بر طبق این ماده، باید در صورت لزوم منتشر شده و برای کمک به ارزیابی نحوة پیاده سازی تعهدات کشورهای عضو به پیمان نامة حاضر و شناسایی و اشاره به موانع پیش روی افراد کم توان در تحقق حقوقشان به کار روند. 3. کشورهای عضو باید مسئولیت انتشار این آمارها و تضمین دسترسی افراد کم توان و سایر افراد به آنها را بر عهده گیرند. ماده 32 همکاری بین المللی 1. کشورهای عضو اهمیت همکاری های بین المللی و ارتقای آن را در حمایت از تلاش های ملی به منظور تحقق اهداف و چشم اندازهای پیمان نامة حاضر تشخیص داده و اقدامات لازم و ثمربخش را در این خصوص در بین دو یا چند کشور و در صورت لزوم با مشارکت سازمان های ملی و منطقه ای مرتبط و نهادهای مدنی، بخصوص سازمان های افراد کم توان، متعهد می گردند. این اقدامات علاوه بر سایر موارد شامل این موارد هم می تواند باشد: (الف) تضمین این امر که همکاری های بین المللی و از جمله برنامه های توسعه بین المللی در بر گیرنده و در دسترس افراد کم توان هم خواهد بود؛ (ب) تسهیل و پشتیبانی از ظرفیت سازی از جمله از طریق تبادل و اشتراک اطلاعات، تجارت، برنامه های آموزشی و فعالیت های نمونه؛ (پ) تسهیل همکاری در پژوهش و دستیابی به آگاهی های علمی و فنی؛ (ت) در صورت لزوم تأمین کمک های فنی و اقتصادی از جمله از طریق تسهیل دسترسی و به اشتراک گذاری فنآوری های کمکی و قابل دسترسی و از طریق انتقال فنآوری. ماده 33 پیاده سازی و نظارت ملی 1. کشورهای عضو، بر طبق سیستم سازمانی خود، باید یک یا چند نقطه تصمیم گیری را در درون دولت برای موضاعات مرتبط با پیاده سازی پیمان نامة حا ضر طراحی کرده و باید ملاحظات لازم را در استقرار یا طراحی یک سازوکار هماهنگ کننده در درون دولت، به منظور تسهیل فعالیت های مرتبط در بخش های مختلف و در سطوح مختلف، بعمل آورند. 2. کشورهای عضو باید در صورت لزوم براساس سیستم های حقوقی و اجرایی خود به نگهداری، تقویت، طراحی و تأسیس چهارچوبی مشتمل بر یک یا چند سازوکار مستقل به منظور ارتقاء، صیانت و نظارت بر پیاده سازی پیمان نامة حاضر در درون دولت مبادرت ورزند. در هنگام طراحی یا تأسیس چنین سازوکاری، کشورهای عضو باید اصول مرتبط با وضعیت و عملکرد نهادهای ملی حمایت و ارتقای حقوق بشری را مد نظر قرار دهند. 3. نهادهای مدنی و بخصوص افراد کم توان و سازمان های نمایندة آنان باید بطور کامل در فرآیند نظارت مداخله و مشارکت داشته باشند. ماده 34 کمیتة حقوق افراد کم توان 1. برای انجام دادن عملکردهایی که در ادامه ذکر می شود، کمیتة حقوق افراد کم توان (که منبعد کمینه نامیده خواهد شد) تشکیل می گردد. 2. کمیته در زمان لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر از دوازده عضو تشکیل خواهد گردید. پس از پیوستن 60 عضو دیگر به پیمان نامه، 6 نفر دیگر به تعداد اعضای کمیته افزوده می شود، تا به حداکثر تعداد خود که 18 نفر است، برسد. 3. اعضای کمیته با مسئولیت شخصی به انجام وظیفه در کمیته پرداخته و باید دارای وجهة اخلاقی بالا و تجربه و شایستگی شناخته شده در حوزة تحت پوشش پیمان نامة حاضر باشند. در هنگام اعلام نامزدی کاندیدها از سوی کشورهای عضو،‌ از آنان درخواست می شود که ملاحظات لازم را در خصوص مقررات ذکر شده در بند 3 مادة 4 پیمان نامة حاضر، رعایت نمایند. 4. اعضای کمیته از سوی کشورهای عضو انتخاب خواهند شد و ملاحظات لازم در خصوص توزیع جغرافیایی عادلانه، حضور نمایندگانی از گونه های تمدنی متفاوت و از سیستم های حقوقی اصلی، متعادل بودن جنسیت نمایندگان و مشارکت متخصصان دارای کم توانی، رعایت خواهد گردید. 5. اعضای کمیته با آرای مخفی و از میان فهرست افرادی که به نمایندگی از سوی کشورهای عضو نامزد شده اند، در نشست های کشورهای عضو انتخاب می گردند. در این نشست ها، که با حضور دو سوم اعضا رسمیت می یابد، افرادی که بالاترین آرا را کسب کرده و اکثریت مطلق آرای کشورهای عضو حاضر و رأی دهنده را به دست آورند، به عضویت کمیته در می آیند. 6. اولین انتخابات باید پیش از انقضای مهلت شش ماهه از تاریخ لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر برگزار گردد. حداقل چهار ماه پیش از تاریخ برگزاری هر انتخابات، دبیر کل سازمان ملل متحد طی نامه ای به کشور های عضو، از آنان درخواست می نماید ظرف مدت دو ماه اسامی نامزدهایشان را ثبت نمایند. متعاقباً دبیر کل فهرستی به ترتیب حروف الفبا از تمامی افراد نامزد شده و کشورهایی که آنها را نامزد کرده اند تهیه و این فهرست را به کشورهای عضو پیمان نامة حاضر تسلیم می نماید. 7. اعضای کمیته برای یک دورة چهار ساله انتخاب می گردند. آنها از شانس انتخاب مجدد برای یک دورة دیگر برخوردارند. دورة خدمت شش نفر از اعضای انتخاب شده در اولین انتخابات پس از گذشت دو سال منقضی خواهد گردید. بلافاصله پس از اولین انتخابات، اسامی این شش عضو باید از سوی رئیس نشست مورد اشاره در بند 5 ماده حاضر، به قید قرعه انتخاب گردد. 8 . انتخاب شش عضو اضافی کمیته باید در فاصله بین انتخابات دوره ای، بر طبق مقررات این ماده صورت پذیرد. 9. در صورت فوت، کناره گیری یا اعلام عدم امکان ادامة همکاری یکی از اعضای کمیته، بنا به هر دلیلی، کشور عضوی که آن عضو را نامزد نموده بود، کارشناس دیگری را که دارای همان کیفیات بوده و الزامات تعیین شده در مقررات مادة حاضر را برآورده سازد، به منظور خدمت در مهلت باقی مانده، معرفی خواهد نمود. 10. کمیته آیین نامة داخلی خود را تصویب خواهد نمود. 11. دبیرکل سازمان ملل باید کارکنان و امکانات لازم را برای اجرای ثمربخش فعالیت های کمیته بر طبق پیمان نامة حاضر، فراهم نموده و نشست اولیة آن را ترتیب دهد. 12. در صورت تصویب مجمع عمومی، اعضای کمیتة تشکیل شده براساس پیمان نامة حاضر، مطابق با اصول و شرایط مصوب مجمع عمومی و به تناسب اهمیت مسئولیت های کمیته، از منابع سازمان ملل متحد، حقوق دریافت خواهند داشت. 13. اعضای کمیته از تسهیلات، امتیازات و مصونیت های کارشناسان مأمور سازمان ملل متحد که در بخش های متناظر پیمان نامة امتیازات و مصونیت های سازمان ملل متحد پیش بینی شده است، برخوردار خواهند بود. ماده 35 گزارش های کشورهای عضو 1. هر یک از کشورهای عضو باید گزارش جامعی از اقدامات انجام یافته در جهت ایفای تعهدات خود تحت پیمان نامة‌ حاضر و پیشرفت های حاصل شده در این خصوص را، ظرف مدت دو سال پس از لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر در کشور متبوعه خود، از طریق دبیر کل به کمیته تقدیم نمایند. 2. بعد از تسلیم این گزارش اولیه، کشورهای عضو باید گزارش های بعدی را حداکثر هر چهار سال یکبار و در صورت درخواست کمیته در فواصل کمتر به کمیته تقدیم کنند. 3. کمیته درخصوص کلیة خط مشی هایی که باید در گزارش ها رعایت گردد، تصمیم گیری می نماید. 4. کشور عضوی که گزارش جامع اولیه را به کمیته تقدیم نموده باشد، نیازی ندارد که در گزارش های بعدی اطلاعاتی را که قبلاً ارائه نموده است تکرار نماید. در هنگام تهیه گزارش ها برای کیمته، از کشورهای عضو خواسته می شود این کار را طی یک فرآیند آزاد و سفاف انجام داده و ملاحظات لازم را در خصوص مقررات بند 3 مادة 4 پیمان نامة حاضر رعایت نمایند. 5. گزارش ها باید عوامل و مشکلات تأثیرگذار بر میزان تحقق تعهدات مندرج در پیمان نامة حاضر را مشخص نمایند. ماده 36 رسیدگی به گزارش ها 1. هر گزارش از سوی کمیته مورد رسیدگی قرار گرفته و پیشنهادها و توصیه های عمومی، در صورت لزوم، در مورد آنها بعمل آمده و به کشور عضو مسترد می گردد. کشور عضو مجاز است با هرگونه اطلاعات به انتخاب خود به کمیته پاسخ گوید. کمیته می تواند اطلاعات تکمیلی را در خصوص پیاده سازی پیمان نامة حاضر، از کشورهای عضو درخواست نماید. 2. اگر یکی از کشورهای عضو در تقدیم گزارش اهمال نماید، کمیته مجاز است لزوم تحقیق در خصوص اجرای پیمان نامة حاضر را به استناد اطلاعات قابل اعتماد در دسترس کمیته، به کشور مربوطه اعلام و در صورت عدم تحویل گزارش پس از مهلت سه ماهه از اخطار این تحقیق را انجام دهد. کمیته از کشور متبوع جهت مشارکت در اینگونه تحقیقات دعوت بعمل خواهد آورد. در صورتی که کشور مربوطه در پاسخ گزارش لازم را تقدیم نماید، ترتیبات مقرر در بند اول ماده حاضر اعمال خواهند شد. 3. دبیر کل سازمان ملل متحد به گزارش های تمامی کشورهای عضو دسترسی خواهد داشت. 4. کشورهای عضو باید گزارش های خود را بطور گسترده در کشورهای متبوع خود در اختیار عموم قرار داده و دسترسی به پیشنهادها وتوصیه های مربوط به گزارش ها را تسهیل نمایند. 5. کمیته در صورت صلاحدید، باید گزارش های کشورهای عضو را به منظور برآوردن درخواست ها، یا مشخص ساختن نیاز به توصیه ها یا مشاوره های فنی مندرج در آنها، به همراه مشاهدات و توصیه های کمیته در خصوص این درخواست ها یا اشارات به آژانس ها، سرمایه گذاری ها و برنامه های ملل متحد منتقل نماید. ماده 37 همکاری میان کشورهای عضو و کمیته 1. تمامی کشورهای عضو باید با کمیته هکاری کرده و اعضای کمیته را در تحقق وظایفشان یاری نمایند. 2. کمیته در روابط خود با کشورهای عضو، ملاحظات لازم را در خصوص روش ها و شیوه های بهبود ظرفیت های ملی، به منظور پیاده سازی پیمان نامة حاضر، از جمله از طریق همکاری های بین المللی بعمل خواهد آورد. ماده 38 روابط کمیته با سایر بخش های سازمان ملل متحد به منظور تقویت پیاده سازی مؤثر پیمان نامة حاضر و تشویق همکاری های بین المللی در حوزه های تحت پوشش این پیمان نامه: (الف) آژانس های تخصصی و سایر بخش های سازمان ملل متحد متعهد می گردند که ملاحظات مربوط به پیاده سازی ترتیبات پیمان نامة حاضر را تا جایی که در حوزه وظایف آنها می گنجد بر عهده گیرند. کمیته می تواند هرگاه که لازم دید از آژانس های تخصصی و سایر بخش های ذیصلاح سازمان ملل متحد، برای ارائة نظرات تخصصی در پیاده سازی پیمان نامه و در حوزه هایی که در چشم انداز وظایف محولة آنان می گنجد، دعوت بعمل آورد. کمیته می تواند از آژانس های تخصصی و سایر بخش های سازمان ملل متحد درخواست نماید گزارش های خود را در خصوص پیمان نامه، در حوزه های مربوط به وظایف محوله آنان، به کمیته تقدیم نمایند؛ (ب) کمیته مجاز است در راستای اجرای وظایف خود، در صورت صلاخدید و با هدف سازگار شدن با خط مشی ها، پیشنهادها و توصیه های عمومی سایر بخش های سازمان ملل متحد، که بر اساس پیمان های بین اللمللی حقوق بشری تتشکیل شده اند و به منظور اجتناب از موازی کاری و همپوشانی در اجرای وظایف آنان، با آنها مشورت بعمل آورد. ماده 39 گزارش کمیته کمیته باید هر دو سال یکبار گزارش فعالیت های خود را به مجمع عمومی و شورای اقتصادی و اجتماعی اعلام نموده و می تواند پیشنهاد ها و توصیه های عمومی خود را بر اساس ارزیابی گزارش ها و اطلاعات دریافتی از کشورهای عضو، ارائه نماید. این پیشنهادها و توصیه های عمومی باید در کنار نقطه نظرات کشورهای عضو در گزارش کمیته گنجانده شوند. ماده 40 کنفرانس کشورهای عضو 1. کشورهای عضو به منظور تبادل نظر در خصوص موضوعات مرتبط با پیاده سازی پیمان نامة حاضر بطور منظم در کنفرانس کشورهای عضو با هم دیدار خواهند کرد. 2. حداکثر شش ماه پس از لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر، کنفرانس کشورهای عضو باید از سوی دبیر کل سازمان ملل متحد برگزار گردد. جلسات بعدی به صورت دو سالانه، یا براساس تصمیم کنفرانس کشورهای عضو، از طرف دبیر کل سازمان ملل متحد برگزار می گردد. ماده 41 امانت دار دبیر کل سازمان ملل متحد امانت دار پیمان نامة حاضر خواهد بود. ماده 42 امضا پیمان نامة حاضر برای امضا از طرف تمامی دولت ها و سازمان های یکپارچه منطقه ای از تاریخ 30 مارس 2007 ، در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک، مفتوح می باشد. ماده 43 درخواست عضویت پیمان نامة حاضر باید در معرض تصویب دولت های امضا کننده و تائید رسمی سازمان های یکپارچه منطقه ای قرار گیرد. پیمان نامه در دسترس تمامی دولت ها یا سازمان های همکاری منطقه ای که آن را امضا نکرده اند، قرار خواهد داشت. ماده 44 سازمان های همکاری منطقه ای 1. «سازمان همکاری منطقه ای» به معنای سازمان متشکل از دولت های مستقل یک منطقه است که دولت های عضو در آن دارای صلاحیت در خصوص موضوعات تحت کنترل پیمان نامة حاضر می باشند. این سازمان ها باید تدر چارچوب ابزارهای اعلام رسمی خودشان، گسترة صلاحیت خود را در خصوص موضوعات مصوب این پیمان نامه اعلام نمایند. متعاقباً آنها باید هرگونه تغییر در گسترة صلاحیت خود را به امانتدار اطلاع دهند. 2. ارجاعات به کشورهای عضو در پیمان نامة حاضر این سازمان ها را هم، در محدودة صلاحیت آنها، در بر خواهد دهند. 3. به منظور برآورده کردن اهداف بند 1 ماده 45 و بندهای 2 و 3 ماده 47، هیچ گونه شرایط اعمال شده از سوی سازمان همکاری منطقه ای، نباید به حساب آورده شود. 4. سازمان های همکاری منطقه ای در موضوعاتی که در حوزه صلاحیت آنها می گنجند، می توانند از حق رأی دادن در کنفرانس کشورهای عضو، با تعداد آرایی برابر با تعداد کشورهای عضو سازمان که اعضای پیمان نامة حاضر هستند، برخوردار گردند. در صورتی که هر یک از دولت های عضو چنین سازمانی از حق خود در رأی دادن استفاده نماید، سازمان نمی تواند از حق رأی دادن خود استفاده کند و بالعکس. ماده 45 لازم الاجرا شدن 1. پیمان نامة حاضر سی روز پس از تسلیم بیستمین اعلام عضویت یا تصویب، لازم الاجرا خواهد شد. 2. برای هر کشور یا سازمان همکاری منطقه ای، که پیمان نامه را پس از تسلیم بیستمین اعلام تصویب، تأیید رسمی یا مورد پذیرش قرار دهد، پیمان نامه در سی امین روز پس از تسلیم این اعلام از سوی آن دولت لازم الاجرا خواهد شد. ماده 46 حق تحفظ 1. حق تحفظ هایی که مغایر با منظور و اهداف پیمان نامة حاضر باشند، مجاز نخواهد بود. 2. حق تحفظ را می توان در هر زمان اعمال نمود. ماده 47 اصلاحیه ها 1. هر کشور عضو می تواند اصلاحیه ای بر پیمان نامة حاضر تهیه و آن را به دبیر کل سازمان ملل متحد تقدیم نماید. دبیر کل باید تمامی اصلاحیه های پیشنهادی را همراه با درخواست اعلام نظر در خصوص موافقت کشورهای عضو با تشکیل کنفرانس کشورهای عضو، به منظور تبادل نظر و تصمیم گیری در خصوص پیشنهادها، به کشورهای عضو ارسال نماید. در چنین مواردی و در صورتی که ظرف مدت چهار ماه از تاریخ ارسال، حداقل یک سوم از کشورهای عضو با برگزاری کنفرانس موافق باشند، دبیر کل باید کنفرانس را با حمایت سازمان ملل متحد برگزار نماید. هر اصلاحیه با اکثریت دو سوم از کشورهای عضو حاضر مورد پذیرش قرار می گیرد و رأی گیری برای تأیید باید از طرف دبیر کل به مجمع عمومی و بعد از آن برای تصویب به کلیه کشورهای عضو تقدیم گردد. 2. اصلاحیه ای که براساس ترتیبات مقرره در بند 1 مادة حاضر طرح و تصویب شود، در سی امین روز پس از این که تعداد اعلام تصویب های تقدیم شده به دو سوم تعداد کشورهای عضو در تاریخ تصویب اصلاحیه برسد، لازم الاجرا خواهد شد. از آن به بعد، این اصلاحیه برای هر کشور عضو، در سی امین روز پس از تسلیم اعلام قبولی، لازم الاجرا خواهد شد. یک اصلاحیه تنها برای کشورهایی که آن را تصویب نموده اند الزام آور خواهد بود. 3. اگر کنفرانس کشورهای عضو با اجماع اصلاحیه ای را بر طبق بند 1 مادة حاضر مطرح و تصویب نماید که منحصراً در ارتباط با اصول 34، 38، 39 و 40 پیمان نامه باشد، این اصلاحیه در سی امین روز پس از این که تعداد اعلام تصویب های تسلیم شده به تعداد دو سوم کشورهای عضو در تاریخ طرح اصلاحیه برسد، برای تمام کشورهای عضو لازم الجرا خواهد بود. ماده 48 خروج از پیمان نامه هر کشور عضو می تواند با اعلام کتبی به دبیر کل سازمان ملل متحد، از پیمان نامة حاضر خارج شود. خروج از پیمان نامه یک سال پس از تاریخ دریافت اعلام از سوی دبیر کل عملی می شود. ماده 49 قالب های در دسترس متن پیمان نامة حاضر باید در قالب های دسترس پذیر، قابل دستیابی باشد. ماده 50 متن های معتبر متن های عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیایی پیمان نامة حاضر، همگی از اعتبار یکسانی برخوردارند. با حضور امضا کنندگان تام الاختیار ذیل که از طرف دولت های متبوع خود برای این امر کاملاً مجاز می باشند، پیمان نامة حاضر به امضاء رسید. پیمان نامة حقوق افراد کم توان (کنوانسیون حقوق معلولان) دیباچه: کشورهای عضو پیمان نامة حاضر (الف) ضمن تأکید بر اصول مصرح در منشور ملل متحد که ارزش و کرامت ذاتی و حقوق برابر و سلب ناشدنی تمامی اعضای خانواده بسشری را به مثابة بنیان آزادی، عدالت وصلح در جهان به رسمیت می شناسند؛ (ب) با به رسمیت شناختن این نکته که ملل متحد، در اعلامیه جهانی حقوق بشر و در پیمان نامة بین المللی حقوق بشر، بر این امر تأکید و موافقت کرده است که کلیه افراد بدون هیچ گونه تبعیصی از تمامی آزادی ها و حقوق ذکر شده در آن اعلامیه و پیمان نامه برخوردارند؛ (پ) ضمن تأیید مجدد بر جهانشمول بودن، منفک نبودن، وابستگی متقابل و روابط درونی تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین و ضرورت تضمین بهره مندی کامل و بدون تبعیض افراد کم توان از این حقوق و آزادی ها؛ (ت) ضمن یادآوری میثاق جهانی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ؛ میثاق جهانی حقوق مدنی و سیاسی ؛ پیمان نامة بین المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی ؛ پیمان نامة رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان ؛ پیمان نامة منع شکنجه و سایر رفتارها یا مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز ؛ پیمان نامه حقوق کودک ؛ و پیمان نامة بین المللی دفاع از حقوق تمامی کارگران مهاجر و اعضای خانواده های آنان ؛ (ث) ضمن به رسمیت شناختن این امر که کم توانی مفهومی رو به رشد بوده و معلولیت ناشی از تعامل میان افراد دارای اختلال و موانع نگرشی و محیطی است که از مشارکت کامل و ثمربخش آنان در جامعه به میزان برابر با سایرین جلو گیری می کند؛ (ج) ضمن تشخیص اهمیت اصول و خط مشی های مصرح در برنامة جهانی اقدام در خصوص افراد کم توان و نیز قواعد استاندارد برابر سازی فرصتها برای افراد کم توان در جهت تأثیرگذاری بر ارتقاء، صورت بندی و ارزیابی سیاستها، طرحها، برنامه ها و اقدامات در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی به منظور برابر سازی فزونتر فرصتها برای افراد کم توان؛ (چ) ضمن تأکید بر اهمیت برجسته ساختن موضوعات کم توانی به مثابة بخش یک پارچه ای از راهبردهای متناظر با توسعه پایدار؛ (ح) همچنین با برسمیت شناختن این امر که تبعیض بر علیه افراد بر مبنای کم توانی به منزلة نقض ارزش و کرامت ذاتی افراد بشری است؛ (خ) به علاوه با به رسمیت شناختن تنوع افراد کم توان؛ (د) ضمن به رسمیت شناختن ضرورت ارتقاء و حمایت از حقوق کلیة افراد کم توان، منجمله افرادی که نیازمند حمایت های فزون تر هستند؛ (ذ) ضمن ابراز نگرانی از این امر که علیرغم تمامی این شیوه ها و تعهدات افراد کم توان همچنان با موانعی بر سر راه مشارکتشان به عنوان اعضای برابر جامعه روبرو بوده و نقض حقوق بشری آنان در تمامی بخش های جهان هنوز ادامه دارد؛ (ر) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت همکاری های بین المللی در پیشبرد شرایط زیستی افراد کم توان در تمامی کشورها بخصوص کشورهای در حال توسعه؛ (ز) ضمن به رسمیت شناختن وجود ارزشمند و سهم بالقوه ای که افراد کم توان در بهزیستی نهایی و تنوع جوامع شان دارند، و اینکه ارتقای بهره مندی کامل افراد کم توان از حقوق بشری و آزادی های بنیادیشان و مشارکت کامل آنان، منجر به تقویت حسن تعلق آنان و پیشرفت های چشمگیر در توسعه اقتصادی، اجتماعی و انسانی جامعه و ریشه کنی فقر خواهد گردید؛ (ژ) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت خودمختاری و استقلال فردی برای افراد کم توان، از جمله آزادی اتخاذ تصمیم برای خودشان؛ (س) نظر به این که افراد کم توان باید فرصت مداخلة فعال درفرآیندهای تصمیم سازی های مرتبط با سیاست ها و برنامه ها، منجمله سیاست ها و برنامه هایی که مستقیماً با خود آنها در ارتباط است، داشته باشند؛ (ش) ضمن ابراز نگرانی از شرایط دشوار فراروی افراد کم توان که در معرض اشکال چندگانه یا تشدید شدة تبعیض بر مبنای نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، دیدگاه های سیاسی و غیره، خاستگاه ملی، قومی، قبیله ای یا اجتماعی، دارایی، تولد، سن و سایر موقعیت ها می باشند؛ (ط) ضمن به رسمیت شناختن این امر که زنان و دختران کم توان اغلب با خطر بیشتر خشونت، ضرب و جرح یا سؤ استفاده، غفلت یا رفتار مسامحه کارانه، سؤ رفتار یا بهره کشی، در داخل و خارج از خانه مواجهند؛ (ظ) ضمن به رسمیت شناختن این امر که کودکان کم توان باید بهره مندی کامل از تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایر کودکان، داشته و ضمن یادآوری تعهداتی که کشورهای عضو پیمان نامه حقوق کودک برای دستیابی به این اهداف بر عهده گرفته اند؛ (ع) ضمن تأکید بر ضرورت عدم دخیل نمودن یک چشم انداز جنسیتی در تمامی تلاش ها جهت ارتقای بهره مندی کامل افراد کم توان از حقوق بشری و آزادی های بنیادی؛ (غ) ضمن برجسته ساختن این واقعیت که اکثریت افراد کم توان در شرایط فقر بسر برده و در همین رابطه به رسمیت شناختن ضرورت حیاتی توجه به تأثیرات منفی فقر بر افراد کم توان؛ (ص) با در نظر گرفتن اینکه شرایط صلح و مامنیت مبتنی بر احترام کامل به اهداف و اصول مصرح در منشور ملل متحد و رعایت ابزارهای قابل اجرای حقوق بشر، بخصوص در حین درگیری های مسلحانه و اشغال بیگانه، برای حمایت همه جانبه از افراد کم توان، از ضرورت بالایی برخوردارند؛ (ض) ضمن به رسمیت شناختن اهمیت دسترسی به محیط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی و به بهداشت و آموزش، و به اطلاعات و ارتباطات، در قادر سازی افراد کم توان به منظور بهره مندی کامل از حقوق بشر آزادی های بنیادین؛ (ف) با یقین به اینکه هر فرد نسبت به افراد دیگر و نسبت به جامعه ای که به آن تعلق دارد، وظایفی بر عهده داشته و مسئولیت محقق ساختن ارتقاء و نظارت بر حقوق به رسمیت شناخته شده در میثاق جهانی حقوق بشر را بر دوش دارد؛ (ق) با اذعان به این امر که خانواده واحد طبیعی و بنیادین جامعه بوده و تحت حمایت جامعه و دولت قرار دارد و اینکه افراد کم توان و اعضای خانوادة آنان باید از حمایت ها و یاری های ضروری در جهت قادرسازی خانواده ها به منظور تشریک مساعی در بهره مندی کامل و برابر افراد کم توان از حقوقشان، برخوردار گردند؛ (ک) و با اذعان بر این امر که یک پیمان نامة بین المللی جامع و فراگیر برای ارتقاء و حمایت از حقوق و کرامت افراد کم توان نقش چشمگیری در رفع کاستی های آشکار اجتماعی افراد کم توان و ارتقای مشارکت آنان با فرصت های برابر در سپهرهای مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه، خواهد داشت؛ موافقت خود را با اصول ذیل اعلام می دارند: ماده 1 اهداف هدف از پیمان نامة حاضر ارتقاء، حمایت و تضمین بهره مندی کامل و برابر تمامی افراد کم توان از کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، و ترویج احترام به کرامت ذاتی آنها می باشد. افراد کم توان شامل تمامی افرادی می شوند که دارای اختلالات دیرپای جسمی، ذهنی، هوشی یا حسی هستند و این اختلالات در تعامل با موانع گوناگون، از مشارکت کامل و ثمربخش آنان در جامعه، به میزان برابر با سایرین، جلوگیری می کنند. ماده 2 تعاریف به منظور اهداف پیمان نامة حاضر: ‍‍»ارتباطات» شامل زبان ها، نمایش متن، بریل، ارتباطات ملموس، درشت نمایی، چند رسانه ای قابل دسترسی و همچنین ارتباطات مکتوب، صوتی، زبان صریح، خوانندة انسانی و شیوه ها، ابزارها و قالب های ارتباطات غیر کلامی و جایگزین ، منجمله فناوری اطلاعات و ارتباطات قابل دسترسی می باشد. «زبان» شامل زبان های گفتاری و اشاره و سایر اشکال زبان های غیر گفتاری می باشد. «تبعیض بر مبنای ناتوانی » به معنای هر گونه تمایز، طرد یا محدودیت براساس ناتوانی است که هدف یا تأثیر آن ایجاد اختلال یا از میان بردن حق شناسایی، بهره مندی یا احقاق کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایرین، در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سایر حوزه ها می باشد. این مورد شامل کلیة اشکال تبعیض از جمله نفی مناسب سازی معقول می شود. «مناسب سازی معقول » به معنای تعدیلات و سازگاری های ضروری و لازمی است که بدون تحمیل فشارهای نامتجانس یا غیر ضروری، هر گاه در مورد خاصی ضرورت یابند، بهره مندی و یا تحقق کلیة حقوق بشری و آزادی های بنیادین را برای افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، تضمین می نمایند. «طراحی فراگیر » به معنای طراحی محصولات، محیط، برنامه ها و خدمات به نحوی است که تا حد امکان بدون نیاز به تعدیل یا طراحی ویژه برای همه افراد قابل استفاده باشد. «طراحی فراگیر» نباید موجب ممانعت از کاربرد وسایل کمکی برای گروه های خاص افراد کم توان در موارد ضروری شود. ماده 3 اصول عام اصول پیمان نامة حاضر، موارد ذیل خواهند بود: (الف) احترام به کرامت ذاتی، خودمختاری فردی از جمله آزادی انجام انتخاب شخصی، و استقلال فردی: (ب) عدم تبعیض؛ (پ) مشارکت کامل و ثمربخش و تلفیق در جامعه؛ (ت) احترام به تفاوت ها و پذیرش افراد کم توان به عنوان بخشی از تنوع انسانی و بشریت؛ (ث) برابری فرصت ها؛ (ج) دسترسی؛ (چ) برابری میان زن و مرد؛ (ح) احترام به ظرفیت های در حال رشد کودکان کم توان و حرمت قایل شدن برای حق کودکان کم توان در حفظ هویت خودشان؛ ماده 4 تعهدات عام 1. کشورهای عضو متعهد می گردند تحقق کامل تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین را برای کلیة افراد کم توان بدون هیچ گونه تبعیضی بر مبنای کم توانی تضمین نموده و ارتقاء بخشند. برای دستیابی به این هدف، کشورهای عضو متعهد می گردند: (الف) کلیه ابزارهای قانونگذاری، اجرایی و سایر ابزارها را در جهت پیاده سازی حقوق به رسمیت شناخته شده در پیمان نامة حاضر به کار گیرند؛ (ب) کلیه ابزارهای لازم، منجمله ابزارهای قانونگذاری را در جهت تعدیل یا لغو قوانین، مقررات، آداب و رسوم و اقدامات رایج که متضمن تبعیض بر علیه افراد کم توان می باشد، به کار گیرند؛ (پ) ارتقاء و دفاع از حقوق بشری افراد کم توان را در تمامی سیاست ها و برنامه ها مد نظر قرار دهند؛ (ت) از دست زدن به هر گونه اقدام یا فعالیت مغایر با پیمان نامة حاضر اجتناب ورزیده و تضمین نمایند که مقامات و نهادهای عمومی بر طبق پیمان نامة حاضر اقدام خواهند نمود؛ (ث) کلیه اقدامات لازم را در جهت رفع تبعیض بر مبنای کم توانی از سوی هر فرد سازمان یا مؤسسة خصوصی انجام دهند؛ (ج) پژوهش و توسعة کالاها، خدمات، تجهیزات و امکانات را با طراحی فراگیر بر طبق تعریف مادة 2 پیمان نامة حاضر به نحوی که نیازمند حداقل مناسب سازی احتمالی و کمترین هزینه در جهت تطابق با نیازهای یک فرد کم توان باشد، متعهد گردیده یا ارتقاء بخشند تا دسترسی و استفاده از آنها توسط این افراد ارتقاء یافته و طراحی فراگیر را در توسعة استانداردها و خط مشی ها تشویق نمایند؛ (چ) پژوهش و توسعه و نیز در دسترس بودن و کاربرد فنآوری های نوین، منجمله فناوری های اطلاعات و ارتباطات، وسایل کمکی راه پیمانی ، ابزارها و فنآوری های کمکی مناسب برای افراد کم توان را با اولویت فنآوری های ارزان قیمت، بر عهده گرفته یا تشویق نمایند؛ (ح) اطلاعات قابل دسترسی برای افراد کم توان را در خصوص وسایل کمکی راه پیمایی، ابزارها و فنآوری های کمکی، منجمله فنآوری های نوین و نیز سایر اشکال خدمات و تسهیلات کمکی و حمایتی تأمین نمایند؛ (خ) آموزش شاغلین و کارکنانی را که با افراد کم توان سر و کار دارند در زمینة حقوق به رسمیت شناخته شده در پیمان نامة حاضر تشویق نمایند، به نحوی که کمک ها و خدمات تضمین شده از سوی این حقوق بهتر تأمین شوند؛ 2. در خصوص حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، هر یک از کشورهای عضو متعهد می گردند اقدامات لازم را به میزان حداکثر منابع در دسترس خویش، و در صورت نیاز در قالب همکاری های بین المللی، با چشم انداز دستیابی بیش از پیش به تحقق کامل این حقوق، بدون لطمه زدن به آن دسته از تعهدات مندرج در پیمان نامة حاضر که براساس قوانین بین المللی بلافاصله قابل اعمال می باشند، به کار بندند. 3. در جهت اجرا و پیاده سازی قوانین و سیاست ها به منظور تحقق پیمان نامة حاضر، و در سایر فرآیندهای تصمیم گیری در ارتباط با موضوعات مرتبط به افراد کم توان، کشورهای عضو باید افراد کم توان، منجمله کودکان کم توان را بطور فعال دخیل ساخته و از مشاوره با آنان بهره مند گردند؛ 4. هیچ یک از مندرجات پیمان نامة حاضر نباید بر مقرراتی که در تحقق حقوق افراد کم توان مساعدتر بوده و در قوانین یک کشور عضو یا قوانین بین المللی لازم الاجرا در آن کشور مندرج هستند، تأثیر بگذارد. نباید هیچ گونه محدودیت یا نقضی در خصوص هر یک از حقوق انسانی و آزادی های بنیادین به رسمیت شناخته شده یا موجود در کشورهای عضو در هنگام تبدیل این پیمان نامه به قانون، پیمان، مقررات یا آداب و رسوم، به این بهانه که پیمان نامة حاضر این حقوق و آزادی ها را به رسمیت نشناخته یا آنها را به میزان کمتری به رسمیت شناخته است، ایجاد گردد. 5. مفاد پیمان نامة حاضر باید به تمامی بخش های دولت های فدرال بدون هیچ گونه محدودیت یا استثنایی تسری یابد. ماده 5 برابری و عدم تبعیض 1. کشورهای عضو اذعان دارند که تمامی افراد در پیشگاه قانون برابر بوده و بدون هیچ تبعیضی از حمایت یکسان و سود برابر از قانون برخوردارند. 2. کشورهای عضو باید هرگونه تبعیض را بر مبنای کم توانی ممنوع کرده و حمایت قانونی و مؤثر و برابر را بر علیه تبیض در تمام زمینه ها برای افراد کم توان تضمین نمایند. 3. به منظور تشویق برابری و رفع تبعیض، کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین برقراری مناسب سازی معقول بکار بندند. 4. اقدامات خاصی که در تسریع یا دستیابی به برابری واقعی افراد کم توان در قالب پیمان نامة حاضر ضروری است، نباید به عنوان تبعیض در نظر گرفته شوند. ماده 6 زنان کم توان 1. کشورهای عضو اذعان دارند که زنان و دختران کم توان در معرض تبعیضات چندگانه بوده و در همین خصوص باید اقداماتی در جهت تضمین بهره مندی کامل و برابر آنان از تمامی حقوق بشری و آزادی های بنیادین صورت گیرد. 2. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت کسب اطمینان از توسعه، پیشرفت و توانمندی کامل زنان، به منظور تضمین تحقق و بهره مندی کامل آنان از حقوق بشری و آزادی های بنیادین پیش بینی شده در پیمان نامة حاضر به کار بندند. ماده 7 کودکان کم توان 1. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین بهره مندی کامل کودکان کم توان از کلیه حقوق بشری و آزادی های بنیادین، به میزان برابر با سایر کودکان، بعمل آورند. 2. در تمامی اقدامات مربوط به کودکان کم توان، منافع عالیة کودک باید اصلی ترین ملاحظه باشد. 3. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که کودکان کم توان حق ابراز آزادانه عقاید خود را در تمامی مسایل مرتبط با خودشان داشته و به نظرات آنها متناسب با سن و بلوغ شان، به میزان برابر با سایر کودکان قدر داده شده و کمک های متناسب با سن و کم توانی آنان برای تحقق این حق در اختیارشان قرار داده می شود. ماده 8 آگاه سازی 1. کشورهای عضو انجام اقدامات آنی، ثمربخش و لازم را خصوص موارد ذیل متعهد می گردند: (الف) افزایش آگاهی در میان جامعه، منجمله در سطح خانواده، در خصوص افراد کم توان و تحکیم احترام به حقوق و حرمت افراد کم توان؛ (ب) مبارزه با کلیشه ها، پیشداوری ها و اقدامات زیانبار در خصوص افراد کم توان، از جمله اقدامات مبتنی بر جنس وسن، در تمام حوزه های زندگی؛ (پ) ارتقای آگاهی در خصوص توانایی ها و ویژگی های افراد کم توان. 2. ابزارهای دستیابی به این اهداف عبارتند از: (الف) شروع و پیگیری برنامه های آگاه سازی عمومی ثمربخش و طراحی شده به منظور: ( I ) تقویت پذیرش حقوق افراد کم توان ؛ ( ii ) تشویق برداشت های مثبت و آگاهی اجتماعی فزون تر در خصوص افراد کم توان ؛ ( iii ) تشویق به رسمیت شناختن مهارت ها، شایستگی ها و توانایی های افراد کم توان، و ویژگی های آنان در محل کار و بازار کار؛ (ب) القای نگرش احترام آمیز به حقوق افراد کم توان در تمامی مقاطع سیستم آموزشی، منجمله در بین تمامی کودکان از سنین پایین؛ (پ) تشویق کلیه اصحاب رسانه ها در به تصویر کشاندن افراد کم توان به نحوی که با اهداف پیمان نامة حاضر سازگار باشد؛ (ت) ارتقای برنامه های آموزشی آگاه سازی در خصوص افراد کم توان و حقوق افراد کم توان . ماده 9 دسترسی 1. به منظور قادر ساختن افراد کم توان برای زندگی مستقل و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی، کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت تضمین دسترسی افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، به محیط های فیزیکی، حمل و نقل، اطلاعات و ارتباطات، از جمله سیستم ها و فنآوری های اطلاعاتی و ارتباطی و به سایر تسهیلات و خدماتی که در اختیار عموم قرار دارند، هم در محیط شهری و هم در محیط روستایی، به عمل آورند. این اقدامات که باید شامل شناسایی و رفع موانع دسترسی باشد، علاوه بر سایر موارد، باید در این موارد هم اعمال گردد: (الف) ساختمان ها، معابر، حمل و نقل و سایر تسهیلات در فضاهای روبسته و روباز، منجمله مدارس، منازل، تسهیلات درمانی و محل های کار؛ (ب) خدمات اطلاعاتی و ارتباطاتی و غیره، خدمات الکترونیکی و خدمات اضطراری ؛ 2. کشورهای عضو همچنین باید اقدامات لازم را در خصوص موارد ذیل بعمل آورند: (الف) توسعه، ترویج و نظارت بر پیاده سازی حداقل استانداردها و خط مشی ها برای دسترس پذیر بودن تسهیلات و خدماتی که در اختیار عموم قرار دارند؛ (ب) کسب اطمینان از این موضوع که بخش های خصوصی تأمین کننده تسهیلات و خدمات برای عموم، کلیه جنبه های دسترسی برای افراد کم توان را مد نظر قرار دهند؛ (پ) تأمین آموزش برای افراد ذینفع در خصوص موضوعات دسترسی که افراد کم توان با آنها روبرو هستند؛ (ت) ارائة اطلاعات به خط بریل و به شیوه ای که خواندن و درک آن آسان باشد، در ساختمان ها و تسهیلات در اختیار عموم؛ (ث) تأمین انواع راهنماها و واسطه های زنده ، از جمله راهنماها، خواننده ها و مفسران حرفه ای زبان اشاره ، در جهت تسهیل دسترسی به ساختمان ها و سایر تسهیلات در اختیار عموم؛ (ج) تشویق سایر اشکال مناسب کمک و حمایت از افراد کم توان به منظور تضمین دسترسی آنان به اطلاعات؛ (چ) تشویق دسترسی افراد کم توان به سیستم ها و فنآوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی، منجمله اینترنت؛ (ح) تشویق طراحی، توسعه، تولید و توزیع سیستم ها و فنآوری های قابل دسترسی اطلاعاتی و ارتباطاتی سطح پایین ، به نحوی که این سیستم ها و فنآوری ها با حداقل قیمت در دسترس باشند. ماده 10 حق حیات کشورهای عضو مجدداً تأکید دارند تمامی موجودات بشری دارای حق ذاتی حیات بوده و باید تمامی اقدامات لازم برای تضمین بهره مندی کامل افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، از این حق بعمل آید. ماده 11 موقعیت های خطر بار و اضطرارهای بشر دوستانه کشورهای عضو باید مطابق تعهداتی که بر اساس قوانین بین المللی، از جمله قانون بین المللی بشر دوستانه و قانون بین المللی حقوق بشر ، بر عهده دارند، تمامی اقدامات لازم را به منظور تضمین حمایت و امنیت افراد کم توان در موقعیت های درگیری مسلحانه، اضطرارهای بشر دوستانه و وقوع بلایای طبیعی بعمل آورند. ماده 12 شناسایی برابر در پیشگاه قانون 1. کشورهای عضو مجدداً تأکید دارند که افراد کم توان در همه جا بعنوان افراد بشری از حق شناسایی در پیشگاه قانون برخوردار هستند. 2. کشورهای عضو باید بهره مندی افراد کم توان از مزایای حقوقی را به میزان برابر با سایرین در تمامی جنبه های حیات به رسمیت بشناسند. 3. کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت تأمین دسترسی افراد کم توان به حمایت هایی که در احقاق مزایای حقوقی خود به آن نیازمند هستند، بعمل آورند. 4. کشورهای عضو باید تضمین کنند که کلیه اقدامات مرتبط با احقاق مزایای حقوقی را به منظور عرضه صیانت های لازم و کافی در جهت پیشگیری از سؤرفتار منطبق با قانون بین المللی حقوق بشر تأمین خواهند نمود. این صیانت ها باید تضمین کنند که اقدامات مرتبط با احقاق مزایای حقوقی به حقوق اراده و تمایلات افراد حرمت قایل شده فارغ از تعارض منافع و تأثیرات اجباری بوده متناسب و سازگار با شرایط فرد باشد و در کوتاه ترین زمان ممکن اعمال شده و در معرض نظارت مستمر از سوی مقامات صالحه مستقل و بی طرف یا دستگاه قضایی قرار داشته باشد. این صیانت ها باید متناسب با میزان اثر گذاری این اقدامات بر حقوق و منافع فرد باشند. 5. بر اساس ترتیبات مقرره در ماده حاضر، کشورهای عضو باید کلیه اقدامات لازم و کافی را به منظور تضمین حقوق برابر افراد کم توان در مالکیت یا به ارث بردن اموال و دارایی ها، کنترل امور مالی خودشان و دارا بودن دسترسی برابر به سپرده ها و وام های بانکی و سایر اشکال اعتبارات مالی بعمل آورده و باید تضمین نمایند که افراد کم توان به اجبار از دارایی های خود محروم نمی شوند. ماده 13 دسترسی به محاکم 1. کشورهای عضو باید دسترسی ثمربخش به محاکم را برای افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، از جمله از طریق ترتیب دادن تمهیدات رویه ای و متناسب با سن، به منظور تسهیل نقش ثمربخش آنها بعنوان نقش آفرینان مستقیم و غیر مستقیم، از جمله بعنوان شهود، در تمامی مراحل قضایی، شامل بازپرسی و سایر مراحل مقدماتی، تضمین نمایند. 2. به منظور کمک به دسترسی ثمربخش افراد کم توان به محاکم کشورهای عضو باید آموزش های لازم را برای کارکنان حوزه امور قضایی از جمله افراد پلیس و کارکنان زندان ها تشویق نمایند. ماده 14 آزادی و امنیت فردی 1. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که افراد کم توان به میزان برابر با سایرین: (الف) از حق آزادی و امنیت فردی برخوردار باشند؛ (ب) بطور غیر قانونی و اجباری از آزادی خود محروم نشده و هرگونه محرومیت آنان از آزادی بر اساس قانون بوده، و وجود کم توانی در هیچ موردی توجیه کننده سلب آزادی نخواهد بود. 2. کشورهای عضو باید تضمین نمایند در صورت سلب آزادی افراد کم توان تحت هر فرآیندی، آنها به میزان برابر با سایرین، تحت تضمین های مطابق با قانون بین المللی حقوق بشر بوده و مطابق با اهداف و قواعد این پیمان نامه و از جمله با ترتیب دادن مناسب سازی معقول با آنها رفتار خواهد شد. ماده 15 مصونیت از شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز 1. هیچ کس نباید در معرض شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز قرار گیرد. بویژه، هیچ کس نباید بدون ارادة آزادانة خودش در معرض آزمایشات پزشکی یا علمی قرار گیرد. 2. کشورهای عضو تمامی اقدامات مؤثر قانونگذاری، اجرایی، قضایی و سایر اقدامات را به منظور جلوگیری از قرار گرفتن افراد کم توان در معرض شکنجه یا رفتارها و مجازات های بی رحمانه، غیر انسانی یا تحقیر آمیز، به میزان برابر با سایرین، بعمل خواهند آورد. ماده 16 مصونیت از بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده 1. کشورهای عضو تمامی اقدامات قانونگذاری، اجرایی، اجتماعی، آموزشی و سایر اقدامات لازم را به منظور صیانت افراد کم توان در برابر تمامی اشکال بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، منجمله جنبه های مبتنی بر جنسیت آنها، چه در محیط خانه و چه در خارج از خانه، بعمل خواهند آورد. 2. کشورهای عضو همچنین تمامی اقدامات لازم را در جهت جلوگیری از کلیه اشکال بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، منجمله از طریق تضمین شیوه های مناسب کمک و حمایت متناسب با سن و جنس برای افراد کم توان و اعضای خانواده و مراقبین آنها، و از جمله از طریق ارائة اطلاعات و آموزش در خصوص چگونگی اجتناب، تشخیص و گزارش موارد بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده بکار خواهند بست. 3. به منظور جلوگیری از وقوع هرگونه بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده، کشورهای عضو باید تضمین نمایند کلیة تسهیلات و برنامه های طراحی شده برای خدمت رسانی به افراد کم توان، تحت نظارت ثمربخش مقامات مستقل باشند. 4. کشورهای عضو کلیة اقدامات لازم را به منظور تشویق بهبود جسمی، ذهنی و روانشناختی، بازتوانی و تلفیق اجتماعی مجدد افراد کم توانی که قربانی گونه های مختلف بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده شده اند، از جمله از طریق ارائة خدمات حمایتی، بعمل خواهند آورد. هرگونه بهبودی و تلفیق مجدد باید در محیطی صورت گیرد که سلامتی، رفاه، تکریم ذات، کرامت و خودمختاری فرد تقویت شده و نیازهای خاص مبتنی بر جنس و سن فرد باید مد نظر قرار گیرد. 5. کشورهای عضو قوانین و سیاست های ثمربخشی، از جمله قوانین و سیاست های معطوف به زنان و کودکان را، به مرحله اجرا در خواهند آورد، تا تضمین نمایند که موارد بهره کشی، خشونت و سؤاستفاده بر علیه افراد کم توان شناسایی و بررسی شده، و در صورت لزوم تحت پیگرد قرار می گیرد. ماده 17 صیانت از تمامیت فرد تمامی افراد کم توان دارای حق احترام به تمامیت جسمی و ذهنی خود به میزان برابر با سایرین هستند. ماده 18 آزادی جابجایی و ملیت 1. کشورهای عضو باید حق افراد کم توان را در آزادی جابجایی، آزادی انتخاب محل سکونتشان و ملیتشان به میزان برابر با سایرین به رسمیت بشناسند، از جمله با تضمین موارد ذیل برای افراد کم توان: (الف) داشتن حق کسب و تغییر یک ملیت و عدم سلب ملیت آنها به صورت اجباری یا بعلت کم توانی؛ (ب) عدم سلب اختیار آنان بر اساس کم توانی، در کسب، مالکیت و سود بردن از مدارک مربوط به ملیت و سایر مدارک شناسایی یا بهره مندی از فرآیندهای متناسبی نظیر رویه های مهاجرتی که ممکن است برای تسهیل احقاق حق آزادی جابجایی لازم باشد؛ (پ) اختیار آنان در ترک هر کشور از جمله کشور خودشان؛ (ت) عدم سلب حق آنها در ورود به کشور خودشان به اجبار یا بر اساس کم توانی از آنان. 2. کودکان کم توان باید بلافاصله پس از تولد ثبت شده و باید از بدو تولد حق داشتن نام، حق کسب ملیت و تا حد امکان، حق شناسایی و بزرگ شدن در کنار والدین خودشان را داشته باشند. ماده 19 زندگی مستقل و تلفیق در جامعه کشورهای عضو پیمان نامة حاضر حق برابر تمامی افراد کم توان را برای زندگی در جامعه با حق انتخاب برابر با دیگران، به رسمیت شناخته و اقدامات ثمربخش و مناسب را به منظور تسهیل بهره مندی کامل افراد کم توان از این حق، و تلفیق و مشارکت کامل آنان در جامعه، از جمله از طریق تضمین موارد ذیل بعمل خواهند آورد: (الف) افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، فرصت انتخاب محل اقامت و مکان و افرادی را که می خواهند با آنان زندگی کنند، داشته و به اجبار ناچار به زندگی در شرایط زیستی خاصی نخواهند بود؛ (ب) افراد کم توان به دامنه ای از خدمات حمایتی در داخل منزل محل اقامت و جامعه از جمله کمک های فردی ضروری برای حمایت از زیست و تلفیق در جامعه و جلوگیری از انزوا و دور افتادن از جامعه دسترسی داشته باشند. (پ) خدمات و تسهیلات اجتماعی در دسترس عموم به میزان برابر در دسترس افراد کم توان بوده و پاسخگوی نیازهای آنان خواهند بود. ماده 20 تحرک فردی کشورهای عضو باید اقدامات ثمربخش را در جهت تضمین تحرک فردی با حداکثر استقلال ممکن برای افراد کم توان فراهم آورند، از جمله از طریق: (الف) تسهیل تحرک فردی افراد کم توان با شیوه و زمان انتخابی آنان و با کمترین هزینه؛ (ب) تسهیل دسترسی افراد کم توان به وسایل با کیفیت کمک راه پیمایی، ابزارها، فنآوری های کمکی و گونه های کمک و واسطه های زنده، از جمله از طریق در دسترس قرار دادن آنها با حداقل هزینه؛ (پ) ارائة آموزش های لازم در مهارت های تحرکی جهت افراد کم توان و پرسنل تخصصی که با افراد کم توان کا رمی کنند؛ (ت) تشویق تولید کنندگان وسایل کمک راه پیمایی، ابزارها و فنآوری های کمکی، در مد نظر قرار دادن تمامی جنبه های تحرک افراد کم توان. ماده 21 آزادی بیان و عقیده، و دسترسی به اطلاعات کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین اینکه افراد کم توان از حق آزادی بیان و عقیده، از جمله جستجو، دریافت و ارائة اطلاعات را به میزان برابر با سایرین و از طریق تمامی گونه های ارتباطی به انتخاب خودشان، طبق تعریف ارائه شده در مادة 2 پیمان نامة حاضر برخوردارند. از جمله از طریق موارد ذیل بعمل آورند: (الف) ارائة اطلاعات مورد نیاز عموم در قالب ها و فنآوری های قابل دسترسی متناسب با انواع گوناگون کم توانی در سریع ترین زمان و بدون هزینه اضافی برای افراد کم توان؛ (ب) پذیرش و تسهیل کاربرد زبان اشاره، بریل، ارتباط غیر کلامی و جایگیزین و تمامی ابزارها، شیوه ها و قالب های ارتباطی قابل دسترسی برای افراد کم توان در تعاملات رسمی به انتخاب خودشان ؛ (پ) موظف ساختن شرکت های خصوصی عرضه کنندة خدمات برای عموم، منجمله از طریق اینترنت، نسبت به عرضة اطلاعات و خدمات در قالب های قابل دسترسی و قابل استفاده برای افراد کم توان ؛ (ت) تشویق رسانه های همگانی، ازجمله عرضه کنندگان اطلاعات از طریق اینترنت، در جهت دسترس پذیر ساختن خدماتشان برای افراد کم توان؛ (ث) به رسمیت شناختن و تشویق کاربرد زبان اشاره. ماده22 احترام به حریم خصوصی 1. هیچ فرد کم توانی، صرف نظر از محل اقامت و شرایط زیستی اش، نباید در معرض مداخلات اجباری یا غیر قانونی در حریم خصوصی، خانواده، منزل، یا بستگانش یا سایر گونه های ارتباطی یا در معرض حملات غیر قانونی به شرافت یا حیثیتش قرار گیرد. افراد کم توان حق صیانت قانونی در برابر چنین مداخلات و حملاتی را دارند. 2. کشورهای عضو باید از حریم خصوصی اطلاعات فردی، بهداشتی و بازتوانی افراد کم توان به میزان برابر با سایرین، حفاظت نمایند. ماده 23 احترام به خانه و خانواده 1. کشورهای عضو باید اقدامات مؤثر و مناسب را به منظور رفع تبعیض بر علیه افراد کم توان در تمام موضوعات مرتبط با ازدواج، خانواده، رابطه والدین و خویشاوندی، به میزان برابر با سایرین، در جهت تضمین موارد ذیل بعمل آورند: (الف) حق کلیة افراد کم توانی که در سن ازدواج هستند، برای ازدواج و تشکیل خانواده بر اساس ارادة آزاد و کامل زوجین درگیر، به رسمیت شناخته شود؛ (ب) حقوق افراد کم توان در تصمیم گیری آزادانه و مسئولانه در خصوص تعداد و فاصله گذاری فرزندانشان و دسترسی به اطلاعات متناسب با سن و آموزش باروری و تنظیم خانواده، به رسمیت شناخته شده و ابزارهای لازم جهت توانمند سازی آنان در احقاق این حقوق تأمین گردد؛ (پ) افراد کم توان، از جمله کودکان، باروری خود را به میزان برابر با سایرین حفظ نمایند. 2. کشورهای عضو باید حقوق و مسئولیت های کم توان را در خصوص سرپرستی، حضانت، قیمومیت، فرزند خواندگی یا موارد مشابه، هر جا که این مفاهیم در قوانین ملی وجود دارند، تضمین نمایند؛ در تمام موارد منافع عالیه کودک باید در اولویت باشد. کشورهای عضو باید کمک های لازم را به افراد کم توان در جهت اجرای مسئولیت های نگهداری از فرزندانشان ارایه دهند. 3. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که کودکان کم توان حقوق برابری در خصوص زندگی خانوادگی داشته باشند. با چشم انداز تحقق این حقوق و جلوگیری از بی سرپرستی، رهاشدگی، غفلت و انزوای کودکان کم توان، کشورهای عضو باید عرضة اطلاعات، خدمات و حمایت های زود هنگام و جامع را برای کودکان کم توان و خانواده های آنان عهده دار گردند. 4. کشورهای عضو باید تضمین کنند که هیچ کودکی بر خلاف میل والدینش از آنان جدا نخواهد شد، مگر هنگامی که مقامات صالحة مشخص شده در قوانین، بر طبق قوانین و رویه های موجود، تشخیص دهند که این جدایی برای منافع عالیه کودک ضروری است. تحت هیچ شرایطی یک کودک نباید براساس کم توانی خود کودک، یا یکی، یا هر دوی والدین، از والدینش جدا شود. 5. کشورهای عضو باید هرگاه که والدین بلافصل قادر به مراقبت از یک کودک کم توان نباشد. تمامی تلاش ها را برای تأمین مراقبت در درون خانواده ای وسیع تر و در صورت عدم امکان این امر، در درون جامعه و در شرایط شبه خانواده، عهده دار گردند. ماده 24 آموزش 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را برای آموزش به رسمیت می شناسند. با چشم انداز تحقق این حق، بدون تبعیض و براساس برابری فرصت ها، کشورهای عضو باید یک سیستم آموزشی فراگیر را در تمامی سطوح و آموزش مادام العمر را با اهداف ذیل تضمین نمایند؛ (الف) توسعه کامل استعداد بشری و حس کرامت و حرمت نفس و تقویت احترام به حق بشر و آزادی های بنیادین و تنوع بشری؛ (ب) توسعة شخصیت، استعدادها و خلاقیت و همچنین توانایی های ذهنی و جسمی افراد کم توان تا بالاترین حد ممکن؛ (پ) توانمندسازی افراد کم توان به منظور مشارکت ثمربخش در یک جامعة آزاد. 2. در تحقق این حق، کشورهای عضو باید تضمین کنند که: (الف) افراد کم توان، بر مبنای کم توانی، از سیستم آموزشی عمومی کنار گذاشته نخواهند شد و کودکان کم توان از آموزش ابتدایی رایگان و همگانی یا از آموزش متوسطه، بر مبنای کم توانی، کنار گذاشته نمی شوند؛ (ب) افراد کم توان قادر خواهند بود به آموزش ابتدایی و آموزش متوسطة فراگیر، کیفی و رایگان، به میزان برابر با سایرین، در جوامعی که در آنها زندگی می کنند دسترسی داشته باشند؛ (پ) مناسب سازی معقول در خصوص نیازمندی های فردی فراهم خواهد گردید؛ (ت) افراد کم توان حمایت های لازم را از طریق سیستم آموزشی عمومی جهت تسهیل آموزش ثمربخش خود دریافت خواهند داشت؛ (ث) اقدامات حمایتی فردی ثمربخش را مطابق با اهداف تلفیق کامل در محیط هایی که توسعه آکادمیک و اجتماعی را به حداکثر برساند تأمین خواهند نمود. 3. کشورهای عضو باید افراد کم توان را در یادگیری مهارت های توسعة زندگی و اجتماعی به منظور تسهیل مشارکت کامل و برابر در آموزش و به عنوان اعضای جامعه توانمند سازند. برای دستیابی به این هدف کشورهای عضو باید اقدامات لازم را، از جمله موارد ذیل، بعمل آورند: (الف) تسهیل آموزش بریل، نسخه های جایگزین، شیوه ها، ابزارها و قالب های غیر کلامی و جایگزین ارتباطی و مهارت های جهت یابی و تحرکی، و تسهیل حمایت و مربیگری دو به دو؛ (ب) تسهیل آموزش زبان اشاره و تشویق موجودیت زبان شناختی جامعه ناشنوایان؛ (پ) تضمین این امر که آموزش افراد و بخصوص کودکان نابینا، ناشنوا و نابینا ـ ناشنوا با مناسب ترین زبان و شیوه ها و ابزارهای ارتباطی برای فرد و در محیط هایی ارایه خواهد شد که پیشرفت آکادمیک و اجتماعی آنان را به حداکثر برساند. 4. به منظور کمک به تضمین تحقق این حق کشورهای عضو باید اقدامات لازم را برای استخدام معلمان، از جمله معلمان کم توان، که آموزش زبان اشاره و یا بریل دیده باشند و آموزش کارکنان و پرسنلی که در تمام سطوح آموزشی به کار مشغول هستند، بعمل آورند. این آموزش ها باید متضمن آگاه سازی در خصوص کم توانی و استفاده از شیوه ها، ابزارها و قالب های مناسب غیر کلامی و جایگیزین ارتباطی، مصالح و تکنیک های آموزشی، در جهت حمایت از افراد کم توان باشد. 5. کشورهای عضو باید تضمین کنند که افراد کم توان قادر به دسترسی به آموزش متوسطة عمومی، آموزش فنی و حرفه ای، آموزش بزرگسالان و آموزش مادام العمر، بدون تبعیض و به میزان برابر با سایرین، باشند. برای رسیدن به این هدف، کشورهای عضو، باید تضمین کنند که مناسب سازی معقول برای افراد کم توان فراهم خواهد گردید. ماده 25 بهداشت کشورهای عضو حق افراد کم توان را در بهره مندی از بالاترین استاندارد قابل عرضة بهداشتی، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، به رسمیت می شناسند. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را در جهت تضمین دسترسی افراد کم توان به خدمات بهداشتی متناسب با جنس و از آن جمله بازتوانی مرتبط با سلامتی بعمل آورند. بخصوص کشورهای عضو باید: (الف) مراقبت ها و خدمات بهداشتی رایگان یا ارزانقیمت را با همان دامنه، کیفیت و استاندارد ارائه شده برای عموم مردم، از جمله برنامه های بهداشت جنسی و باروری و برنامه های بهداشت عمومی مبتنی بر جمعیت را برای افراد کم توان هم ارائه نمایند؛ (ب) خدمات بهداشتی مورد نیاز افراد کم توان، به ویژه به دلیل کم توانی آنها را، از جمله شناسایی و در صورت لزوم مدخلة زود هنگام و خدماتی که در جهت به حداقل رساندن و پیشگیری از کم توانی های بیشتر طراحی شده اند، را از جمله در میان کودکان و سالمندان ارائه نمایند؛ (پ) این خدمات بهداشتی را با حداقل فاصله مکانی ممکن با جوامع خود افراد، از جمله در مناطق روستایی، عرضه نمایند؛ (ت) کارکنان بهداشتی را به عرضة مراقبت هایی با کیفیت یکسان با سایرین برای افراد کم توان از جمله بر مبنای موافقت آزاد و اعلام شده، شامل بر آگاه سازی در خصوص حقوق بشری، کرامت، خودمختاری و نیازهای افراد کم توان، از طریق آموزش و تصویب استانداردهای اخلاقی، برای مراقبین بهداشتی عمومی و بخش خوصی، ملزم سازند؛ (ث) تبعیض بر علیه افراد کم توان را در برقراری بیمه های بهداشتی و بیمة عمر، در جاهایی که این بیمه ها از جانب قوانین ملی مجاز شمرده شده اند، ممنوع ساخته و این بیمه ها را به روشی مناسب و معقول در اختیار آنان قرار دهند؛ (ث) از انکار تبعیض آمیز مراقبت های بهداشتی یا خدمات بهداشتی یا غذا و نوشیدنی ها براساس کم توانی پیشگیری نمایند. ماده 26 توانبخشی و بازتوانی 1. کشورهای عضو باید اقدامات ثمربخش و مناسبی را، از جمله از طریق حمایت نظیر به نظیر، در جهت توانمند سازی افراد کم توان در کسب و حفظ حداکثر استقلال، توانایی کامل جسمی، ذهنی، اجتماعی و شغلی، و تلفیق و مشارکت کامل در تمامی جنبه های زندگی، بعمل آورند. برای دستیابی به این هدف کشورهای عضو باید به سازماندهی، تقویت و گسترش برنامه ها و خدمات فراگیر توانبخشی و بازتوانی بخصوص در حوزه های سلامت، اشتغال، تحصیل و خدمات اجتماعی بپردازند؛ به گونه ای که این خدمات و برنامه ها: (الف) در ابتدایی ترین مرحلة ممکن شروع شده و مبتنی بر ارزیابی چند گانه از نیازها و توانایی های فرد باشد؛ (ب) از مشارکت و تلفیق در جامعه و تمامی جنبه های اجتماع حمایت کرده، داوطلبانه بوده و در کمترین فاصله مکانی ممکن از جوامع افراد کم توان، از جمله در مناطق روستایی، در دسترس آنان قرار گیرد. 2. کشورهای عضو باید گسترش آموزش اولیه و مستمر را برای کارشناسان و کارکنان حوزه خدمات توانبخشی و بازتوانی تشویق نمایند. 3. کشورهای عضو باید دسترسی، آشنایی و کاربرد فنآوری ها و لوازم کمکی طراحی شده برای افراد کم توان را، تا جاییکه مرتبط با توانبخشی و بازتوانی می باشد، تشویق نمایند. ماده 27 کار و اشتغال 1. کشورهای عضو حق کار کردن افراد کم توان را به میزان برابر با سایرین به رسمیت می شناسند؛ این امر شامل حق دستیابی به فرصت امرار معاش از طریق انتخاب آزادانة کار یا پذیرفته شدن در یک بازار کار و محیط کاری آزاد، تلفیقی و قابل دسترسی برای افراد کم توان، می شود. کشورهای عضو باید تحقق حق کار کردن را، از جمله برای افرادی که در حین کار دچار کم توانی شده اند، از طریق برداشتن گام های مؤثر، منجمله از راه قانونگذاری، به منظور تحقق موارد ذیل صیانت و تشویق نمایند: (الف) ممنوعیت تبعیض بر مبنای کم توانی در خصوص کلیة موضوعات مرتبط با تمامی اشکال اشتغال از جمله شرایط بکارگیری، استخدام و اشتغال، ارتقای شغلی و شرایط ایمنی و بهداشت کار؛ (ب) صیانت از حقوق افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، در برخورداری از شرایط مطلوب و عادلانة کاری، از جمله فرصت های برابر و دستمزدهای یکسان در ازای کار برابر، شرایط کاری ایمن و بهداشتی، از جمله حمایت در برابر مخاطرات و جبران خسارات؛ (پ) تضمین این امر که افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، قادر به فعالیت در اتحادیه های کارگری و صنفی خودشان خواهند بود؛ (ت) توانمندسازی افراد کم توان در دسترسی مؤثر به برنامه های هدایت شغلی و فنی، عمومی و خدمات جایگزینی و آموزش شغلی و مستمر؛ (ث) تشویق فرصت های اشتغال و ارتقای شغلی برای افراد کم توان در بازار کار و همچنین یاری در یافتن، کسب، حفظ و بازگشت به کار؛ (ج) تشویق فرصت های خود اشتغالی، کسب و کار، ایجاد تعاونی ها و راه اندازی مشاغلی برای خودشان؛ (چ) بکار گماردن افراد کم توان در بخش عمومی؛ (ح) تشویق اشتغال افراد کم توان در بخش خصوصی از طریق سیاست ها وابزارهای مناسب که می تواند شامل برنامه های اقدامی تأیید آمیز، ابزارهای پاداشی و سایر ابزارها باشد؛ (خ) تضمین برقراری مناسب سازی معقول در محل های کار برای افراد کم توان؛ (د) تشویق کسب تجربة کاری از سوی افراد کم توان در بازار کار آزاد؛ (ذ) تشویق بازتوانی شغلی و حرفه ای، برنامه های حفظ کار، و بازگشت به کار برای افراد کم توان. 2. کشورهای عضو باید تضمین نمایند که افراد کم توان به بردگی و بیکاری کشانده نشده و، به میزان برابر با سایرین، در برابر کار اجباری یا موظف محافظت خواهند شد. ماده 22 استاندارد زیستی مناسب و تأمین اجتماعی 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را در برخورداری از استاندارد مناسب زندگی برای خودشان و اعضای خانواده شان، از جمله غذا، پوشاک و مسکن مناسب و پیشبرد مستمر شرایط زیستی، به رسمیت شناخته و باید اقدامات مناسب را برای صیانت و ارتقای تحقق این حق، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، بعمل آورند. 2. کشورهای عضو حق افراد کم توان را در داشتن تأمین اجتماعی و بهره مندی از این حق، بدون تبعیض بر مبنای کم توانی، به رسمیت شناخته و باید اقدامات لازم را در جهت صیانت و تشویق تحقق این حق بعمل آورند، از جمله اقداماتی به منظور: (الف) تضمین دسترسی برابر افراد کم توان به خدمات آب بهداشتی، و تضمین دسترسی به خدمات، ابزارها و سایر یاری های مناسب و ارزان قیمت برای نیازهای مرتبط با کم توانی؛ (ب) تضمین دسترسی افراد کم توان، بخصوص زنان و دختران کم توان و سالمندان کم توان، به برنامه های تأمین اجتماعی و برنامه های کاهش فقر؛ (پ) تضمین دسترسی افراد کم توان که در شرایط فقر زندگی می کنند و اعضای خانواده آنان، به کمک های دولتی با زمینه های مرتبط با کم توانی، از جمله آموزش مناسب، مشاوره، کمک های مالی، و مراقبت های لازم؛ (ت) تضمین دسترسی افراد کم توان به برنامه های عمومی مسکن؛ (ث) تضمین دسترسی برابر افراد کم توان به برنامه ها و مزایای بازنشستگی. ماده 29 مشارکت در حیات سیاسی و عمومی کشورهای عضو باید حقوق سیاسی افراد کم توان و فرصت بهره مندی آنان از این حقوق را، به میزان برابر با سایرین، تضمین نموده و باید متعهد گردند که: (الف) تضمین نمایند که افراد کم توان قادر خواهد بود بطور ثمربخش و کامل، در حیات سیاسی و عمومی، به میزان برابر با سایرین، مستقیماً یا از طریق نمایندگانی که آزادانه انتخاب نموده اند، مشارکت نمایند، از جمله حق و فرصت افراد کم توان را در رأی دادن و انتخاب شدن منجمله از طریق ذیل تأمین خواهد نمود: ( i ) تضمین اینکه مصالح، رویه ها و تسهیلات رأی دادن، متناسب و قابل دسترسی بوده و درک و استفاده از آنها ساده باشد؛ ( ii ) صیانت از حقوق افراد کم توان در رأی دادن با آرای مخفی در انتخابات و همه پرسی های عمومی بدون دخالت و نظارت بر انتخابات، مداخلة مؤثر در امور و انجام تمامی فعالیت های عمومی، در تمامی سطوح حکومتی و تسهیل کاربرد فنآوری های نوین و کمکی در موارد نیاز؛ ( iii ) تضمین ابراز آزادنة خواست افراد کم توان به عنوان انتخاب کنندگان، و در راستای این هدف مجاز شمردن کمک در رأی دادن از طرف فردی به انتخاب خودشان در هنگام نیاز و طبق در خواست آنان؛ (ب) تشویق فعالانة محیطی که در آن افراد کم توان بتوانند بطور کامل و مؤثر در انجام امور عمومی بدون تبعیض و به میزان برابر با سایرین، مشارکت نموده و تشویق مشارکت آنان در امور عمومی از جمله: (i ) مشارکت در سازمان های مردم نهاد و انجمن های مرتبط با حیات عمومی و سیاسی کشور و در فعالیت ها و امور اجرایی احزاب سیاسی؛ ( ii ) تشکیل و ائتلاف سازمان های افراد کم توان برای نمایندگی افراد کم توان در سطوح بین المللی، ملی، منطقه ای و محلی. ماده 30 مشارکت در حیات فرهنگی، اوقات فراغت، تفریحات و ورزش 1. کشورهای عضو حق افراد کم توان را جهت شرکت داشتن، به میزان برابر با سایرین، در حیات فرهنگی به رسمیت شناخته و باید تمامی اقدامات لازم را در تضمین موارد ذیل برای افراد کم توان بعمل آورند: (الف) بهره مندی از دسترسی به مصالح فرهنگی در قالب های قابل دسترسی؛ (ب) بهره مندی از دسترسی به برنامه های تلویزیونی، فیلم ها، تئاترها و سایر فعالیت های فرهنگی در قالب های قابل دسترسی؛ (پ) بهره مندی از دسترسی به مکان های اجراها، یا خدمات فرهنگی نظیر تئاترها، موزه ها، سالن های سینما، کتابخانه ها و خدمات گردشگری و تا حد امکان، بهره مندی از دسترسی به یادبودها و جایگاه های با اهمیت فرهنگی و ملی. 2. کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در جهت توانمندسازی افراد کم توان به منظور برخورداری از فرصت توسعه و بهره برداری از استعدادهای خلاقانة هنری و روشنفکرانه شان، نه تنها به سود خودشان، بلکه در عین حال در جهت غنای جامعه بعمل آورند. 3. کشورهای عضو باید تمامی اقدامات لازم را بر طبق قوانین بین المللی، در جهت تضمین این امر که قوانین حمایت از مالکیت معنوی باعث ایجاد موانع غیر معقول یا تبعیض آمیز بر سر راه دسترسی افراد کم توان به مصالح فرهنگی نخواهد شد، بعمل آورند. 4. افراد کم توان باید به میزان برابر با سایرین مشمول شناسایی و صیانت از هویت فرهنگی و زبانی خاص خودشان، از جمله زبان های اشاره و فرهنگ ناشنوایان، گردند. 5. با چشم انداز توانمندسازی افراد کم توان، به میزان برابر با سایرین، در فعالیت های اوقات فراغت، تفریحی و ورزشی، کشورهای عضو باید اقدامات لازم را در موارد ذیل بعمل آورند: (الف) تشویق کردن و ارتقای مشارکت افراد کم توان در فعالیت های عمدة ورزشی در تمام سطوح در گسترده ترین سطح ممکن؛ (ب) تضمین این امر که افراد کم توان فرصت سازماندهی، توسعه و تشریک مساعی در فعالیت های ورزشی و تفریحی ویژة کم توانان را داشته و در این راستا، تشویق ایجاد و برقراری ساختارها، آموزش و منابع مناسب، به میزان برابر با سایرین؛ (پ) تضمین دسترسی افراد کم توان به اعتبارات ورزشی، تفریحی و گردشگری؛ (ت) تضمین دسترسی کودکان کم توان، به میزان برابر با سایر کودکان، به مشارکت در فعالیت های بازی، اوقات فراغت و تفریح، از جمله فعالیت هایی در سیستم مدرسه؛ (ث) تضمین دسترسی افراد کم توان به خدمات عرضه شده از سوی افراد دخیل در سازماندهی فعالیت های اوقات فراغت، گردشگری، تفریحی و ورزشی؛ ماده 31 جمع آوری داده ها و آمار 1. کشورهای عضو جمع آوری اطلاعات مناسب از جمله داده های پژوهشی و آماری را جهت توانمندسازی آنان در صورتبندی و پیاده سازی سیاست های تأثیرگذار بر پیمان نامة حاضر بر عهدة می گیرند. فرآیند جمع آوری و نگهداری این اطلاعات باید: (الف) منطبق با صیانت های مصوب حقوقی، از جمله قوانین مرتبط با حفاظت داده ها باشند، تا قابلیت اعتماد و احترام به حریم خصوصی افراد کم توان تضمین شود؛ (ب) منطبق با هنجارهای پذیرفته شدة بین المللی در دفاع از حقوق بشری و آزادی های بنیادین و اصول اخلاقی در جمع آوری و کاربرد آمار باشد. 2. اطلاعات جمع آوری شده بر طبق این ماده، باید در صورت لزوم منتشر شده و برای کمک به ارزیابی نحوة پیاده سازی تعهدات کشورهای عضو به پیمان نامة حاضر و شناسایی و اشاره به موانع پیش روی افراد کم توان در تحقق حقوقشان به کار روند. 3. کشورهای عضو باید مسئولیت انتشار این آمارها و تضمین دسترسی افراد کم توان و سایر افراد به آنها را بر عهده گیرند. ماده 32 همکاری بین المللی 1. کشورهای عضو اهمیت همکاری های بین المللی و ارتقای آن را در حمایت از تلاش های ملی به منظور تحقق اهداف و چشم اندازهای پیمان نامة حاضر تشخیص داده و اقدامات لازم و ثمربخش را در این خصوص در بین دو یا چند کشور و در صورت لزوم با مشارکت سازمان های ملی و منطقه ای مرتبط و نهادهای مدنی، بخصوص سازمان های افراد کم توان، متعهد می گردند. این اقدامات علاوه بر سایر موارد شامل این موارد هم می تواند باشد: (الف) تضمین این امر که همکاری های بین المللی و از جمله برنامه های توسعه بین المللی در بر گیرنده و در دسترس افراد کم توان هم خواهد بود؛ (ب) تسهیل و پشتیبانی از ظرفیت سازی از جمله از طریق تبادل و اشتراک اطلاعات، تجارت، برنامه های آموزشی و فعالیت های نمونه؛ (پ) تسهیل همکاری در پژوهش و دستیابی به آگاهی های علمی و فنی؛ (ت) در صورت لزوم تأمین کمک های فنی و اقتصادی از جمله از طریق تسهیل دسترسی و به اشتراک گذاری فنآوری های کمکی و قابل دسترسی و از طریق انتقال فنآوری. ماده 33 پیاده سازی و نظارت ملی 1. کشورهای عضو، بر طبق سیستم سازمانی خود، باید یک یا چند نقطه تصمیم گیری را در درون دولت برای موضاعات مرتبط با پیاده سازی پیمان نامة حا ضر طراحی کرده و باید ملاحظات لازم را در استقرار یا طراحی یک سازوکار هماهنگ کننده در درون دولت، به منظور تسهیل فعالیت های مرتبط در بخش های مختلف و در سطوح مختلف، بعمل آورند. 2. کشورهای عضو باید در صورت لزوم براساس سیستم های حقوقی و اجرایی خود به نگهداری، تقویت، طراحی و تأسیس چهارچوبی مشتمل بر یک یا چند سازوکار مستقل به منظور ارتقاء، صیانت و نظارت بر پیاده سازی پیمان نامة حاضر در درون دولت مبادرت ورزند. در هنگام طراحی یا تأسیس چنین سازوکاری، کشورهای عضو باید اصول مرتبط با وضعیت و عملکرد نهادهای ملی حمایت و ارتقای حقوق بشری را مد نظر قرار دهند. 3. نهادهای مدنی و بخصوص افراد کم توان و سازمان های نمایندة آنان باید بطور کامل در فرآیند نظارت مداخله و مشارکت داشته باشند. ماده 34 کمیتة حقوق افراد کم توان 1. برای انجام دادن عملکردهایی که در ادامه ذکر می شود، کمیتة حقوق افراد کم توان (که منبعد کمینه نامیده خواهد شد) تشکیل می گردد. 2. کمیته در زمان لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر از دوازده عضو تشکیل خواهد گردید. پس از پیوستن 60 عضو دیگر به پیمان نامه، 6 نفر دیگر به تعداد اعضای کمیته افزوده می شود، تا به حداکثر تعداد خود که 18 نفر است، برسد. 3. اعضای کمیته با مسئولیت شخصی به انجام وظیفه در کمیته پرداخته و باید دارای وجهة اخلاقی بالا و تجربه و شایستگی شناخته شده در حوزة تحت پوشش پیمان نامة حاضر باشند. در هنگام اعلام نامزدی کاندیدها از سوی کشورهای عضو،‌ از آنان درخواست می شود که ملاحظات لازم را در خصوص مقررات ذکر شده در بند 3 مادة 4 پیمان نامة حاضر، رعایت نمایند. 4. اعضای کمیته از سوی کشورهای عضو انتخاب خواهند شد و ملاحظات لازم در خصوص توزیع جغرافیایی عادلانه، حضور نمایندگانی از گونه های تمدنی متفاوت و از سیستم های حقوقی اصلی، متعادل بودن جنسیت نمایندگان و مشارکت متخصصان دارای کم توانی، رعایت خواهد گردید. 5. اعضای کمیته با آرای مخفی و از میان فهرست افرادی که به نمایندگی از سوی کشورهای عضو نامزد شده اند، در نشست های کشورهای عضو انتخاب می گردند. در این نشست ها، که با حضور دو سوم اعضا رسمیت می یابد، افرادی که بالاترین آرا را کسب کرده و اکثریت مطلق آرای کشورهای عضو حاضر و رأی دهنده را به دست آورند، به عضویت کمیته در می آیند. 6. اولین انتخابات باید پیش از انقضای مهلت شش ماهه از تاریخ لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر برگزار گردد. حداقل چهار ماه پیش از تاریخ برگزاری هر انتخابات، دبیر کل سازمان ملل متحد طی نامه ای به کشور های عضو، از آنان درخواست می نماید ظرف مدت دو ماه اسامی نامزدهایشان را ثبت نمایند. متعاقباً دبیر کل فهرستی به ترتیب حروف الفبا از تمامی افراد نامزد شده و کشورهایی که آنها را نامزد کرده اند تهیه و این فهرست را به کشورهای عضو پیمان نامة حاضر تسلیم می نماید. 7. اعضای کمیته برای یک دورة چهار ساله انتخاب می گردند. آنها از شانس انتخاب مجدد برای یک دورة دیگر برخوردارند. دورة خدمت شش نفر از اعضای انتخاب شده در اولین انتخابات پس از گذشت دو سال منقضی خواهد گردید. بلافاصله پس از اولین انتخابات، اسامی این شش عضو باید از سوی رئیس نشست مورد اشاره در بند 5 ماده حاضر، به قید قرعه انتخاب گردد. 8 . انتخاب شش عضو اضافی کمیته باید در فاصله بین انتخابات دوره ای، بر طبق مقررات این ماده صورت پذیرد. 9. در صورت فوت، کناره گیری یا اعلام عدم امکان ادامة همکاری یکی از اعضای کمیته، بنا به هر دلیلی، کشور عضوی که آن عضو را نامزد نموده بود، کارشناس دیگری را که دارای همان کیفیات بوده و الزامات تعیین شده در مقررات مادة حاضر را برآورده سازد، به منظور خدمت در مهلت باقی مانده، معرفی خواهد نمود. 10. کمیته آیین نامة داخلی خود را تصویب خواهد نمود. 11. دبیرکل سازمان ملل باید کارکنان و امکانات لازم را برای اجرای ثمربخش فعالیت های کمیته بر طبق پیمان نامة حاضر، فراهم نموده و نشست اولیة آن را ترتیب دهد. 12. در صورت تصویب مجمع عمومی، اعضای کمیتة تشکیل شده براساس پیمان نامة حاضر، مطابق با اصول و شرایط مصوب مجمع عمومی و به تناسب اهمیت مسئولیت های کمیته، از منابع سازمان ملل متحد، حقوق دریافت خواهند داشت. 13. اعضای کمیته از تسهیلات، امتیازات و مصونیت های کارشناسان مأمور سازمان ملل متحد که در بخش های متناظر پیمان نامة امتیازات و مصونیت های سازمان ملل متحد پیش بینی شده است، برخوردار خواهند بود. ماده 35 گزارش های کشورهای عضو 1. هر یک از کشورهای عضو باید گزارش جامعی از اقدامات انجام یافته در جهت ایفای تعهدات خود تحت پیمان نامة‌ حاضر و پیشرفت های حاصل شده در این خصوص را، ظرف مدت دو سال پس از لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر در کشور متبوعه خود، از طریق دبیر کل به کمیته تقدیم نمایند. 2. بعد از تسلیم این گزارش اولیه، کشورهای عضو باید گزارش های بعدی را حداکثر هر چهار سال یکبار و در صورت درخواست کمیته در فواصل کمتر به کمیته تقدیم کنند. 3. کمیته درخصوص کلیة خط مشی هایی که باید در گزارش ها رعایت گردد، تصمیم گیری می نماید. 4. کشور عضوی که گزارش جامع اولیه را به کمیته تقدیم نموده باشد، نیازی ندارد که در گزارش های بعدی اطلاعاتی را که قبلاً ارائه نموده است تکرار نماید. در هنگام تهیه گزارش ها برای کیمته، از کشورهای عضو خواسته می شود این کار را طی یک فرآیند آزاد و سفاف انجام داده و ملاحظات لازم را در خصوص مقررات بند 3 مادة 4 پیمان نامة حاضر رعایت نمایند. 5. گزارش ها باید عوامل و مشکلات تأثیرگذار بر میزان تحقق تعهدات مندرج در پیمان نامة حاضر را مشخص نمایند. ماده 36 رسیدگی به گزارش ها 1. هر گزارش از سوی کمیته مورد رسیدگی قرار گرفته و پیشنهادها و توصیه های عمومی، در صورت لزوم، در مورد آنها بعمل آمده و به کشور عضو مسترد می گردد. کشور عضو مجاز است با هرگونه اطلاعات به انتخاب خود به کمیته پاسخ گوید. کمیته می تواند اطلاعات تکمیلی را در خصوص پیاده سازی پیمان نامة حاضر، از کشورهای عضو درخواست نماید. 2. اگر یکی از کشورهای عضو در تقدیم گزارش اهمال نماید، کمیته مجاز است لزوم تحقیق در خصوص اجرای پیمان نامة حاضر را به استناد اطلاعات قابل اعتماد در دسترس کمیته، به کشور مربوطه اعلام و در صورت عدم تحویل گزارش پس از مهلت سه ماهه از اخطار این تحقیق را انجام دهد. کمیته از کشور متبوع جهت مشارکت در اینگونه تحقیقات دعوت بعمل خواهد آورد. در صورتی که کشور مربوطه در پاسخ گزارش لازم را تقدیم نماید، ترتیبات مقرر در بند اول ماده حاضر اعمال خواهند شد. 3. دبیر کل سازمان ملل متحد به گزارش های تمامی کشورهای عضو دسترسی خواهد داشت. 4. کشورهای عضو باید گزارش های خود را بطور گسترده در کشورهای متبوع خود در اختیار عموم قرار داده و دسترسی به پیشنهادها وتوصیه های مربوط به گزارش ها را تسهیل نمایند. 5. کمیته در صورت صلاحدید، باید گزارش های کشورهای عضو را به منظور برآوردن درخواست ها، یا مشخص ساختن نیاز به توصیه ها یا مشاوره های فنی مندرج در آنها، به همراه مشاهدات و توصیه های کمیته در خصوص این درخواست ها یا اشارات به آژانس ها، سرمایه گذاری ها و برنامه های ملل متحد منتقل نماید. ماده 37 همکاری میان کشورهای عضو و کمیته 1. تمامی کشورهای عضو باید با کمیته هکاری کرده و اعضای کمیته را در تحقق وظایفشان یاری نمایند. 2. کمیته در روابط خود با کشورهای عضو، ملاحظات لازم را در خصوص روش ها و شیوه های بهبود ظرفیت های ملی، به منظور پیاده سازی پیمان نامة حاضر، از جمله از طریق همکاری های بین المللی بعمل خواهد آورد. ماده 38 روابط کمیته با سایر بخش های سازمان ملل متحد به منظور تقویت پیاده سازی مؤثر پیمان نامة حاضر و تشویق همکاری های بین المللی در حوزه های تحت پوشش این پیمان نامه: (الف) آژانس های تخصصی و سایر بخش های سازمان ملل متحد متعهد می گردند که ملاحظات مربوط به پیاده سازی ترتیبات پیمان نامة حاضر را تا جایی که در حوزه وظایف آنها می گنجد بر عهده گیرند. کمیته می تواند هرگاه که لازم دید از آژانس های تخصصی و سایر بخش های ذیصلاح سازمان ملل متحد، برای ارائة نظرات تخصصی در پیاده سازی پیمان نامه و در حوزه هایی که در چشم انداز وظایف محولة آنان می گنجد، دعوت بعمل آورد. کمیته می تواند از آژانس های تخصصی و سایر بخش های سازمان ملل متحد درخواست نماید گزارش های خود را در خصوص پیمان نامه، در حوزه های مربوط به وظایف محوله آنان، به کمیته تقدیم نمایند؛ (ب) کمیته مجاز است در راستای اجرای وظایف خود، در صورت صلاخدید و با هدف سازگار شدن با خط مشی ها، پیشنهادها و توصیه های عمومی سایر بخش های سازمان ملل متحد، که بر اساس پیمان های بین اللمللی حقوق بشری تتشکیل شده اند و به منظور اجتناب از موازی کاری و همپوشانی در اجرای وظایف آنان، با آنها مشورت بعمل آورد. ماده 39 گزارش کمیته کمیته باید هر دو سال یکبار گزارش فعالیت های خود را به مجمع عمومی و شورای اقتصادی و اجتماعی اعلام نموده و می تواند پیشنهاد ها و توصیه های عمومی خود را بر اساس ارزیابی گزارش ها و اطلاعات دریافتی از کشورهای عضو، ارائه نماید. این پیشنهادها و توصیه های عمومی باید در کنار نقطه نظرات کشورهای عضو در گزارش کمیته گنجانده شوند. ماده 40 کنفرانس کشورهای عضو 1. کشورهای عضو به منظور تبادل نظر در خصوص موضوعات مرتبط با پیاده سازی پیمان نامة حاضر بطور منظم در کنفرانس کشورهای عضو با هم دیدار خواهند کرد. 2. حداکثر شش ماه پس از لازم الاجرا شدن پیمان نامة حاضر، کنفرانس کشورهای عضو باید از سوی دبیر کل سازمان ملل متحد برگزار گردد. جلسات بعدی به صورت دو سالانه، یا براساس تصمیم کنفرانس کشورهای عضو، از طرف دبیر کل سازمان ملل متحد برگزار می گردد. ماده 41 امانت دار دبیر کل سازمان ملل متحد امانت دار پیمان نامة حاضر خواهد بود. ماده 42 امضا پیمان نامة حاضر برای امضا از طرف تمامی دولت ها و سازمان های یکپارچه منطقه ای از تاریخ 30 مارس 2007 ، در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک، مفتوح می باشد. ماده 43 درخواست عضویت پیمان نامة حاضر باید در معرض تصویب دولت های امضا کننده و تائید رسمی سازمان های یکپارچه منطقه ای قرار گیرد. پیمان نامه در دسترس تمامی دولت ها یا سازمان های همکاری منطقه ای که آن را امضا نکرده اند، قرار خواهد داشت. ماده 44 سازمان های همکاری منطقه ای 1. «سازمان همکاری منطقه ای» به معنای سازمان متشکل از دولت های مستقل یک منطقه است که دولت های عضو در آن دارای صلاحیت در خصوص موضوعات تحت کنترل پیمان نامة حاضر می باشند. این سازمان ها باید تدر چارچوب ابزارهای اعلام رسمی خودشان، گسترة صلاحیت خود را در خصوص موضوعات مصوب این پیمان نامه اعلام نمایند. متعاقباً آنها باید هرگونه تغییر در گسترة صلاحیت خود را به امانتدار اطلاع دهند. 2. ارجاعات به کشورهای عضو در پیمان نامة حاضر این سازمان ها را هم، در محدودة صلاحیت آنها، در بر خواهد دهند. 3. به منظور برآورده کردن اهداف بند 1 ماده 45 و بندهای 2 و 3 ماده 47، هیچ گونه شرایط اعمال شده از سوی سازمان همکاری منطقه ای، نباید به حساب آورده شود. 4. سازمان های همکاری منطقه ای در موضوعاتی که در حوزه صلاحیت آنها می گنجند، می توانند از حق رأی دادن در کنفرانس کشورهای عضو، با تعداد آرایی برابر با تعداد کشورهای عضو سازمان که اعضای پیمان نامة حاضر هستند، برخوردار گردند. در صورتی که هر یک از دولت های عضو چنین سازمانی از حق خود در رأی دادن استفاده نماید، سازمان نمی تواند از حق رأی دادن خود استفاده کند و بالعکس. ماده 45 لازم الاجرا شدن 1. پیمان نامة حاضر سی روز پس از تسلیم بیستمین اعلام عضویت یا تصویب، لازم الاجرا خواهد شد. 2. برای هر کشور یا سازمان همکاری منطقه ای، که پیمان نامه را پس از تسلیم بیستمین اعلام تصویب، تأیید رسمی یا مورد پذیرش قرار دهد، پیمان نامه در سی امین روز پس از تسلیم این اعلام از سوی آن دولت لازم الاجرا خواهد شد. ماده 46 حق تحفظ 1. حق تحفظ هایی که مغایر با منظور و اهداف پیمان نامة حاضر باشند، مجاز نخواهد بود. 2. حق تحفظ را می توان در هر زمان اعمال نمود. ماده 47 اصلاحیه ها 1. هر کشور عضو می تواند اصلاحیه ای بر پیمان نامة حاضر تهیه و آن را به دبیر کل سازمان ملل متحد تقدیم نماید. دبیر کل باید تمامی اصلاحیه های پیشنهادی را همراه با درخواست اعلام نظر در خصوص موافقت کشورهای عضو با تشکیل کنفرانس کشورهای عضو، به منظور تبادل نظر و تصمیم گیری در خصوص پیشنهادها، به کشورهای عضو ارسال نماید. در چنین مواردی و در صورتی که ظرف مدت چهار ماه از تاریخ ارسال، حداقل یک سوم از کشورهای عضو با برگزاری کنفرانس موافق باشند، دبیر کل باید کنفرانس را با حمایت سازمان ملل متحد برگزار نماید. هر اصلاحیه با اکثریت دو سوم از کشورهای عضو حاضر مورد پذیرش قرار می گیرد و رأی گیری برای تأیید باید از طرف دبیر کل به مجمع عمومی و بعد از آن برای تصویب به کلیه کشورهای عضو تقدیم گردد. 2. اصلاحیه ای که براساس ترتیبات مقرره در بند 1 مادة حاضر طرح و تصویب شود، در سی امین روز پس از این که تعداد اعلام تصویب های تقدیم شده به دو سوم تعداد کشورهای عضو در تاریخ تصویب اصلاحیه برسد، لازم الاجرا خواهد شد. از آن به بعد، این اصلاحیه برای هر کشور عضو، در سی امین روز پس از تسلیم اعلام قبولی، لازم الاجرا خواهد شد. یک اصلاحیه تنها برای کشورهایی که آن را تصویب نموده اند الزام آور خواهد بود. 3. اگر کنفرانس کشورهای عضو با اجماع اصلاحیه ای را بر طبق بند 1 مادة حاضر مطرح و تصویب نماید که منحصراً در ارتباط با اصول 34، 38، 39 و 40 پیمان نامه باشد، این اصلاحیه در سی امین روز پس از این که تعداد اعلام تصویب های تسلیم شده به تعداد دو سوم کشورهای عضو در تاریخ طرح اصلاحیه برسد، برای تمام کشورهای عضو لازم الجرا خواهد بود. ماده 48 خروج از پیمان نامه هر کشور عضو می تواند با اعلام کتبی به دبیر کل سازمان ملل متحد، از پیمان نامة حاضر خارج شود. خروج از پیمان نامه یک سال پس از تاریخ دریافت اعلام از سوی دبیر کل عملی می شود. ماده 49 قالب های در دسترس متن پیمان نامة حاضر باید در قالب های دسترس پذیر، قابل دستیابی باشد. ماده 50 متن های معتبر متن های عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیایی پیمان نامة حاضر، همگی از اعتبار یکسانی برخوردارند. با حضور امضا کنندگان تام الاختیار ذیل که از طرف دولت های متبوع خود برای این امر کاملاً مجاز می باشند، پیمان نامة حاضر به امضاء رسید. به سایت انجمن دفاع از حقوق معلولین ایران خوش آمدید توجه به حقوق معلولان، توجه به شأن والای انسان است. فهرست سایت حقوق جامع معلولین ایران کنوانسیون قانون جامع معلولان قوانین متفرقه معلولین قوانین سایر کشورها NGO گالری برنامه های اجرایی مصاحبه های مدیر عامل انواع معلولیتها کمیته ها پیوندها خبرگزاریها سازمان های دولتی وابسته مطبوعات وبلاگ ها آرشیو اخبار تقویم رویدادها

No.134-komeyl Street ,tehran , Iran  آدرس: تهران -خیابان کمیل-بعدازپمپ بنزین-